Loading AI tools
polski inżynier Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Józef Podoski (ur. 20 grudnia 1903?/2 stycznia 1904 w Kijowie, zm. 22 lub 24 listopada 1998 w Warszawie) – inżynier trakcji elektrycznej, profesor i doctor honoris causa Politechniki Warszawskiej, honorowy obywatel Warszawy, orędownik budowy warszawskiego metra.
Jan Józef Podoski urodził się 2 stycznia 1904 w Kijowie[1]. Był synem profesora Politechniki Warszawskiej Romana Podoskiego, który zaszczepił w nim zainteresowania techniką elektryczną[2]. Miał młodszą siostrę Martę – malarkę, rzeźbiarkę i ceramiczkę. W 1918 rodzina na stałe przeniosła się do Warszawy i Jan jako harcerz brał udział w rozbrajaniu Niemców. W 1920[1] był sanitariuszem na wojnie polsko-bolszewickiej, z której powrócił jako ułan[3].
W 1922 rozpoczął studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej[2]. W trakcie nauki został przyjęty do Korporacji Akademickiej Arkonia[4] i był aktywny w Bratniej Pomocy[1]. Podjął pracę zawodową w Elektrowni Warszawskiej, a następnie został asystentem w Katedrze Miernictwa Elektrycznego Politechniki Warszawskiej. W 1928 uzyskał tytuł inżyniera[2]. Jako zwolennik i propagator pierwszych pojawiających się pod koniec lat 20. koncepcji elektryfikacji kolei w Polsce[2] został wysłany przez Ministerstwo Komunikacji[1] na roczny staż do Francji, Włoch, Szwajcarii i Maroka. Zdobyte tam doświadczenia związane z pracą i eksploatacją kolei elektrycznych następnie wykorzystywał w pracy zawodowej. W 1928 został członkiem Stowarzyszenia Elektryków Polskich.
13 sierpnia 1929 został przyjęty do Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. 21 czerwca 1930 ukończył szkołę, jako prymus 5. baterii[5]. Praktykę odbył w 18 Pułku Artylerii Polowej w Ostrowi Mazowieckiej[6]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1932 i 13. lokatą w korpusie oficerów rezerwy artylerii[7]. Później został przeniesiony do korpusu oficerów rezerwy uzbrojenia. W 1934 posiadał przydział w rezerwie do Kadry 1 Oddziału Uzbrojenia[8]. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1938 i 12. lokatą w korpusie oficerów rezerwy uzbrojenia[7].
W latach 1928–1934 pracował w Biurze Projektów i Studiów PKP, a w latach 1934–1938 pełnił funkcję zastępcy kierownika robót przy elektryfikacji pierwszego odcinka kolei w Warszawie. W tym samym czasie był starszym asystentem na Politechnice Warszawskiej. W latach 1938–1939 był dyrektorem Fabryki Sygnałów Kolejowych w Bydgoszczy[2].
W 1939 został zmobilizowany i wziął udział w kampanii wrześniowej. Dotarł na Litwę[1]. Następnie przez Szwecję przedostał się do Francji[9], gdzie od stycznia do maja 1940[1] uczestniczył w kampanii francuskiej[9] będąc w Sztabie Naczelnego Wodza[1]. Po ewakuacji dotarł do Anglii, gdzie był adiutantem Szefa Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie[9]. W 1942 ukończył Wyższą Szkołę Wojenną ze stopniem majora[1], przydzielony do Samodzielnego Referatu „S”[10] (później przekształconego w Wydział „S”) w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza. Referatem oraz Wydzialem kierował mjr dypl. Jan Jaźwiński, organizator lotów specjalnych SOE do Polski z Wielkiej Brytanii (głównie z lotniska RAF Tempsford), a potem z Włoch[11]. Od stycznia 1944 kierował Wydziałem „S”, po objęciu przez mjr. dypl. Jana Jaźwińskiego funkcji komendanta Głównej Bazy Przerzutowej w Latiano pod Brindisi (Włochy). Po zakończeniu powstania warszawskiego[1] przeszedł do sztabu 1 Dywizji Pancernej pod dowództwem gen. Stanisława Maczka[9] i brał udział w walkach o wyzwolenie Belgii i Holandii oraz w walkach na terenie północnych Niemiec[12].
Po demobilizacji w latach 1946–1947[9] pracował w English Electric. W lipcu 1947 na prośbę rektora Politechniki Warszawskiej powrócił do kraju i rozpoczął wykłady na PW oraz w Szkole Inżynierskiej Wawelberga i Rotwanda. Zaczął organizować Zakład Trakcji Elektrycznej w Głównym Instytucie Elektrotechniki[1] z myślą o budowie warszawskiego metra[12]. W 1948 obronił z wyróżnieniem pracę doktorską na PW[1], a rok później stanął na czele Zakładu Trakcji Elektrycznej[9]. W grudniu 1949 został aresztowany, posądzony o szpiegostwo i skazany na 8 lat więzienia[1]. Ostatecznie został wypuszczony po 5 latach[9] w 1954 dzień po śmierci ojca[1].
Po uwolnieniu powrócił do pracy naukowej[9]. Wznowił działalność na PW, gdzie na przykładzie Warszawy opracował pierwszą w Polsce koncepcję układu komunikacyjnego dla szybko rozwijających się aglomeracji miejskich[12]. W 1956 został mianowany profesorem nadzwyczajnym[1], a w 1958 objął stanowisko dziekana Wydziału Elektrycznego PW. Był nim do 1962, kiedy to również uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. W latach 1964–1969 ponownie był dziekanem[12] i równolegle pracował w zorganizowanym przez siebie Zakładzie Komunikacji Miejskiej w Instytucie Gospodarki Komunalnej[1]. W 1969 również otrzymał godność honorowego członka SEP[2].
Od 1958 do 1974 był wielokrotnie ekspertem ONZ w sprawach komunikacji w krajach Afryki Zachodniej i środkowego Wschodu. Po przejściu na emeryturę przez kilka lat pracował jako profesor zwyczajny w Uniwersytecie w Zairze i na Politechnice w Algierii. Był członkiem założycielem Towarzystwa Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej, a w latach 1962–1968 jego przewodniczącym. Przez ponad 40 lat był członkiem Komitetu Elektrotechniki Polskiej Akademii Nauk, a w latach 1970–1975 również jego przewodniczącym. Przez ponad 20 lat był przewodniczącym Techniczno-Ekonomicznej Rady Naukowej przy prezydencie Warszawy. Od 1982 był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a w latach 1983–1997 przewodniczącym Rady Naukowo-Konsultacyjnej w Generalnej Dyrekcji Budowy Metra. Był także członkiem Komitetu Transportu PAN i Union Internationale des transports Publics w Brukseli oraz honorowym członkiem Stowarzyszenia Urbanistów Polskich i Institution of Electrical Engineers w Londynie. Wieloletni członek Rady Naukowej Instytutu Elektrotechniki oraz doradca dyrektora tego instytutu[1].
W uznaniu zasług w dziedzinie nauki i jej popularyzacji oraz działalności społecznej Senat Politechniki Warszawskiej zadecydował o nadaniu Janowi Podoskiemu tytułu doktora honoris causa uczelni. Uroczystość miała miejsce 5 listopada 1986 w Małej Auli Politechniki Warszawskiej[2].
W 1989 został w pełni oczyszczony z postawionych mu w 1949 zarzutów[3].
29 marca 1993 Rada Warszawy jednogłośnie przyznała mu tytuł honorowego obywatela miasta[2][13].
7 kwietnia 1995 podczas uroczystości otwarcia I linii warszawskiego metra mających miejsce na stacji Wilanowska Jan Podoski przeciął wstęgę[14].
Pod koniec życia przebywał w szpitalu[9]. Zmarł 22 bądź 24 listopada 1998 w Warszawie[1][3][12][9][15]. Został pochowany w grobie rodzinnym na Powązkach[16] (kwatera 284 wprost-5-9)[17].
21 kwietnia 1999 na stacji warszawskiego metra Politechnika miała miejsce uroczysta prezentacja tablicy upamiętniającej Jana Podoskiego, który przyczynił się do budowy warszawskiej kolei podziemnej. Jej odsłonięcia dokonała wdowa Jadwiga Podoska. Tablica z odlanym popiersiem zawiera cytat wypowiedzi Jana Podoskiego[18]:
…budowa metra przywróci Warszawie rolę wielkiej europejskiej metropolii, która się nam, Polsce, należy…
10 stycznia 2003 jednej z ulic w warszawskim Śródmieściu nadano imię Romana i Jana Podoskich[19].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.jpg)
.png)
