Janusz Gąsiorowski

Janusz Tadeusz Gąsiorowski (ur. 17 czerwca 1889 we Lwowie^[1], zm. 19 października 1949 w Paryżu) – generał brygady Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Janusz Gąsiorowski

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	17 czerwca 1889 Lwów, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	19 października 1949 Paryż, Francja
Przebieg służby
Lata służby	1913–1945
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	Sztab Główny 7 Dywizja Piechoty
Stanowiska	szef Sztabu Głównego dowódca dywizji piechoty
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa, Kampania wrześniowa
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się i wychował we Lwowie. Był synem Ferdynanda i Wandy z Gostyńskich. W 1907 ukończył gimnazjum filologiczne we Lwowie^[1]. Do 1912 zaliczył 9 semestrów na Wydziałach Filozoficznych Uniwersytetu Wiedeńskiego i Jagiellońskiego w Krakowie.

Od 1901 działał w organizacjach niepodległościowych, „Przyszłość”, tzw. Pet i „Zarzewie”^[1]. Od 1909 w Polskich Drużynach Strzeleckich. Był wykładowcą, instruktorem i członkiem Komendy Naczelnej PDS oraz komendantem tej organizacji w Krakowie.

1 października 1913 rozpoczął ochotniczą jednoroczną służbę w cesarsko-królewskiej armii. Z chwilą rozpoczęcia I wojny światowej został zatrzymany w służbie czynnej. Walczył na froncie rosyjskim, w 1, a potem 7. dywizjonie artylerii konnej. Zajmował stanowiska dowódcy plutonu i baterii, adiutanta dywizjonu i grupy kombinowanej.

10 grudnia 1916 roku, otrzymał urlop zdrowotny i zdezerterował z armii. Zgłosił się do Komendy Naczelnej Polskiej Organizacji Wojskowej. 29 kwietnia 1917 w Zielonej pod Wawrem uczestniczył, obok Józefa Piłsudskiego, Tadeusza Kasprzyckiego, Janusza Jędrzejewicza, Wacława Jędrzejewicza, Henryka Krok-Paszkowskiego i innych członków Komendy Naczelnej, w dużych ćwiczeniach POW prowadzonych przez Stefana Pomarańskiego.

Jako oficer byłego Polskiego Korpusu Posiłkowego reskryptem Rady Regencyjnej z 25 października 1918 roku został przydzielony do podległego jej Wojska Polskiego^[2].

Od 1918 w Wojsku Polskim, m.in. jako szef Sekcji Regulaminów i Wyszkolenia Ministerstwa Spraw Wojskowych i Sztabu Generalnego. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej jako dowódca 3. pułku artylerii polowej i w zastępstwie III Brygady Artylerii. 17 maja 1922 odznaczono go orderem wojskowym „Virtuti Militari" V klasy^[3].

W latach 1922–1923 był słuchaczem Kursu Doszkolenia w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Z dniem 15 października 1923, po ukończeniu kursu i uzyskaniu tytułu naukowego oficera Sztabu Generalnego, otrzymał przydział do Doświadczalnego Centrum Wyszkolenia w Rembertowie na stanowisko wykładowcy^[4]. W październiku 1924 został przydzielony na stanowisko szefa Biura Komisji Uzbrojenia Armii^[5][6][7]. W czasie przewrotu majowego 1926 roku opowiedział się po stronie Józefa Piłsudskiego^[8]. Z dniem 1 września 1926 został przydzielony do Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych na stanowisko szefa Gabinetu Wojskowego (etat generała)^[9]. W lipcu 1927 został mianowany pełniącym obowiązki szefa Biura Inspekcji GISZ z równoczesnym zachowaniem stanowiska oficera do zleceń przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych^[10]. Później został zatwierdzony na stanowisku szefa Biura Inspekcji i I oficera do zleceń przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych. 3 grudnia 1931 został mianowany na stanowisko szefa Sztabu Głównego^[11]. 10. grudnia 1931 Prezydent RP Ignacy Mościcki nadał mu stopień generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1932 i 5. lokatą w korpusie generałów i „zezwolił na nałożenie odznak nowych stopni przed 1 stycznia 1932^[12]. 5 czerwca 1935 Prezydent RP zwolnił go ze stanowiska szefa Sztabu Głównego i mianował dowódcą 7. Dywizji Piechoty w Częstochowie^[13].

Mieszkał w domu przy al. Wolności, który od tego czasu nazywany jest „willą generalską”. Dowodził 7 DP w kampanii wrześniowej. 4 września 1939 trafił do niewoli niemieckiej pod Częstochową^[14]. W czasie wojny w oflagu VII A Murnau. Po wojnie przebywał we Francji, gdzie zmarł. Napisał kilka prac, m.in. w 1938 „Bibliografię psychologii wojskowej”.

Życie rodzinne

Był pierwszym mężem Zofii Kernowej^[15], ich córką była Anna Turowiczowa (1916–2000), żona Jerzego Turowicza. Jego potomkiem jest amerykański aktor filmowy, Pico Alexander.

Pochowany na Cmentarzu Les Champeaux w Montmorency^[16].

Upamiętanie

Patronuje ulicy w Częstochowie^[17]

Od 2021 roku jest patronem Przystanku Historia Centrum Edukacyjnego IPN im. gen. Janusza Gąsiorowskiego w Częstochowie.

Awanse

• podporucznik – 1915
• kapitan – 1917
• podpułkownik – 1921
• pułkownik – 31 marca 1924 ze starszeństwem z 1 lipca 1923 i 3. lokatą w korpusie oficerów artylerii^[18]
• generał brygady – 10 grudnia 1931 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1932 i 5. lokatą w korpusie generałów

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari^[19] nr 7581 – 17 maja 1922^[20][21][22]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1934)^[23]
• Krzyż Niepodległości (19 grudnia 1930)^[24]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^{[19][25][26][27]}
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)^[19]
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 24 maja 1929^[28], 13 maja 1933^[29][30][19])
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[19]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[19]
• Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia^[31]
• Odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża I stopnia (1935)^[32]
• Znak oficerski „Parasol”
• Odznaka „Za wierną służbę”
• Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (12 maja 1936)
• Krzyż Wielki Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa, 1934)^[33]
• Krzyż Wielki Orderu Krzyża Orła (Estonia, 1933)^[34][35]
• Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii (Finlandia, 1935)^[36][37]
• Krzyż Wielki Orderu Miecza (Szwecja, 1936)^[38]
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Węgry, 1936)^[38]
• Krzyż Wielki Orderu Korony Rumunii (Rumunia, zezwolenie w 1933)^[35][19]
• Wielki Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja)^[19]
• Komandor Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia, zezwolenie 1929)^[39][19]
• Komandor Orderu św. Sawy (Jugosławia)^[19]
• Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja, 10 lutego 1928)^[40].