Leśna
miasto w województwie dolnośląskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Leśna (górnołuż. Lěsna, niem. Marklissa[4]) – miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie lubańskim, położone na Pogórzu Izerskim nad Kwisą. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Leśna. Historycznie leży na Górnych Łużycach, których wschodnią granicę stanowi Kwisa. Leśna uzyskała lokację miejską w 1329 roku, zdegradowana w 1945 roku, ponowne nadanie praw miejskich w 1962 roku[5].
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Ratusz w Leśnej | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia |
1144 | ||||
| Prawa miejskie | |||||
| Burmistrz |
Szymon Surmacz | ||||
| Powierzchnia |
8,56[1] km² | ||||
| Wysokość |
240–300[2] m n.p.m. | ||||
| Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość |
|||||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 75 | ||||
| Kod pocztowy |
59-820 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
DLB | ||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu lubańskiego  | |||||
Położenie na mapie gminy Leśna  | |||||
 51°01′25″N 15°16′00″E | |||||
| TERC (TERYT) |
0210034 | ||||
| SIMC |
0936121 | ||||
| Hasło promocyjne: Na szlaku tajemnic | |||||
Urząd miejski Rynek 1959-820 Leśna | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto miało 4047 mieszkańców[3] (630. miejsce w kraju).
Pierwotną nazwą miejscowości była łużycka nazwa Lischa[6]. Po podbiciu w średniowieczu Słowian połabskich z plemion Serbów łużyckich mieszkających na Łużycach nazwa została później zgermanizowana na Marklissa. Po II wojnie światowej polska administracja nadała miejscowości polską nazwę Leśna.
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 8,56 km²[7] (610. miejsce w kraju).
Miasto położone jest w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego w powiecie lubańskim na Pogórzu Izerskim[2]. Miasto leży nad trzema rzekami: Kwisą, Bruśnikiem i Miłoszowskim Potokiem (Czarnym Strumieniem)[2].
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. jeleniogórskiego.
Historycznie miejscowość leży w granicach Łużyc zamieszkanych od co najmniej VI wieku przez Słowian połabskich z plemion Serbów łużyckich. Pierwsza wzmianka o osadzie Leśna datowana jest na rok 1144[8], kolejna z 1247 wymieniała osadę łużycką, która należała do biskupa Miśni[9]. Pierwsze źródło podające Leśną jako osadę miejską pochodzi z 3 maja 1329 roku. Źródłem tym jest akt sprzedaży miasta wystawiony przez ówczesnego właściciela, księcia Henryka I jaworskiego, który władał Leśną od 1319 roku[8]. Po śmierci księcia w roku 1346 miasto wraz z przyległościami dostaje się pod panowanie korony czeskiej. Od tego okresu aż do 1785 roku Leśną władała serbołużycko-niemiecki ród szlachecki von Dobschütz[8].
Ważne dla rozwoju miasteczka były przywileje, nadane mu m.in. w roku 1487 (przywilej cechowy) i w 1515 (prawo organizacji targów uzyskane od Władysława II Jagiellończyka[8]. Dzięki tym aktom prawnym Leśna stała się dużym i znanym ośrodkiem rzemiosła.
Miasto wielokrotnie było niszczone przez powodzie i działania wojenne. Kres rozwojowi gospodarczemu przyniosła wojna trzydziestoletnia (1618–1648), która doprowadziła do upadku miejscowy handel i rzemiosło[8]. Po zakończeniu działań wojennych w mieście i okolicy dynamicznie rozwijało się rzemiosło tkackie, co wywołało ponowny rozwój Leśnej. W krótkim czasie miasteczko stało się jednym z największych ośrodków rzemieślniczych na pograniczu śląsko-czeskim. W połowie XVII wieku miasto rozrosło się poza bramy miejskie, jego ostatnim właścicielem był porucznik Fryderyk Edward Jung[10].
Wiek XIX to okres uprzemysłowienia miasteczka, w tym okresie powstały pierwsze zakłady włókiennicze. Równocześnie z rozwojem przemysłu następował rozwój miasta. Powstały nowe inwestycje, nowoczesne budynki, instytucje. W 1854 roku powstał nowy kościół parafialny, w 1887 wybudowano most kamienny na Kwisie, a od 1896 roku otwarto kolej na trasie Lubań[8].
W czasie II wojny światowej w miasteczku i okolicach pracowało wielu Polaków wywiezionych na roboty przymusowe, m.in. z Tarnawy Dolnej k. Suchej Beskidzkiej.
W 1945 miasto zostało włączone do Polski. Jego dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. Pierwszym powojennym burmistrzem był Dragan Sotirovič, Serb, oficer Armii Krajowej, który wkrótce zbiegł na Zachód[11]. Jednocześnie Leśna utraciła prawa miejskie, odzyskując je ponownie w roku 1962.
Okres powojenny to okres dalszego uprzemysłowianie Leśnej. Powstały nowe zakłady, budynki użyteczności publicznej, obiekty turystyczne. Lata 90. XX wieku to okres transformacji Polski, który nie ominął miasta. W połowie lat 90. zlikwidowano linię kolejową do Lubania, doszło także do restrukturyzacji miejscowego przemysłu.
Po 1945 Leśna należała do powiatu lubańskiego województwa wrocławskiego, w latach 1975–1998 należała do województwa jeleniogórskiego, a od 1998 roku znów należy do powiatu lubańskiego, województwa dolnośląskiego.
Transport drogowy
W Leśnej krzyżują się drogi wojewódzkie:
- 358 (Czerniawa-Zdrój – Platerówka)
- 393 (Lubań – Leśna)
Oprócz tego z Leśnej wybiegają drogi lokalne do Miłoszowa, Złotnik Lubańskich, Biedrzychowic. Leśna położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie przejścia granicznego z Czechami w miejscowości Miłoszów.
Transport kolejowy
Do Leśnej prowadzi linia kolejowa nr 337, ze stacją kolejową Leśna, obecnie używana dla ruchu towarowego.
Transport publiczny
Do miasta można się dostać autobusami PKS i busami F.H.U. Bielawa. W miasteczku działają taksówki.
Piramida wieku mieszkańców Leśnej w 2014 roku[12].
W mieście zachował się średniowieczny układ urbanistyczny z ratuszem oraz kamieniczkami, gdzie najciekawszy jest zespół kamienic mieszczańskich z podcieniami. Na uwagę zasługują również dwa kościoły.
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[13]:
- miasto
- kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela, ul. Sienkiewicza; młodszy z leśniańskich kościołów, wybudowany w latach 1852–1853 przez miejscowych wiernych obrządku katolickiego. Restaurowany w latach 1961–1962 posiada neogotyckie wyposażenie wnętrza z XIX w.
- kościół pomocniczy pw. Chrystusa Króla, pierwotnie ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, ul. Żeromskiego; pochodzący prawdopodobnie sprzed 1346 r. – XIV w., co potwierdza zachowany dokument. Niestety w roku 1702 kościół uległ całkowitemu spaleniu. W latach 1703–19 nastąpiła budowa nowego obiektu kościoła, która trwała wiele lat.
- cmentarz ewangelicki, obecnie park, obok kościoła, ul. Żeromskiego, z drugiej poł. XVI w., XX w.
- ratusz, zabytkowy pochodzący z 1699 r. Stoi on pośrodku leśniańskiego rynku. Obecnie mieści się w nim Urząd Miasta i Gminy w Leśnej. Ratusz przechodził renowację w roku 1969. Zieloną bryłę ratusza wieńczy niewielka wieżyczka z herbem Leśnej.
- kamieniczki z XIX wieku otaczające Rynek i przyległe uliczki; głównie barokowe i klasycystyczne. Południowa pierzeja rynku to zabytkowe kamieniczki z arkadowymi podcieniami:
- dom, Rynek 1, z czwartej ćw. XIX w.
- dom, Rynek 4
- hotel z restauracją, Rynek 8
- kamienice, Rynek 9, 13, 14, 15–16, z XVIII w., XIX w.
- kamienice, ul. Kochanowskiego 1, 2, 18, z XIX w.
- dom, ul. Kochanowskiego 6, z drugiej poł. XVIII w., XIX/XX w.
- dom, ul. Kochanowskiego 16, z XVII w., XIX w.
- domy, ul. Lubańska 1, 2, z XIX w.
- dom, ul. Sienkiewicza 1, z XVIII, k. XIX w.
- domy, ul. Sienkiewicza 2, 6, 8, 14, 17, z XIX w.
- dom, ul. Sienkiewicza 16, z 1776 r., XIX w.
- domy, ul. Szkolna 1, 3, z XIX w.
- domy, ul. Żeromskiego 1, 2, 21 z XIX w.
- dom, ul. Żeromskiego 3, z k. XVIII w.
Leśna – Baworowo
- zespół pałacowy, ul. Baworowo 20, z 1880 r.:
- pałac
- park
- park, ul. Baworowo 21, z XIX w.
inne zabytki:
- sztolnie – są to sztuczne groty budowane przez jeńców oddziałów obozu koncentracyjnego Gross Rosen w Leśnej i okolicach podczas II wojny światowej.
- wieża szubieniczna – jest to unikatowy zabytek, niewiele wież szubienicznych zostało zachowanych na świecie. Jej powstanie datuje się na XII wiek.
Okolice Leśnej są cennymi terenami rekreacyjnymi. Największą atrakcją Leśnej i okolic jest Zamek Czocha. Również atrakcyjne są zbiorniki: Jezioro Leśniańskie i Jezioro Złotnickie. W okolicach miasta znajduje się także Zamek Rajsko oraz Zamek Świecie.
Ta sekcja wymaga określenia jasnych kryteriów wyboru.
Leśna to ośrodek przemysłowy z rozwiniętym przemysłem włókienniczym, maszynowym, metalowym i skórzanym. Do ważniejszych zakładów należą:
- Zakłady Przemysłu Jedwabniczego „Dolwis” S.A. – producent podszewek wiskozowych, żakardowych, gładkich, tkanin pościelowych, szlafrokowych, pościeli
- Fabryka Części i Odlewnia Metali „Baworowo” S.A. – producent wałów snowadlanych, odlewów z żeliwa szarego, bębnów hamulcowych do autobusów
- Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe „Lebafra” – producent obuwia
- Zakłady Mięsne – producent wędlin i półtusz
- Przedsiębiorstwo Rolno-Przemysłowe „Smolnik”
Oprócz tego w mieście istnieją hotele, pensjonaty, restauracje, punkty handlowe i usługowe, serwisy, hurtownie, oddziały banków (Bank Spółdzielczy Sulików O/Leśna, PKO BP), stacje kontroli pojazdów, Zakład Usług Mechanizacyjnych. Istnieje Spółdzielnia Mieszkaniowa, komisariat policji, ośrodek zdrowia, poczta.
Na terenie Miasta i Gminy Leśna znajduje się 14 pomników przyrody w tym 12 pomników to pomniki przyrody ożywionej, a 2 – nieożywionej. Do zabytków-pomników przyrody ożywionej należą drzewa które w liczbie 3 sztuk są położone w obrębie miasta. Są to:
- cis pospolity przy ulicy E.Orzeszkowej
- dąb czerwony przy ulicy E.Orzeszkowej
- klon jawor przy ulicy Kościuszki
Do pomników przyrody nieożywionej zaliczamy dwa stożki pochodzenia wulkanicznego znajdujące się w pobliżu miasta. Noszą one nazwy Stożek Perkuna i Stożek Światowida. Odległość pomiędzy nimi wynosi 800 m. Pierwsze wzniesienie ma wysokość 400 m n.p.m. a drugie 427 m n.p.m. Są one dobrymi punktami widokowymi z których podziwiać można panoramę Gór Izerskich.
W Leśnej można uzyskać wykształcenie na poziomie przedszkolnym i podstawowym. W mieście istnieje Szkoła Podstawowa i Przedszkole Miejskie. Kiedyś istniała również szkoła gimnazjalna. Placówki są wyposażone w pracownie komputerowe, sprzęt audiowizualny. Szkoły organizują zajęcia pozalekcyjne z różnych dziedzin.
Miasto i Gmina Leśna współpracuje z kilkoma europejskimi gminami w zakresie wymiany doświadczeń z dziedzin gospodarki, edukacji, turystyki, promocji. Miastami partnerskimi Leśnej są:
Heemstede – jest to miasto w którym znajduje się siedziba grupy holenderskiej pod nazwą „PPL”, co oznacza Program Pomocy Leśnej. Stowarzyszenie owe skupia 5 stałych członków oraz wielu przyjaciół. Umowa została podpisana w 1996 roku[14].
Jindřichovice pod Smrkem – umowę partnerską podpisano 20 maja 1999 roku[15].- Dolní Řasnice – umowę o wzajemnej współpracy podpisano 20 maja 1999 roku[16].
- Nové Město pod Smrkem – umowę partnerską o wzajemnej współpracy podpisano 25 sierpnia 1999 roku[17].
Leutersdorf – umowę partnerską podpisano 17 kwietnia 2000 roku[18].
Wyrzysk – umowę partnerska pomiędzy tymi dwoma polskimi gminami podpisano 22 sierpnia 2003 roku[19].- Schönau-Berzdorf – umowę partnerską podpisano 27 lutego 2013 roku[20].
Na terenie miasta Leśna funkcjonuje stadion miejski, hala widowiskowa. Działa także klub sportowy „Włókniarz”, oraz Ludowo Uczniowski Klub Sportowy „Kwisa” – sekcja kajakarstwa górskiego oraz Kajak Polo, która w 2007 roku obchodziła swoje 30-lecie.
Animatorem życia kulturalnego w Leśnej jest Miejski Ośrodek Kultury i Sportu mieszczący się przy ul. E.Orzeszkowej 5a. Dysponuje on salą teatralno-kinową. Organizuje też wiele imprez o charakterze kulturalno-rozrywkowym. W Leśnej istnieje także Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy, która posiada bogaty księgozbiór. MOKiS w Leśnej prowadzi zajęcia tematyczne, pracownie, sekcje zainteresowań dla dzieci i dorosłych.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
