Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zając pustynny, dawniej zając tybetański[4] (Lepus tibetanus) – gatunek ssaka z rodziny zającowatych (Lepidae), występujący w Azji Środkowej, północno-zachodnich Chinach i zachodniej części subkontynentu indyjskiego.
| Lepus tibetanus[1] | |||
| Waterhouse, 1841 | |||
.jpg) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
zając pustynny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 | |||
Pierwszy raz zając pustynny został opisany przez brytyjskiego przyrodnika George’a Roberta Waterhouse’a w 1841 roku w czasopiśmie naukowym „Proceedings of the Zoological Society of London”[5].
Poszczególne podgatunki craspedotis i stoliczkanus opisane przez Williama Thomasa Blanforda, w 1875 roku były uważane za odrębne gatunki[6]. Zając pustynny miał status osobnego gatunku do 1934 roku, kiedy rosyjski zoolog Władimir Heptner, dokonawszy poważnej rewizji, połączył zająca szaraka, zająca stepowego, zająca pustynnego i zająca płowego w jeden takson. Z tą koncepcją nie zgodził się w 1966 roku rosyjski zoolog Siergiej Ogniow, będąc zdania, iż wszystkie te taksony są zbyt od siebie różne. Rosyjski zoolog I. Gromow w 1964 roku umieścił gatunek w podrodzaju Proeulagus[2].
Następnie w 1955 roku zające pustynny i stepowy umieszczono jako podgatunki zająca płowego[2], jednak późniejsze badania umieściły jako osobne gatunki[7][8]. Następnie oba gatunki zostały oddzielone, ale zając płowy nadal był używany jako synonim zająca płowego[9].
Dawniej do taksonu zaliczano podgatunki centrasiaticus i pamirensis; jednak badania molekularne wyjaśniły, że centrasiaticus jest podgatunkiem zająca stepowego. Morfologicznie dzieli kilka cech z zającem wełnistym, ale nie z zającem stepowym[10].
Długość ciała (bez ogona) 401–480 mm, długość ogona 87–109 mm, długość ucha 81–110 mm, długość tylnej stopy 109–135 mm, masa ciała 1,625–2,5 kg[11].
Zając pustynny charakteryzuje się smukłą sylwetką, stosunkowo małą głową i czarno-brązowymi końcówkami uszu. Grzbietowa część ciała waha się od koloru piaskowo-żółtego, żółtobrązowego lub szarobrązowego, z jasno-czarnymi znaczeniami, z kolei pośladki są jasnoszare. Przednie łapy są białe, podobnie jak zewnętrzne powierzchnie tylnych nóg. Ogon u góry ma czarno-brązowy pas i jest biały po bokach i od spodu[12]. Oko otoczone jest obszarem bladej skóry, a uszy są szerokie, wewnątrz pokryte kępkami włosów i zakończone czarnymi końcami. Zimą sierść staje się grubsza i przybiera piaskowo-szary kolor[11]. Podgatunek pamirensis wykazuje również podobieństwa do podgatunków zająca stepowego: centrasiaticus i lehmanni, Jednak jego wielkość ciała mieści się pomiędzy zającami nadrzecznym i stepowym i można go odróżnić po smuklejszej sylwetce[13].
Zasięg zająca pustynnego rozciąga się od północnego i zachodniego Pakistanu i większości Afganistanu przez wschodni Tadżykistan i południowo-wschodni Kirgistan do Mongolii i północno-wschodnich Chin. Faktyczny zasięg jest trudny do oszacowania ze względu odległy krajobraz i brak badań dotyczących tych terenów[10].
Zając pustynny zamieszkuje trawiaste tereny i zarośla pustyni i półpustyni. Nie zajmuje alpejskich łąk ani siedlisk krzewiastych na zboczach brzegów rzek, aczkolwiek może występować na wysokościach do 3500–4000 metrów na obszarach subalpejskich[11].
Dieta zająca pustynnego obejmuje korzenie, liście, łodygi, jagody i nasiona. Czasami żywi się także kaktusami, aby uzyskać wilgoć. Żeruje głównie o zmierzchu, ale czasami pojawia się w ciągu dnia. Podobnie jak inne zające, nie kopie sobie nory, lecz kryje się w płytkim zagłębieniu[14].
Samice rodzą do trzech miotów rocznie, zazwyczaj w każdym miocie jest od trzech do dziesięciu młodych[9].
W południowo-zachodnim Pamirze i obszarów granicznych między Kotliną Kaszgarską a Pamirem zając pustynny z podgatunku pamirensis krzyżuje się z zającem nadrzecznym z powodu nakładających się lub sąsiadujących obszarów. Strefa hybrydowa znajduje się między oba gatunkami wzdłuż granicy między Pamirem a Kotliną Kaszgarską, co skutkuje pewnym stopniem introgresji genetycznej i nieodróżnialnymi cechami morfologicznymi w morfologii zewnętrznej tych zajęcy. Według badań z 2024 roku mając południowo-zachodnią Kotlinę Kaszgarską jako schronienie zając nadrzeczny mógł migrować i rozprzestrzeniać się wielokrotnie w swojej historii ewolucyjnej, powodując hybrydyzację między gatunkami zająców, co prowadziło do introgresji genów i skutkowało mieszanymi relacjami między zającami na południowo-zachodnim Pamirze i jego okolicach[15].
Zając pustynny ma szeroki zasięg występowania, jednak wielkość populacji i jej trend nie są znane. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody oceniła stan ochrony gatunku jako „najmniejszej troski” z uwagi na brak rozpoznanych szczególnych zagrożeń, a jeśli populacja się kurczy, prawdopodobnie dzieje się to zbyt wolno, aby kwalifikować się do kategorii gatunków bardziej zagrożonych. W Czerwonej księdze kręgowców Chin został sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski[14].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
