Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w RP
Kościół protestancki w Polsce Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczypospolitej Polskiej – związek wyznaniowy w Polsce, będący częścią globalnego Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego. Według danych Kościoła w 2023 roku wspólnota ta zrzeszała 9949 wyznawców i sympatyków w 147 zborach[2], natomiast według Spisu Narodowego z roku 2021 Kościół posiadał niewiele ponad 3100 wiernych[3]. Trzecia pod względem liczby wyznawców wspólnota protestancka w Polsce[2]. Jest wydawcą miesięcznika „Znaki Czasu”.
Remove ads
Kościół został zarejestrowany w 1946 roku. Tak szybka rejestracja była wynikiem legalnego działania KADS w warunkach okupacji hitlerowskiej. Osobowość prawna Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w RP została uregulowana odrębną ustawą z dnia 30 czerwca 1995 roku o stosunku Państwa do Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczypospolitej Polskiej[4][5].
Remove ads
Organizacja
Pod względem terytorialnym Kościół podzielony jest na trzy diecezje (zjednoczenia): Diecezję Południową (z siedzibą w Krakowie), Wschodnią (z siedzibą w Warszawie) i Zachodnią (z siedzibą w Poznaniu). W skład diecezji wchodzą zbory (parafie) kilku okręgów (województw, powiatów). Każda diecezja w ciągu kadencji jest kierowana przez Radę Diecezji i Zarząd Diecezji, które zostają wyłonione podczas posiedzeń walnych zjazdów (synodów) diecezji, odbywających się co 4 lata. W skład rady wchodzą członkowie zarządu diecezji (przewodniczący, sekretarz i skarbnik), kierownicy sekretariatów (oddziałów, departamentów) przy zarządzie diecezji oraz inni duchowni i świeccy, wybrani przez zjazd.
Podstawową jednostką organizacji terytorialnej Kościoła jest zbór, zrzeszający wiernych danego terenu.
Remove ads
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Od powstania do roku 1939
Pionierem adwentyzmu w Europie był Polak Michał Belina-Czechowski. Dzięki jego działalności adwentyzm pojawił się we Włoszech, Szwajcarii, Rumunii, Niemczech i na Węgrzech. Ze Szwajcarii idee adwentystyczne dotarły na Krym[6]. W Polsce pierwszy ośrodek adwentyzmu powstał w 1888 roku w zaborze rosyjskim, w Żarnówku na Wołyniu dzięki działalności przybyłego z Krymu Hermana Szkubowca (Szkubowitza). W 1893 roku z Wołynia adwentyzm dotarł do Królestwa Polskiego. W 1895 powstał pierwszy zbór, w Łodzi[7]. W 1900 roku powstał zbór w Warszawie[8]. Zbór w Łodzi rekrutował się częściowo spośród protestantów, a częściowo spośród katolików. Członkowie zboru w Warszawie rekrutowali się spośród katolików, prawosławnych i protestantów[9].
W zaborze pruskim adwentyzm pojawił się w roku 1895[8], w Poznaniu. W zaborze austriackim adwentyzm pojawił się w roku 1903, w Bielsku-Białej[10]. W 1912 roku na Śląsku Cieszyńskim powstało pierwsze polsko-czeskie zjednoczenie (diecezja). W 1920 roku wyłoniła się z niej Diecezja Południowa z siedzibą w Bielsku-Białej[11]. W roku 1918 powstała Diecezja Zachodnia z siedzibą w Poznaniu, a w roku 1920 zaczęto organizować Diecezję Wschodnią. W dniach 6–9 października 1921 roku na zjeździe w Bydgoszczy powołano ogólnokrajową strukturę, trzy diecezje – Południowa, Zachodnia i Wschodnia – powołały ogólnopolskie władze Kościoła. Siedziba władz Kościoła mieściła się w Bydgoszczy. Przyjęto wówczas nazwę Związek Adwentystów Dnia Siódmego, którą później zmieniono na Unia Zborów Adwentystów Dnia Siódmego[11]. W 1921 roku zainicjowano działalność wydawniczą, a w 1926 roku zorganizowano seminarium duchowne. W 1931 roku siedzibę Kościoła przeniesiono do Warszawy[10]. W 1935 roku zorganizowano ogólnopolski zjazd młodzieży adwentystycznej[11]. Przed wojną Kościół liczył około 4 tys. wyznawców. Ważną rolę odegrali w tym okresie Teodor Will oraz Wilhelm Czembor, zwierzchnik Kościoła od roku 1936[10].
W latach 1931–1933 Kościół przeszedł wewnętrzny kryzys. Wewnątrz Kościoła pojawił się ruch któremu przewodził Alfred Kube –początkowo sprzeciwiający się ograniczaniu autonomii zborów, a później odrzucający także niektóre zasady adwentystów oraz rolę Ellen G. White[12]. Wcześniej bracia Paweł i Alfred Kube byli członkami władz centralnych Unii Zborów Adwentystów Dnia Siódmego[13]. Po kilku latach burzliwej działalności ruch ten przekształcił się w Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego[14].
W okresie międzywojennym władze odmawiały adwentystom prawnego uznania i byli ugrupowaniem jedynie tolerowanym przez władze[14]. Decyzję zaliczającą adwentystów do tzw. wyznań tolerowanych wydało 16 lutego 1922 roku Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego[11]. Z tego względu w okresie międzywojennym działalność Kościoła oparta była na przepisach państw zaborczych. Na terenie byłego zaboru rosyjskiego Kościół funkcjonował jako tolerowany związek religijny na podstawie ukazu carskiego z dnia 17 października 1906 roku[15]. Na terenie byłego zaboru austriackiego działał na podstawie przepisów prawa o stowarzyszeniach, a na terenie byłego zaboru pruskiego na podstawie przepisów tolerancyjno-wyznaniowych[16].
II wojna światowa
Podczas II wojny światowej wiele kaplic zostało zamkniętych. W obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu zginął pastor Florian Kosmowski, w Katyniu poniosło śmierć trzech oficerów wyznania adwentystycznego (Artur, Mieczysław i Witold Ostapowicz). Za przechowywanie osób narodowości żydowskiej na karę śmierci została skazana Helena Gargasz, a Janina Boetzel za działalność konspiracyjną[10]. Kilku adwentystów walczyło w powstaniu warszawskim, spośród nich zginął Zbigniew Chmielewski[17].
Wiele zborów, które znalazły się w Rzeszy lub pod sowiecką okupacją zostało zlikwidowanych[14]. Na początku 1941 roku odwiedził Polskę Adolf Minck, zwierzchnik Wolnego Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Niemczech, celem zorientowania się w sytuacji Kościoła adwentystycznego w Polsce. W rezultacie wizyty polski KADS został poddany pod zwierzchnictwo niemieckiego Kościoła adwentystycznego w Berlinie. Według oceny Zachariasza Łyki uchroniło to polski Kościół przed likwidacją[18]. Na terenie Generalnego Gubernatorstwa Zjednoczenie Adwentystów Dnia Siódmego zostało zarejestrowane w 1942 roku na mocy obwieszczenia opublikowanego w Dzienniku Urzędowym dla GG 1942 Nr 79, s. 178[19].
Czasy PRL-u
![Thumb](#/media/Plik:Sprawa_obiektowa_"Doba".jpg)
W kwietniu 1945 roku na konferencji w kaplicy zboru w Radomiu, zorganizowanej przez Mariana Kota, wybrano nowe kierownictwo Kościoła, z przewodniczącym Janem Kulakiem[10]. Legalizacja Kościoła nastąpiła w 23 marca 1946 roku[20][a]. Do tak szybkiej rejestracji w Polsce Ludowej przyczyniło się legalnie działanie od 1942 roku w warunkach okupacji hitlerowskiej na terenie Generalnego Gubernatorstwa[19]. W skład Rady Kościoła wchodzili wówczas: przewodniczący Jan Kulak, sekretarz Józef Rosiecki oraz członkowie: Franciszek Stekla, Marian Kot, Jan Skrzypaczek, Włodzimierz Siemienowicz i Jan Górski. 12 sierpnia 1946 na siedzibę Kościoła zakupiono budynek w Krakowie przy ul. Lubelskiej 25. Od 28 sierpnia do 1 września 1946 w Krakowie zorganizowano pierwszy powojenny zjazd Kościoła, na którym potwierdzono zwierzchnictwo Jana Kulaka nad Radą Kościoła[21]. W 1947 roku wznowiono działalność wydawniczą i reaktywowano seminarium duchowne w Krakowie. W 1949 roku seminarium przeniesiono do Bielska-Białej, a w 1959 roku do Podkowy Leśnej. W roku 1949 siedzibę Kościoła przeniesiono ponownie do Warszawy[10]. Według Zachariasza Łyki lata 1944–1949 były okresem odbudowy Kościoła[20].
Początkowo władze PRL uważały istnienie KADS za niepożądane i prowadziły wobec tego Kościoła politykę likwidacyjną. Po roku 1956 adwentyści zostali wyłączeni z tego kierunku i objęci zostali polityką reglamentacyjną, jednak w międzyczasie UdSW i MSW uzyskało efekt pełnej zależności Kościoła od władz[22]. W okresie powojennym pierwszy zwierzchnik Kościoła, Jan Kulak realizował wytyczne władz państwowych odpowiedzialnych za politykę wyznaniową[23]. W latach 1953–1956 Franciszek Stekla zmuszony był do działalności w podziemiu. Był on popierany przez 80–85% wiernych[24]. Kontrolowana przez władze Unia Zborów Adwentystów Dnia Siódmego nie reprezentowała więc środowiska adwentystycznego, a prawdziwe życie religijne toczyło się podczas nielegalnych nabożeństw przeprowadzanych w domach prywatnych[25]. W czasach stalinowskich aresztowani zostali niektórzy działacze Kościoła (Andrzej Maszczak, Konrad Janyszka)[26]. Według Zachariasza Łyki lata 1949–1957 stanowiły niezwykle trudny okres w historii Kościoła, pełen zewnętrznych zagrożeń czasów stalinizmu oraz wewnątrzkościelnych przesileń które powodowały spory kompetencyjne i przemiany organizacyjne[21].
W 1961 roku na walnym zjeździe delegatów Kościoła przyjęto nazwę Kościół Adwentystów Dnia Siódmego. Prawo wewnętrzne zostało zatwierdzone 7 czerwca 1966 roku[27].
W planach Departamentu IV MSW na lata 1976/1977 nakazano rozpracowanie frakcji tworzących się wewnątrz Kościoła, działalności rozłamowej i przeciwdziałanie kontaktom z Zachodem. Zalecono, by polecić tajnym współpracownikom „Majewskiemu” i „Markowi” opracowywanie materiałów dyskredytujących Kościół katolicki[28].
W planach na lata 1978/1979 nakazano umocnienie się operacyjne w kierowniczych ogniwach Kościoła. Za pośrednictwem agentów „Majewski” i „Marek” polecono oddziaływać na Generalną Konferencję Kościoła i Wydział transeuropejski Kościoła w Londynie, by przeciwdziałać antykomunistycznym akcjom przeprowadzanym przez te organizacje. Zalecono kontrolę nad wyłonionymi w Kościele frakcjami. Polecono wykorzystać wydawnictwo kościelne do opracowywania wydawnictw wymierzonych w hierarchię Kościoła katolickiego i kolportować je zarówno w kraju, jak i za granicą. Powodem, dla którego właśnie ten Kościół wybrano do realizacji takich celów, była jego antykatolicka doktryna[29].
Dzięki staraniom Kościoła w 1987 Senat Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie nadał Bertowi B. Beachowi, dyrektorowi z Generalnej Konferencji Kościoła, tytuł doktora honoris causa[30].
Okres III Rzeczypospolitej
Status prawny Kościoła oraz stosunki między Kościołem i państwem reguluje ustawa z 30 czerwca 1995 roku, podpisana przez prezydenta Lecha Wałęsę[4].
Po opublikowaniu Listy Wildsteina w KADS dyskutowano nad potrzebą przeprowadzenia lustracji. Władze Kościoła są przeciwne przeprowadzeniu lustracji. Andrzej Siciński na łamach „Znaków Czasu” wyraził opinię, że lustracja w oparciu o teczki będzie wybiórcza[31].
Galeria wybranych Domów modlitwy
Remove ads
Ekumenizm
Podsumowanie
Perspektywa
Pomimo swego antykatolicyzmu adwentyści od roku 1984 prowadzą dialog ekumeniczny z Kościołem katolickim. Głównym inicjatorem dialogu ze strony adwentystycznej był Zachariasz Łyko. 14 grudnia 1999 z okazji 15-lecia dialogu katolicko-adwentystycznego w Sali Prymasowskiej w Domu Arcybiskupów Warszawskich przy ul. Miodowej 19 w Warszawie, odbyło się spotkanie reprezentantów Rady Konferencji Episkopatu do Spraw Ekumenizmu Kościoła Katolickiego i przedstawicieli Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w RP. Stronę adwentystyczną reprezentowali: Zachariasz Łyko, Andrzej Siciński i Bernard Koziróg, stronę katolicką reprezentowali: Lucjan Balter, Michał Czajkowski i Marcin Wojtowicz[32]. Podpisano wspólnie Oświadczenie, w którym Kościół katolicki uznał, że adwentyści nie są sektą, natomiast adwentyści podkreślili, że z szacunkiem odnoszą się do Kościoła katolickiego[33]. W roku 2008, po śmierci Łyki, Paweł Lazar przesłał pismo do strony katolickiej z prośbą o zawieszenie dialogu[32].
W latach 1946–1950 KADS należał do Chrześcijańskiej Rady Ekumenicznej (dzisiaj Polska Rada Ekumeniczna)[34]. Kościół nadal utrzymuje kontakty z Polską Radą Ekumeniczną oraz jest zaangażowany w działalność Towarzystwa Biblijnego[35]. Od roku 1993 KADS jest członkiem Towarzystwa Biblijnego[32]. Przedstawiciele Kościoła uczestniczyli w ekumenicznym przekładzie Biblii. Andrzej Siciński wyjaśnia, że udział w tym przedsięwzięciu jest ważny, ponieważ zadaje kłam zarzutom o sekciarskim charakterze KADS[36].
Działalność
Kościół prowadzi m.in. Wydawnictwo „Znaki Czasu”[37], Ośrodek Radiowo-Telewizyjny „Głos Nadziei”[38], Korespondencyjną Szkołę Biblijną, Korespondencyjną Szkołę Lepszego Życia, Chrześcijańską Służbę Charytatywną[39], Dom Opieki „Samarytanin” oraz kilka tzw. ośrodków zdrowego życia. Jego działalność wspierają Fundacja „Źródła Życia”[40] oraz Nadzieja.pl Sp. z o.o., prowadząca niszowy chrześcijański portal internetowy, jako organizacja pożytku publicznego[41].
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego prowadzi również własną uczelnię wyższą:
Remove ads
Statystyki
Na początku 1947 roku Unia Zborów KADS liczyła około 5 tys, wyznawców. Na przełomie roku 1949 i 1950 Unia liczyła 5958 wyznawców skupionych w 62 zborach i 38 placówkach[42].
Według danych Kościoła w 2011 roku zrzeszał on 5790 ochrzczonych wiernych, a licząc łącznie z dziećmi i sympatykami ok. 9600 osób[43], jednak według danych spisu powszechnego z 2011 roku przynależność do Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w RP zadeklarowało 4947 osób[5].
Według danych Kościoła za rok 2017 wspólnota ta zrzeszała 5796 ochrzczonych wiernych, a licząc łącznie z dziećmi i sympatykami ok. 9660 w 145 zborach[44][45]. Według spisu powszechnego z 2021 roku przynależność do KADS zadeklarowało 3129 osób[46].
Remove ads
Zwierzchnicy Kościoła
- 1945–1949 – Jan Kulak[47]
- 1949–1953 – Franciszek Stekla[48]
- 1953–1954 – Stanisław Dąbrowski[49]
- 1954–1955 – Marian Kot[50]
- 1955–1957 – Gustaw Baron[50]
- 1957–1959 – Józef Zieliński[51]
- 1959–1965 – Gustaw Baron[52]
- 1965–1988 – Stanisław Dąbrowski[53]
- 1988–2003 – Władysław Polok
- 2003–2013 – Paweł Lazar
- 2013–2018 – Jarosław Dzięgielewski
- 2018–2023 – Ryszard Jankowski
- od 31 maja 2023 – Jarosław Dzięgielewski
Remove ads
Statystyki
Dane według statystycznych ankiet wyznaniowych
Dane według wyników spisów powszechnych
Remove ads
Znani polscy adwentyści
- Anna German – piosenkarka
- Adam Grześkowiak – polski duchowny adwentystyczny, teolog i biblista
- Zachariasz Łyko – teolog adwentystyczny i autor licznych książek
- Artur Ostapowicz – kapitan piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej
- Alfred Palla – pisarz, podróżnik, historyk starożytności, teolog adwentystyczny, apologeta, autor książek, znany z artykułów w „Faktach i Mitach”
- Anna Samusionek – aktorka
Remove ads
Zobacz też
Uwagi
- I. Decyzją Ministra Administracji Publicznej z dnia 23 marca 1946 r. (Dz. Urz. Min. Adm. Publ. Nr 17 z dn. 21.10 1947) Kościół Adwentystów D.S. został uznany za publiczno-prawny związek religijny w Polsce. 2. Dekret z dnia 5 sierpnia 1949 r. „O ochronie wolności sumienia i wyznania”.
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads