Rzgów
miasto w województwie łódzkim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rzgów – miasto[3] w Polsce, położone w województwie łódzkim, w powiecie łódzkim wschodnim, w gminie Rzgów, nad rzeką Ner, będące częścią aglomeracji łódzkiej.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
.jpg) Fragment rynku | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie |
1502/2006 | ||||
| Burmistrz |
Mateusz Kamiński | ||||
| Powierzchnia |
16,77[1] km² | ||||
| Wysokość |
183 - 206[2] m n.p.m. | ||||
| Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość |
|||||
| Strefa numeracyjna |
+48 42 | ||||
| Kod pocztowy |
95-030 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
ELW | ||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu łódzkiego wschodniego  | |||||
Położenie na mapie gminy Rzgów  | |||||
 51°39′47″N 19°29′22″E | |||||
| TERC (TERYT) |
1006104 | ||||
| SIMC |
0415787 | ||||
Urząd miejski Plac 500-lecia 2295-030 Rzgów | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
W końcu XVI wieku Rzgów był miastem duchownym[4] należącym do kapituły katedralnej krakowskiej, zlokalizowanym w powiecie piotrkowskim województwa sieradzkiego[5]. Południowa część dzisiejszego Rzgowa, wraz z historycznym centrum (położonym na lewym brzegu Neru) znajdowała się w XVI wieku w powiecie piotrkowskim województwa sieradzkiego; natomiast północny, prawobrzeżny obszar miasta, leżał w powiecie brzezińskim województwa łęczyckiego[5]. Rzgów zatem leży na pograniczu dwóch regionów historycznych, gdzie jego część na lewym brzegu Neru znajduje się w ziemi sieradzkiej, a prawobrzeżna w ziemi łęczyckiej[6]. Miasto uzyskało lokację miejską w 1467 roku, jednakże nie została ona zrealizowana; ponowna lokacja miała miejsce w 1502 roku, a degradacja statusu miejskiego nastąpiła w 1870 roku, aby ostatecznie przywrócić prawa miejskie w 2006 roku[7].
W Rzgowie znajduje się największe w Europie centrum handlu odzieżą i tekstyliami, znane jako Centrum Handlowe Ptak.
Miasto jest również członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Cittàslow[8].
Według klasyfikacji klimatów Köppena Rzgów leży w strefie klimatycznej Dfb (Klimat kontynentalny z ciepłym latem).
| Klimat Rzgowa[9] | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miesiąc | Sty. | Lut. | Mar. | Kwi. | Maj | Cze. | Lip. | Sie. | Wrz. | Paź. | Lis. | Gru. | Rok |
| Średnie dzienne maksimum (°C) | 0.3 | 2.1 | 6.9 | 13.6 | 18.5 | 21.7 | 23.7 | 23.5 | 18.6 | 12.7 | 7.2 | 2.4 | 12.6 |
| Średnia dobowa (°C) | −2.0 | −0.8 | 3.0 | 8.9 | 14.0 | 17.5 | 19.5 | 19.1 | 14.5 | 9.3 | 4.7 | 0.4 | 9.0 |
| Średnie dzienne minimum (°C) | −4.5 | −3.9 | −1.0 | 3.8 | 8.9 | 12.5 | 14.8 | 14.5 | 10.4 | 6.1 | 2.3 | −1.7 | 5.2 |
| Średnie opady (mm) | 48 | 44 | 52 | 51 | 74 | 72 | 96 | 66 | 62 | 48 | 48 | 51 | 712 |
Czasy nowożytne
Pierwsze wzmianki o Rzgowie pochodzą z 1378 roku, kiedy to lokowano wieś na prawie niemieckim. W 1460 roku kapituła krakowska, za kwotę 130 grzywien, zakupiła od Andrzeja z Pabianic, plebana w Targowisku, wójtostwo w Rzgowie oraz młyn wodny na Nerze. W 1467, za sprawą starań ówczesnych właścicieli miasta, kapituły katedralnej krakowskiej i z nadania króla Kazimierza Jagiellończyka, miasto otrzymało prawa miejskie[10].
W 1469 roku Krakowska Kapituła Katedralna wzniosła w Rzgowie kościół św. Stanisława. Miejscowość odnotowana została także w historycznych dokumentach podatkowych. Z dziewięciu łanów kmiecych kapituła pobierała czynsz w wysokości 14 groszy od dwóch ogrodów oraz z trzeciego fertona, a także 2 kapłony, 30 jaj oraz 12 wozów drewna od każdego łanu. W dokumentach odnotowano również pasieki dworu pabianickiego, dające do dwóch miar miodu[10].
W 1552 roku w miejscowości odnotowano młyn z trzema kołami wodnymi, zwanym folusz. Wówczas miasto płaciło 1 złoty i 6 groszy szosu. W wykazie poborowym z 1563 roku podano, że w Rzgowie pracowało 90 rzemieślników, każdy płacący po 4 grosze szosu[10].
Okres rozbiorów
Po rozbiorach Polski Rzgów znalazł się początkowo w granicach zaboru pruskiego. Po 1795 roku, wraz z dobrami kapituły, tworzył królewską domenę pabianicką. W latach 1807–1815 miejscowość należała do Księstwa Warszawskiego, a po jego podziale – do zaboru rosyjskiego w Królestwie Polskim. W XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego Rzgów został wymieniony jako osada miejska, dawniej miasteczko, leżące w powiecie łódzkim, w gminie Gospodarz i parafii Rzgów. Prawa miejskie miasto straciło w roku 1870, w wyniku carskiej reformy administracyjnej[10].
W 1827 roku w Rzgowie znajdowało się 162 domów zamieszkanych przez 997 mieszkańców. W 1862 roku liczba domów wzrosła do 176, a mieszkańców do 1559. W mieście odbywało się wówczas 6 jarmarków rocznie. W 1889 w miejscowości znajdowało się 228 domów; głównie drewnianych, zamieszkiwanych przez 1656 mieszkańców. W miasteczku stał murowany kościół, urząd gminy, oraz szkoła początkowa. Cała miejscowość liczyła w sumie 2444 morgi powierzchni, w tym 1730 mórg gruntów ornych[10].
W nocy z 25 na 26 lipca 1812 roku miał miejsce pożar Rzgowa, który wybuchł przy ulicy Tuszyńskiej. W ciągu trzech godzin spłonęło 140 domów, budynki gospodarskie, 70 stodół, a także proboszczówka i inne obiekty[11].
Z kolei latem 1918 roku miał miejsce kolejny pożar Rzgowa, który wybuchł od iskry z parowozu kolejki dojazdowej ŁWEKD. Pożar ten zakończył okres drewnianej zabudowy osady, która wcześniej dominowała – osada została odbudowana w cegle, zyskując wyraźnie charakter miejski.
II wojna światowa
W okresie II wojny światowej Rzgów został wcielony w granice III Rzeszy i znalazł się w granicach tzw. Kraju Warty (Warthegau) pod nazwą Rzgow. W 1943 roku niemieccy okupanci zmienili nazwę na nową, ahistoryczną Lancellenstätt[12] od Otto Quirina Lancelle'a, który był dowódcą baterii podczas bitwy pod Łodzią w 1914 roku[13].
Historia powojenna i współczesna
Do 1953 roku Rzgów był siedzibą gminy Gospodarz, w 1954 roku stał się siedzibą gromady o tej samej nazwie[14] i był nią do roku 1973[15], kiedy to reaktywowano gminę Rzgów[16]. W latach 1975–1998 miejscowość znajdowała się w starym województwie łódzkim. 1 stycznia 2006 Rzgów odzyskał prawa miejskie[3].
Po zmianie ustroju społeczno-gospodarczego w Polsce od czerwca 1989 roku, w latach 90. XX wieku nastąpił znaczący rozwój miasta, głównie w oparciu o rozwijające się w nim i w pobliżu duże targowiska odzieży i artykułów włókienniczych. Inicjatorami tych przemian były dwie miejscowe rodziny: Antoniego Ptaka i Gałkiewiczów[17].
- Piramida wieku mieszkańców Rzgowa w 2014 roku[18].
Drogi przebiegające przez Rzgów:
- Droga ekspresowa S8 (E67): granica państwa – Kudowa-Zdrój – Wrocław – Warszawa – Białystok – Budzisko – granica państwa
- Droga krajowa nr 12: granica państwa – Łęknica – Żary – Leszno – Kalisz – Sieradz – Piotrków Trybunalski – Radom – Lublin – Chełm – Berdyszcze – granica państwa
- Droga krajowa nr 71: Sosnowiec-Pieńki – Zgierz – Pabianice – Rzgów
- Droga krajowa nr 91: Gdańsk – Toruń – Włocławek – Łódź – Piotrków Trybunalski – Radomsko – Częstochowa – Podwarpie
- Droga wojewódzka nr 714: Rzgów – Kurowice
Przez Rzgów przebiega łódzka magistrala rowerowa.
W latach 1916–1978 Rzgów był również skomunikowany z Łodzią poprzez podmiejską sieć tramwajową relacji Łódź – Tuszyn. W latach 1916–1948 linia obsługiwana była przez Łódzkie Wąskotorowe Elektryczne Koleje Dojazdowe i miała status kolejki dojazdowej. Początkowo napędzana była trakcją parową, którą w 1927 roku zastąpiono trakcją elektryczną. W okresie II wojny światowej linia otrzymała numer 80. Przed i po wojnie tramwaj był oznakowany nazwą docelowego przystanku, czyli Tuszyna. Od 1956 linia otrzymała numer 42, który zachowano do jej likwidacji w 1978 roku[19]. 17 czerwca 1978 roku, w związku z gruntowną przebudową drogi Łódź – Piotrków Trybunalski, likwidacji uległ odcinek Rzgów – Tuszyn tej linii[20]. Od tego czasu, do całkowitej likwidacji linii rzgowsko-tuszyńskiej (z dniem 1 czerwca 1993), nową krańcówkę umieszczono przy ulicy Tuszyńskiej[21]. Obecnie po trasie tej linii kursują autobusy MPK-Łódź (linie 50A i 50B)[22]. W 2017 roku MPK Łódź uruchomiło linię 56B, później przemianowaną na 56[23].
Istnienie w miejscowości szkoły początkowej odnotował w 1889 roku XIX-wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego[10].
Obecnie w Rzgowie znajduje się Przedszkole Miejskie i Szkoła Podstawowa im. Jana Długosza.
.jpg)
Do rejestru zabytków[24] wpisany jest jeden obiekt:
- późnorenesansowy kościół parafialny św. Stanisława (nr rej.: 123-VII-1 z 23.08.1946 oraz A/155/189 z 29.08.1967)[25], wzniesiony ok. 1630 r. murowany, jednonawowy z ośmioboczną wieżą, szczytami ozdobionymi attykami i wyposażeniem barokowym.
Do gminnej ewidencji zabytków wpisane są obiekty:
- osiem stanowisk archeologicznych[26][27][28][29][30][31][32][33],
- cmentarz choleryczny z okresu 2 połowy XIX wieku, znajdujący się przy obecnej ulicy Księżycowej[34],
- cmentarz z okresu II wojny światowej, znajdujący się przy południowej granicy miasta[35],
- cmentarz rzymskokatolicki z początku XIX wieku[36],
- dom przy ulicy Pabianickiej 1 z początku XX wieku, obecnie nieistniejący[37],
- dom przy ulicy Pabianickiej 2 z przełomu XIX/XX wieku[38],
- dom przy ulicy Plac 500-lecia 20, powstały po 1820 roku[39],
- dom przy ulicy Tuszyńskiej 1 z 1880 roku[40],
- dom przy ulicy Tuszyńskiej 8 z końca XIX wieku[41],
- budynek straży pożarnej przy ulicy Plac 500-lecia 23 z połowy XIX wieku, obecnie nieistniejący[42].
Na terenie miasta od 1946 roku działa klub piłkarski "Zawisza Rzgów", grający na stadionie im. Henryka Śmiechowicza przy ulicy Tuszyńskiej 56[43].
Przy szkole podstawowej podstawowej otwarto zespół boisk Orlik 2012[44]. Obok wybudowano wielofunkcyjny Gminny Ośrodek Sportu, Turystyki i Rekreacji[45].
- Teofil Władysław Belina Brzozowski – lekarz i działacz społeczny[46],
- Mirosław Leśniewski – oficer, pilot Wojska Polskiego[47],
- Tadeusz Makiewicz – historyk, prof. dr hab[48].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
