Linia kolejowa nr 401

Linia kolejowa nr 401 – jedno- i dwutorowa, zelektryfikowana, pierwszorzędna linia kolejowa znaczenia państwowego łącząca Dąbie (osiedle Szczecina) ze Świnoujściem^[2] przez Goleniów, Wysoką Kamieńską, Wolin i Międzyzdroje. Jest w całości położona w województwie zachodniopomorskim, na obszarze działania Zakładu Linii Kolejowych PKP PLK w Szczecinie.

Linia nr 401

Szczecin Dąbie SDB – Świnoujście Port
Dane podstawowe
Zarządca	PKP PLK
Numer linii	401
Tabela SRJP	370[1]
Długość	100,716[2] km
Rozstaw szyn	1435 mm
Sieć trakcyjna	3000 V DC
Prędkość maksymalna	130[3] km/h
Odcinek przecinający Woliński Park Narodowy
Przebieg Legenda eksploatowana / istniejąca   zlikwidowana / rozebrana lub planowana kolej metro lub kolej lekka stacja kolejowa/stacja metra przystanek stacja bez ruchu pasażerskiego ładownia, posterunek ruchu itp przystanek częściowo używany koniec linii odcinek odcinek w tunelu odcinek na estakadzie wiadukt most tunel pod wodą zmiana kilometrażu granica państwowa / inna mijanka przejazd kolejowo-drogowy przeprawa promowa     odcinek zelektryfikowany   -0,636 199,127 351 ↑ Szczecin Główny 0,000 Szczecin Dąbie 351 ← Poznań Główny rzeka Płonia 857 (SDA 0,001 – SDC 2,152) 1,996 Szczecin Dąbie SDC (podg) 2,320 Szczecin Dąbie Osiedle Szczecin Trzebusz 6,638 Szczecin Załom 11,236 Kliniska 14,960 Rurka Goleniów Park Przemysłowy S3E65 S6E28 rzeka Ina d. 424 ← Maszewo 22,972 Goleniów Golen. ul. Szkolna 113 402 ← Koszalin 6E28 29,167 Białuń 33,299 Grzybnica l. wąsk. do Stepnicy 37,734 Łoźnica Łożnica Wąskotorowa rzeka Gowienica l. wąsk. z Gryfic Wąsk. l. wąsk. do Czarnogłowów 46,245 Rokita 420 ← Worowo W.Kam. 108 53,174 Wysoka Kamieńska 407 ← Kamień Pomorski 59,378 Parłówko Parłów. 107 61,461 Troszyn 66,604 Recław cieśnina Dziwna 68,729 Wolin 72,545 Mokrzyca Wielka 76,698 Ładzin 79,740 Warnowo 85,623 Międzyzdroje Międz. ul. Myśliwska 102 ↙ 996 Lub. – Ś-cie SiB 88,518 Lubiewo 92,069 Łunowo 94,464 Świnoujście Przytór 94,693 początek odcinka jednotorowego 94,938 Świnoujście SiA 95,820 Świnoujście SiA4 97,828 Świnoujście Warszów ↖ 996 Lub. – Ś-cie SiB 99,398 Świnoujście 997 ← Baza Promów Morskich 99,971 Świnoujście Port 100,080 l. do Świnoujścia Głównego

Parłówko, nieistniejący przejazd kolejowo-drogowy z przecinającą linię 401 drogą wojewódzką nr 107

Most kolejowy w ciągu linii kolejowej nr 401 nad Dziwną w Wolinie

Wiadukt w Parłówku w ciągu drogi wojewódzkiej nr 107 budowany nad linią kolejową nr 401 (2010)

Historia do 1945

Pierwszy odcinek do Goleniowa i dalej po trasie linii nr 402 do Gryfic został zbudowany przez Altdamm-Colberger Eisenbahn-Gesellschaft (ACE), czyli Towarzystwo Kolei Żelaznej Dąbsko-Kołobrzeskiej, i oddany do użytku w 1882 r. Kolejny odcinek z Goleniowa do Wolina wybudowała 10 lat później Preußische Ostbahn, czyli Pruska Kolej Wschodnia. Po upaństwowieniu Ostbahnu w 1888 r. następny odcinek linii został zbudowany jeszcze przed końcem XIX wieku pod szyldem Preußische Staatseisenbahnen, czyli Pruskich Kolei Państwowych. W 1899 r. otwarto odcinek do Międzyzdrojów, a rok później do Świnoujścia. W 1901 r. połączono obecną stację w Świnoujściu (na wyspie Wolin) kolejową przeprawą promową z dworcem Swinemünde Hauptbahnhof (Świnoujście Główne) na wyspie Uznam^{[potrzebny przypis]}.

W ostatnim przed końcem II wojny światowej niemieckim rozkładzie jazdy pociągów Kursbuch (tabela 124e) na trasie Szczecin Gł. – Świnoujście Gł. kursowało 5 par pociągów oraz dodatkowo 6 par na odcinku Szczecin Gł. – Goleniów (docelowo do/z Nowogardu lub Kołobrzegu)^{[potrzebny przypis]}.

Nazwy miejscowości na linii przed 1945 r.^{[potrzebny przypis]}:

Altdamm → Szczecin Dąbie Arnimswalde → Szczecin Załom Christinenberg → Kliniska Rörchen → Rurka Gollnow → Goleniów Gollnowshagen → Białuń Honigkaten → Grzybnica Kantreck → Łożnica Rackitt (Pommern) → Rokita Wietstock (Pommern) → Wysoka Kamieńska

Parlowkrug → Parłówko Alt Tessin → Troszyn Hagen (Pommern) → Recław Wollin → Wolin Groß Mokratz → Mokrzyca Wielka Rehberg → Ładzin Warnow (Pommern) → Warnowo Misdroy → Międzyzdroje Liebeseele → Lubiewo (obecnie cz. Międzyzdrojów) Pritter → Przytór (obecnie cz. Świnoujścia) Ostswine → Warszów (obecnie cz. Świnoujścia)

Historia po 1945

W latach 1945–1948 r. z powodu zburzonego mostu na Dziwnie pociągi kursowały do stacji Recław i od Wolina Pomorskiego. Pod koniec lat 40. dla ruchu pasażerskiego otwarto stację Odra Port (obecny przystanek Świnoujście Port). W latach 50. lub 60. zlikwidowano przystanek Grzybnica i zmieniono nazwy stacji Odra na Świnoujście oraz Odra Port na Świnoujście Port. W 2004 r. zamknięto dla ruchu pasażerskiego przystanek Szczecin Dąbie Osiedle^{[potrzebny przypis]}.

W 1981 r. na większości linii (od Szczecina Dąbia do Świnoujścia) kursowało 12 par pociągów osobowych, ponadto 5 par pociągów pospiesznych kursujących tylko w sezonie wakacyjnym (żaden nie rozpoczynał trasy w Szczecinie). Tylko 1 para pociągów kończyła lub zaczynała bieg na stacji Świnoujście Port. Również jedna para kursowała do Kamienia Pomorskiego przez Wysoką Kamieńską, a 5 par do/z lub przez Goleniów w kierunku Gryfic^{[potrzebny przypis]}.

W grudniu 1979 r. zakończono elektryfikację linii do Goleniowa, a rok później jej pozostałą część. Pomiędzy nastawniami „SDA” (na linii 351 z kierunku Stargardu) a „SDC” (na linii 401) znajduje się tor łączący nr 857, z którego korzystają pociągi kursujące pomiędzy Goleniowem a Stargardem z pominięciem Szczecina Głównego (i Szczecina Dąbia). Cała linia 401 jest objęta umowami europejskimi: AGC jako linia „E-59” (o głównych międzynarodowych liniach kolejowych) i AGTC jako linia „C-E 59” (o ważnych międzynarodowych liniach transportu kombinowanego i obiektach towarzyszących)^[2].

W listopadzie 2011 roku, po modernizacji szlaku Szczecin Dąbie „SDC” – Szczecin Załom – Kliniska, nastąpiło zamknięcie stacji Szczecin Załom i jej przekwalifikowanie na przystanek osobowy, a tym samym stworzenie szlaku Szczecin Dąbie „SDC” – Kliniska. 19 kwietnia 2017 rozstrzygnięto przetarg na remont toru nr 1 linii kolejowej z Białunia do Łożnicy, co pozwoli podnieść prędkość z obecnych 100 km/h do 120 km/h^[4][5].

Statystyki linii

Dla pociągów pasażerskich i szynobusów prędkość maksymalna 130 km/h jest dozwolona na długości niecałych 20 km obu torów, a na pozostałym odcinku wynosi co najmniej 70 km/h^[3]. Ograniczenia do 80  km/h występują od Warnowa do Świnoujścia Portu (na obu torach) oraz od 42 km (przed Rokitą) do Wysokiej Kamieńskiej (tylko na torze parzystym). Dla pociągów towarowych prędkość maksymalna na większości linii wynosi 70 km/h, a na odcinku od Rurki do Goleniowa na torze parzystym mogą rozwijać prędkość do 80 km/h^{[potrzebny przypis]}.

Minimalny (hipotetyczny) czas przejazdu całej linii z maksymalną dozwoloną prędkością wynosi 1:02 h dla toru nieparzystego (pasażerskie i szynobusy – średnio 96,2 km/h) oraz 1:30 h dla towarowych (śr. 66 km/h). Na torze parzystym 58 minut dla pasażerskich i szynobusów (98,8 km/h) i 1:27 h dla towarowych (66 km/h)^{[potrzebny przypis]}.

Porównanie czasu przejazdów pomiędzy Szczecinem Dąbiem a Świnoujściem dla pociągów osobowych w wybranych latach (wartości uśrednione)^{[potrzebny przypis]}:

1944/45 r.: ok. 3:10 h 1948 r.: ok. 3:05 h 1951/52 r.: ok. 2:30 h 1967/68 r.: ok. 2:25 h 1983/84 r.: ok. 2:00 h

1989/90 r.: ok. 2:00 h 1995/96 r.: ok. 1:55 h (ze Świnoujścia 2:05 h) 2002 r.: ok. 2:00 h 2007 r.: ok. 1:50 h (pospieszne: 1:30 h) 2009 r.: ok. 1:34 h (pospieszne: 1:25 h) 2016 r.: ok. 1:11 h – pociąg przyspieszony Błękitny (pospieszne: 1:26 h)

Ruch pociągów pasażerskich

Połączenia dalekobieżne

Linia 401 ze względu na swój turystyczny charakter jest zapełniona pociągami głównie w lipcu i sierpniu. Przez wiele lat jedynym pociągiem dalekobieżnym dojeżdżającym do Świnoujścia poza sezonem był nocny pociąg do Warszawy i Krakowa, jednak pod koniec 2015 roku został uruchomiony pociąg do Warszawy Wschodniej^{[potrzebny przypis]}.

Połączenia regionalne

Wszystkie pociągi na linii 401 są obsługiwane przez Polregio – są to połączenia relacji Szczecin Główny – Świnoujście Port (część relacji ze stacji Poznań Główny), Szczecin Główny – Kamień Pomorski, Szczecin Główny – Kołobrzeg oraz Szczecin Główny – Port Lotniczy Szczecin–Goleniów^{[potrzebny przypis]}.

Liczba par pociągów regio na poszczególnych odcinkach

Odcinek	Liczba par
Szczecin Dąbie – Goleniów	19
Goleniów – Wysoka Kamieńska	10
Wysoka Kamieńska – Świnoujście	8
Świnoujście – Świnoujście Port	2

Galeria zdjęć

Linia kolejowa nr 401

Widok tuż za stacją Wysoka Kamieńska

Tor nr 857 pomiędzy nastawniami „SDA” (na linii 351) a „SDC” (na linii 401) łączący obie linie

Linia kolejowa w okolicy Mokrzycy Wielkiej – widok w kierunku Świnoujścia

Widok na linię kolejową 401 z okolicy kilometra 65 drogi krajowej nr 3

Trójwagonowy elektryczny zespół trakcyjny EN57 na linii kolejowej nr 401 koło Piasków Wielkich

Przypisy

1. Obejmuje także odcinek Szczecin Główny - Szczecin Dąbie
2. Id-12 (D29) Wykaz linii. plk-sa.pl, 2023-09-08. [dostęp 2023-09-18]. (pol.).
3. Wykaz maksymalnych prędkości. plk-sa.pl, 2022-12-11. [dostęp 2023-09-18]. (pol.).
4. Kolejne zlecenia dla spółek PLK. Zaczną inwestycje w maszyny - Wszystko na temat branży kolejowej: PKP, Intercity, przewozy regionalne, koleje mazowieckie, rozkłady jazdy PKP,... [online], rynek-kolejowy.pl [dostęp 2017-11-25].
5. Platforma Zakupowa PKP Polskie Linie Kolejowe S.A [online], zamowienia.plk-sa.pl [dostęp 2017-11-25] (ang.).