Świdwin
miasto i gmina w województwie zachodniopomorskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
miasto i gmina w województwie zachodniopomorskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Świdwin (niem. Schivelbein) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, siedziba powiatu świdwińskiego, położone na Wysoczyźnie Łobeskiej nad Regą, przy drogach wojewódzkich: nr 151, nr 152, nr 162 oraz przy linii kolejowej nr 202, łączącej Stargard z Koszalinem, Słupskiem i z Gdańskiem.
miasto i gmina | |||||
Panorama Świdwina | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Prawa miejskie |
1296 | ||||
Burmistrz |
Piotr Feliński | ||||
Powierzchnia |
22,38 km² | ||||
Wysokość |
79–111[1] m n.p.m. | ||||
Populacja (30.06.2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
(+48) 94 | ||||
Kod pocztowy |
78-300 do 78-301 | ||||
Tablice rejestracyjne |
ZSD | ||||
Położenie na mapie powiatu świdwińskiego | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego | |||||
53°46′28″N 15°46′36″E | |||||
TERC (TERYT) |
3216011 | ||||
SIMC |
0950322 | ||||
Urząd miejski pl. Konstytucji 3 maja 178-300 Świdwin | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Według danych GUS z 30 czerwca 2021 r., Świdwin liczył 15 268 mieszkańców[2] i był pod względem liczby ludności czternastym miastem w województwie zachodniopomorskim[3].
Ośrodek przemysłu spożywczego, drzewnego, maszynowego, przetwórstwa tworzyw sztucznych i do niedawna dziewiarskiego.
Siedziba Powiatowej Komendy Policji, Powiatowej Komendy Straży Pożarnej, dekanatu, nadleśnictwa.
Organizowane są tu cykliczne imprezy kulturalne m.in. wspólnie z Białogardem „Bitwa o Krowę”, Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Jana Śpiewaka oraz Wojewódzki Przegląd Teatrów. W centrum miasta znajduje się również Park Wodny „Relax”, który oferuje usługi rekreacyjne.
Miasto znajduje się w środkowej części województwa zachodniopomorskiego. Świdwin jest położony na Wysoczyźnie Łobeskiej nad rzeką Regą. W granicach administracyjnych miasta znajduje jezioro Bukowiec.
Najbliższe większe miasta to: Łobez (21 km), Drawsko Pomorskie (30 km), Połczyn-Zdrój (24 km), Białogard (32 km), Kołobrzeg (50 km), Resko (24 km), Złocieniec (39 km).
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa koszalińskiego. Sąsiaduje z gminą Brzeżno.
Części miasta stanowią także: Buczyna, Rycerskie Dobra, Szczytniki, Świdwinek.
Według danych z 1 stycznia 2009 r. powierzchnia miasta wynosi 22,38 km²[4]. Miasto stanowi 2,06% powierzchni powiatu.
41% powierzchni miasta zajmują użytki rolne, a 4% użytki leśne[5].
Klimat Świdwina jest umiarkowany przejściowy, charakteryzujący się niezbyt surową zimą i dość ciepłym i wilgotnym latem. Wiosna jest opóźniona z licznymi przymrozkami, lata niezbyt upalne, jesień deszczowo przymrozkowa oraz zima prawie bezśnieżna[6].
Gatunek | Liczba drzewa | Wymiary | Lokalizacja |
---|---|---|---|
Lipa drobnolistna | 7 | obwód pnia przy wysokości 1,3–1,62–3,30 m, wysokość od 15 do 18 m, | działka geodezyjna nr 177/1, obręb nr 009 przy ul. Połczyńskiej. |
Wierzba krucha | 1 | obwód pnia przy wysokości 1,3–4,06 m, wysokość 20 m | działka geodezyjna nr 136/2, obręb nr 013 przy ul. Łokietka |
Dąb szypułkowy | 1 | obwód pnia przy wysokości 1,3–3,86 m, wysokość 20 m | działka geodezyjna nr 77, obręb nr 009 przy ul. Kościuszki |
Klon zwyczajny | 1 | obwód pnia przy wysokości 1,3–3,33 m, wysokość 20 m | działka geodezyjna nr 77, obręb nr 009 przy ul. Kościuszki[8] (w uchwale uznającej obiekt za pomnik przyrody podano najwyraźniej mylnie ul. Łokietka)[7] |
Nazwa miasta Świdwin nie jest historycznie udokumentowana. Naukowcy niemieccy np. Rudolf Virchow, J. Spers – nadają nazwie miasta pochodzenie słowiańsko-niemieckie. Natomiast Mikołaj Rudnicki – polski językoznawca, wywodzi ją od słów pomorskich „Skwilbin” lub „Skwielbin” oznaczających krążek na bagnie, czyli Świdwin to miasto położone na suchym krążku bagnistej rzeki Regi[9].
Po zakończeniu II wojny światowej miasto pierwotnie nosiło nazwę Świbowina[10][11] i dopiero po konsultacjach z naukowcami[12] rozporządzeniem ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 roku wprowadzono nazwę Świdwin[13].
Dane historyczne | ||
---|---|---|
Rok | Ludność | Zm., % |
1719 | 522 | – |
1750 | 1129 | 116,3% |
1801 | 1607 | 42,3% |
1816 | 1804 | 12,3% |
1831 | 2668 | 47,9% |
1843 | 3422 | 28,3% |
1852 | 4250 | 24,2% |
1861 | 5043 | 18,7% |
1875 | 5638 | 11,8% |
1925 | 8847 | 56,9% |
1939 | 9726 | 9,9% |
1995 | 16 889 | 73,6% |
2005 | 15 723 | −6,9% |
2017 | 15 725 | 0% |
dane z lat: 1719, 1750, 1801, 1816, 1831, 1843, 1852 i 1861[14]; dane z roku 1925[15]; dane z lat 1995, 2005 i 2017[16] |
W XII w. obronny gród pomorski na szlaku handlowym z Kołobrzegu do Wielkopolski, pierwsza wzmianka pochodzi z 1280, najstarsza pieczęć z 1296, gdy margrabiowie brandenburscy zakupili całą ziemię świdwińską od biskupów kamieńskich, wówczas margrabia Waldemar nadał osadzie prawa miejskie[17]. W XIII w. przekazany przez księcia Barnima I w posiadanie zakonowi norbertanów z Trzebiatowa. Później odsprzedany przez premonstratensów margrabiom brandenburskim i włączony do Nowej Marchii jako lenno książąt brandenburskich. Od 1319 Świdwin był miastem prywatnym rodu Wedlów, którzy w latach 1384–1455 odstąpili miasto i zamek zakonowi krzyżackiemu, którzy ulokowali tu swojego wójta. W 1351 miasto nawiedziła zaraza, w 1384 Krzyżacy wykupili miasto od rodu Wedlów[18], w 1402 Władysław II Jagiełło bezskutecznie podejmował próby kupienia tutejszych ziem i włączenia ich do Polski. Od 1455 rezydował tu wójt brandenburski. 15 lipca 1469 na tle niepokojów między Brandenburgią a Pomorzem miała miejsce słynna „Bitwa o krowę” pomiędzy mieszkańcami Świdwina a mieszczanami Białogardu. Tocząca się pod koniec XV w. wojna przyniosła zniszczenia, z których jednak miasto szybko się podniosło. W 1477 w Świdwinie został wybudowany klasztor zakonu kartuzów (sekularyzowany w 1539). Krzysztof von Polentz, syn landwójta nowomarchijskiego Jakuba von Polentz w 1480 podejmował wyprawę do Ziemi Świętej. Po powrocie, w podziękowaniu za szczęśliwy powrót, ufundował w Świdwinie kaplicę Świętego Grobu. Została ona wzniesiona w takiej odległości od miasta, jaka dzieliła Kalwarię od bram Jerozolimy. W kaplicy tej rycerz Krzysztof umieścił przywiezioną przez siebie relikwię z drzewa krzyża świętego. Rycerz Krzysztof był również patronem ołtarza św. Katarzyny w Świdwinie.[19][20] Rozwijało się warzelnictwo piwa – w 1535 jest jednym z najlepszych w całej Nowej Marchii. Od 1538 zaznaczyły się wpływy protestantyzmu. W latach 1540–1808 w mieście przebywają joannici, którzy organizują na zamku siedzibę komandorii. Rok 1550 przyniósł zarazę, na którą zmarła 1/3 mieszkańców, w latach 1619 i 1689 miały miejsce duże pożary miasta, a w 1621 panowały niezwykle niskie temperatury; w XVII wieku przez Świdwin przetoczyły się silne wichury. Dodatkowe spustoszenia przyniosła wojna trzydziestoletnia. Wszystkie te zdarzenia miały wpływ na stagnację miasta. Dopiero w połowie XVIII wieku liczba mieszkańców przekroczyła 1000, aby już w 1785 przekroczyć 2000. W mieście zaznaczył się rozwój sukiennictwa i handlu. W 1859 do miasta dotarła linia kolejowa łacząca Stargard z Koszalinem[18]. W roku 1875 miasto liczyło już 5638 mieszkańców, a pół wieku później było ich 8428. Tuż przed wybuchem II wojny światowej Świdwin zamieszkiwało 9726 osób[21]. Przed II wojną światową miasto nosiło nazwę Schivelbein.
13 października 1821 urodził się w Świdwinie Rudolf Virchow, niemiecki patolog i antropolog, w latach 1849–1902 profesor uniwersytetów w Würzburgu i Berlinie.
Cały obszar Starego Miasta został wpisany do rejestru zabytków[22].
Zabytki chronione prawem w Świdwinie:
Na terenie miasta znajdują się dwa parki. Pierwszy, potocznie zwany Małym Parkiem mieści się w centrum miasta, przy ulicy Armii Krajowej i Cmentarnej. Od 1 sierpnia 2005 r. nosi on nazwę Parku Solidarności, na cześć 25. rocznicy powstania związku zawodowego „Solidarność”. Park jest oświetlony, usytuowany jest w nim nowy plac dla dzieci, w którym znajduje się wiele bezpiecznych, atestowanych przedmiotów do zabaw.
Park Zabytkowy potocznie przez mieszkańców nazywany „Dużym Parkiem”, zlokalizowany jest na skraju miasta przy ulicy Drawskiej. Znajduje się w nim Wieża Bismarcka pochodząca z początku XX wieku (zbudowana w roku 1911). Nieco dalej w głębi znajduje się zabytkowy pałac, obecnie poddawany kapitalnemu remontowi po uprzednim spaleniu.
W centrum Świdwina znajduje się duży zakład przetwórstwa drzewnego.
Na terenie miasta znajduje się 8 supermarketów dużych sieci handlowych[23].
Struktura demograficzna mieszkańców Świdwina według danych z 31 grudnia 2008 r.[24]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 15 622 | 100 | 8127 | 52,02 | 7495 | 47,98 |
Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) | 3067 | 19,63 | 1538 | 9,85 | 1529 | 9,79 |
Wiek produkcyjny (18–65 lat) | 10 389 | 66,5 | 5043 | 32,28 | 5346 | 34,22 |
Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) | 2166 | 13,87 | 1546 | 9,9 | 620 | 3,97 |
Ludność Świdwina stanowi około 32% całej ludności powiatu świdwińskiego. 30 czerwca 2014 r. miasto miało 15 684 mieszkańców[25].
Świdwiński Ośrodek Kultury mieści się w XIII-wiecznym, świdwińskim zamku przy ulicy Niedziałkowskiego. Działa on od 1968 r. Do imprez plenerowych wykorzystywany jest dziedziniec mogący pomieścić 1000 osób oraz podzamcze.
Została ona otwarta 8 stycznia 1948 r. przy ul. 3 Marca 39. W miarę rozrostu się księgozbioru, budynek przestał zaspokajać potrzeby i od 30 kwietnia 1949 r. siedzibą biblioteki stał się Świdwiński Ośrodek Kultury. Biblioteka ma powierzchnię 159 m². Od 1 maja 2004 r., czyli daty wejścia Polski do Unii Europejskiej, w bibliotece zostało zlokalizowane Centrum Informacji Turystycznej i Gospodarczej.
Od września 2007 r. w gminach Świdwin, Połczyn-Zdrój, Rąbino, Brzeżno, Sławoborze ukazuje się gazeta powiatowa „Wieści Świdwińskie” .
W 2007 r. powstał internetowy serwis informacyjny Wirtualny Świdwin , będący obok oficjalnych portali – miejskiego i powiatowego, jednym z najważniejszych źródeł kompleksowej informacji o mieście. Oprócz aktualności, fotoreportaży i zapowiedzi, serwis zawierał m.in. obszerne galerie zdjęć, przewodnik po firmach i instytucjach oraz panel ogłoszeń.
W Świdwinie działała (do końca 2008 r.) lokalna Telewizja Rega, która swoim zasięgiem obejmowała miasta Świdwin i Łobez. Materiały filmowe zbierane były z całego powiatu świdwińskiego i łobeskiego. Niejednokrotnie wykraczała poza te dwa powiaty. TV Rega nadawała w sieci kablowej Vectra. Zamieszczała także materiały filmowe na swojej stronie internetowej, które były do udostępnione internautom do oglądania za darmo[potrzebny przypis].
Od marca 2009 r. działa kanał Rega TV[28] Program emitowany jest bezpłatnie w lokalnej sieci telewizji kablowej Vectra oraz na YouTube[29]. Materiały, nagrywane na terenie powiatu świdwińskiego i łobeskiego, uzupełniane są programami z innych telewizji lokalnych.
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:
18 sierpnia 2007 r. w Świdwinie, odbyły się Międzynarodowe Mistrzostwa Polski „Sumo Poland Open”. Imprezę swoim patronatem objęła ambasada Japonii w Polsce oraz Genowefa Wiśniowska, wicemarszałek Sejmu RP. Zawodnicy startowali w sześciu kategoriach wagowych. Miasto było organizatorem mistrzostw dopiero pierwszy raz, po ich przenosinach z Krotoszyna.
Każdego roku w grudniu w Świdwinie odbywa się memoriał poświęcony imieniu Stefana Moskalewicza. Był to ojciec piłkarza Olgierda Moskalewicza oraz Cezarego Moskalewicza, byłego prezesa Spójni Świdwin. Na memoriał przyjeżdżają sławy polskiej piłki nożnej oraz takie zespoły jak m.in. Wisła Kraków, Arka Gdynia, Pogoń Szczecin. Wszystkie mecze odbywają się w Hali Sportowej przy Szkole Podstawowej nr 1 im. Orła Białego przy Placu Jana Pawła II 5.
W mieście do 2013 roku działało przedsiębiorstwo transportu osobowego PKS Świdwin. Przez Świdwin przebiegają trzy drogi wojewódzkie:
Ruch na znajdującym się w Świdwinie lotnisku wojskowym jest zamknięty dla cywili, jednak często służy ono jako lądowisko dla rządowych samolotów. Pas startowy ma długość 2,5 km i 60 m szerokości[potrzebny przypis].
Około 23 km na północ od miasta znajdują się dwa prywatne, śmigłowcowe lądowiska: Agro Słowenkowo oraz PRH Słowenkowo.
W odległości około 5 km od centrum miasta znajduje się lotnisko wojskowe, 21 Baza Lotnictwa Taktycznego.
Jest to wojskowe osiedle Świdwina.
Świdwin ma status gminy miejskiej. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta Świdwin 15 radnych[39]. Organem wykonawczym władz jest burmistrz. Siedzibą władz miasta jest ratusz na placu Konstytucji 3 Maja.
Burmistrzowie Świdwina:
W 2016 r. wykonane wydatki budżetu samorządu Świdwina wynosiły 62 mln zł, a dochody budżetu 62 mln zł. Zobowiązania samorządu (dług publiczny) według stanu na koniec 2016 r. wynosiły 13,7 mln zł, co stanowiło 22,1% poziomu dochodów[40].
Obszar Świdwina podzielony jest na 8 osiedli (Nr 1 – Nr 8), będących jednostkami pomocniczymi gminy miejskiej. Każde z osiedli posiada radę osiedla i zarząd.
Od listopada 1992 r. Świdwin prowadzi współpracę z niemieckim miastem Prenzlau.
Miasto jest obszarem właściwości Sądu Rejonowego w Białogardzie, jednakże sprawy wieczystoksięgowe, sprawy z zakresu prawa karnego, karnego skarbowego i sprawy wykroczeniowe są obsługiwane przez wydziały zamiejscowe sądu w Świdwinie. Sprawy z zakresu prawa pracy oraz sprawy gospodarcze są rozpatrywane przez Sąd Rejonowy w Koszalinie[41]. Świdwin jest obszarem właściwości Sądu Okręgowego w Koszalinie[42]. Gmina (właśc. powiat świdwiński) jest obszarem właściwości miejscowej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie[43].
Miasto jest siedzibą władz powiatu świdwińskiego, a także władz wiejskiej gminy Świdwin. Mieszkańcy Świdwina wybierają 5 z 17 radnych do Rady Powiatu w Świdwinie[44], a radnych do Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego w okręgu nr 3. Posłów na Sejm wybierają z okręgu wyborczego nr 40, senatora z okręgu nr 99, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu nr 13.
Jako szpital dla powiatu świdwińskiego funkcjonuje szpital w Połczynie-Zdroju. W mieście działa 5 niepublicznych ośrodków opieki zdrowotnej.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.