Zając[16] (Lepus) – rodzaj ssaków z rodziny zającowatych (Leporidae).
Szybkie fakty Domena, Królestwo ...
Zając
Lepus |
Linnaeus, 1758[1] |
|
Przedstawiciel rodzaju – zając szarak (L. europaeus) |
Systematyka
|
Domena
|
eukarionty |
Królestwo
|
zwierzęta |
Typ |
strunowce |
Podtyp |
kręgowce |
Gromada |
ssaki |
Podgromada |
żyworodne |
Infragromada |
łożyskowce |
Rząd |
zajęczaki |
Rodzina |
zającowate |
Rodzaj |
zając |
Typ nomenklatoryczny |
Lepus timidus Linnaeus, 1758 |
Synonimy |
- Lagos[uwaga 1] Brookes, 1828[2]
- Chionobates Kaup, 1829[3]
- Eulagos J.E. Gray, 1867[4]
- Macrotolagus Mearns, 1895[5]
- Eulepus Acloque, 1900[6]
- Mamlepus Herrera, 1899[7]
- Lagos Palmer, 1904[8]
- Poecilolagus Lyon, 1904[9]
- Boreolepus Barrett-Hamilton, 1911[10]
- Allolagus Ognev, 1929[11]
- Tarimolagus Gureev, 1947[12]
- Indolagus Gureev, 1964[13]
- Proeulagus Gureev, 1964[14]
- Sabanalagus Averianov, 1998[15]
- Sinolagus Averianov, 1998[15]
|
|
Podrodzaje i gatunki |
10 podrodzajów (w tym 1 incertae sedis) i 42 gatunki (w tym 7 wymarłych) – zobacz opis w tekście |
|
|
|
|
Zamknij
Rodzaj obejmuje szeroko rozpowszechnione gatunki obejmujące swoim zasięgiem Eurazję, Afrykę i Amerykę Północną wraz z Grenlandią[17][18][19].
Długość ciała (bez ogona) 290–680 mm, długość ogona 25–145 mm, długość ucha 60–170 mm, długość tylnej stopy 76–185 mm; masa ciała 1–6,8 kg[19][20].
Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10. wydaniu książki swojego autorstwa o tytule Systema Naturae[1]. Linneusz wymienił cztery gatunki – Lepus timidus Linnaeus, 1758, Lepus cuniculus Linnaeus, 1758, Lepus capensis Linnaeus, 1758 i Lepus brasiliensis Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest (Linneuszowska tautonimia) Lepus timidus Linnaeus, 1758 (zając bielak).
Etymologia
- Lepus: łac. lepus leporis ‘królik, zając’[21].
- Chionobates: gr. χιων khiōn, χιονος khionos ‘śnieg’; βατης batēs ‘piechur’, od βατεω bateō ‘stąpać’, od βαινω bainō ‘chodzić’[22]. Gatunek typowy: Lepus variabilis Pallas, 1778 i Lepus borealis Pallas, 1778 (= Lepus timidus Linnaeus, 1758).
- Eulagos: gr. ευ eu ‘dobry, ładny, typowy’; λαγoς lagos ‘zając’[23]. Gatunek typowy: Lepus mediterraneus J.A. Wagner, 1841.
- Macrotolagus: gr. μακρωτης makrōtēs ‘długouchy’, od μακρος makros ‘długi’; -ωτις -ōtis ‘-uchy’, od ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’; λαγoς lagos ‘zając’[24]. Gatunek typowy: Mearns nie wskazał gatunku typowego; późniejsze oznaczenie – Lepus alleni Mearns, 1890.
- Eulepus: gr. ευ eu ‘dobry, ładny’[25]; rodzaj Lepus Linnaeus, 1758 (zając). Gatunek typowy: Lepus timidus Linnaeus, 1758.
- Mamlepus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku, polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia)[26].
- Lagos: gr. λαγoς lagos ‘zając’[8]. Gatunek typowy: Lepus arcticus Ross, 1819.
- Poecilolagus: gr. ποικιλος poikilos ‘barwny, wielokolorowy’[27]; λαγoς lagos ‘zając’[28]. Gatunek typowy: Lepus americanus Erxleben, 1777.
- Boreolepus: gr. βορειος boreios ‘północny’, od βορεας boreas ‘północ’[29]; łac. lepus leporis ‘królik, zając’[30]. Gatunek typowy: Lepus groenlandicus Rhoads, 1896
- Allolagus: gr. αλλος allos ‘inny’[31] ; λαγoς lagos ‘zając’[28]. Gatunek typowy: Lepus mandshuricus Radde, 1861.
- Tarimolagus: Kotlina Tarymska (chiń. 塔里木盆地; pinyin Tǎlǐmù Péndì; ujg. تارىم ئويمانلىقى Tarim Oymanliqi); λαγoς lagos ‘zając’[28]. Gatunek typowy: Lepus yarkandensis Günther, 1875.
- Indolagus: łac. Indus „indyjski”, od India „Indie”; gr. λαγoς lagos ‘zając’[28]. Gatunek typowy: Lepus nigricollis F. Cuvier, 1823.
- Proeulagus: gr. προ pro ‘blisko, w pobliżu’[32]; rodzaj Eulagos J.E. Gray, 1867. Gatunek typowy: Lepus oiostolus Hodgson, 1840.
- Sabanalagus: hiszp. sabana ‘sawanna’; gr. λαγoς lagos ‘zając’[15]. Gatunek typowy: Lepus microtis Heuglin, 1865.
- Sinolagus: łac. Sinae ‘Chińczyk, chiński’, od gr. Σιναι Sinai ‘Chińczyk, chiński’; gr. λαγoς lagos ‘zając’[15]. Gatunek typowy: Lepus sinensis J.E. Gray, 1832.
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki zgrupowane w kilku podrodzajach[33][20][19][18][16]:
- Eulagos J.E. Gray, 1867
- Indolagus Gureev, 1964
- Lepus Linnaeus, 1758
- Macrotolagus Mearns, 1895
- Lepus alleni Mearns, 1890 – zając antylopi
- Poecilolagus Lyon, 1904
- Proeulagus Gureev, 1964
- Sabanalagus Gureev, 1964
- Sinolagus Averianov, 1998
- Lepus sinensis J.E. Gray, 1832 – zając chiński
- Tarimolagus Gureev, 1964
- Incertae sedis
- Lepus altamirae E.W. Nelson, 1907
- Lepus brachyurus Temminck, 1844 – zając kusy
- Lepus californicus J.E. Gray, 1837 – zając wielkouchy
- Lepus callotis Wagler, 1830 – zając białoboki
- Lepus capensis Linnaeus, 1758 – zając płowy
- Lepus mediterraneus J.A. Wagner, 1841
- Lepus schlumbergeri Saint Loup, 1894
- Lepus saharae Soria-Boix, Donat-Torres, Idrissi & Urios, 2019
- Lepus corsicanus de Winton, 1898 – zając apeniński
- Lepus flavigularis J.A. Wagner, 1844 – zając wydmowy
- Lepus granatensis Rosenhauer, 1856 – zając iberyjski
- Lepus habessinicus Hemprich & Ehrenberg, 1832 – zając abisyński
- Lepus oiostolus Hodgson, 1840 – zając wełnisty
- Lepus saxatilis F. Cuvier, 1823 – zając zaroślowy
- Lepus townsendii Bachman, 1839 – zając białoogonowy
Opisano również gatunki wymarłe z plejstocenu[34]:
C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 57. (łac.).
A.L. Herrera: Sinonimia vulgar y cientifica de los principales vertebrados mexicanos. Mexico: Officina Tipografica de la Secretan’a de Foment, 1899, s. 11. (hiszp.).
G.E.H. Barrett-Hamilton: A history of British mammals. T. 2: Land mammals. Cz. 9: Lagomorpha. London: Gurney and Jackson, 1911, s. 160. (ang.).
S. Ognev. Zur Systematic der russischen Hasen. „Zoologischer Anzeiger”. 84, s. 71, 1929. (niem.).
А.А. Гуреев. „Доклады Академии Наук СССР”. 57, s. 517, 1947. (ros.).
Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 56. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lepus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-04].
Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 188–191. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-01-06]. (ang.).
J.S. Zijlstra: Lepus. Hesperomys project. [dostęp 2023-01-25]. (ang.).
M. Kretzoi. Die altpleistozänen Wirbeltierfaunen des Villányer Gebirges. „Geologica Hungarica”. Series Palaeontologica. 27, s. 167, 1956. (niem.).
Identyfikatory zewnętrzne: