Rejencja kwidzyńska (1939–1945)

Rejencja kwidzyńska (niem. Regierungsbezirk Marienwerder) – niemiecka jednostka administracyjna istniejąca w latach 1939–1945 jako jedna z rejencji Okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie.

Mapa Okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie z rejencjami i miastami powiatowymi

Położenie Okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie względem przedwojennych granic Polski

Historia

Rejencja powstała w 1939, po napaści na Polskę z przekształcenia dotychczasowej rejencji zachodniopruskiej Prus Wschodnich, obejmując powiaty kwidzyński, malborski, suski i sztumski. Powiat elbląski i miasto Elbląg z rejencji zachodniopruskiej trafiły do gdańskiej. Rejencja kwidzyńska objęła także południowo-wschodnie tereny województwa pomorskiego z II RP – powiaty: brodnicki, grudziądzki z miastem Grudziądz, lipnowski, lubawski, rypiński i wąbrzeski oraz fragment powiatu tczewskiego – gmina Janowo, a także skrawek województwa warszawskiego (miasto Lidzbark oraz gminy Lidzbark, Rybno i Kiełpiny z powiatu działdowskiego).

Została wyzwolona przez Armię Czerwoną i częściowo powróciła do przedwojennych jednostek polskiej administracji a częściowo do nowo powołanego Okręgu IV (Mazurskiego) Ziem Odzyskanych w 1945 roku.

Podział administracyjny

Miasta wydzielone

• Graudenz

Powiaty

• Landkreis Briesen (wąbrzeski)
• Landkreis Graudenz (grudziądzki)
• Landkreis Leipe (lipnowski)
• Landkreis Marienburg (malborski)
• Landkreis Marienwerder (kwidzyński) – z fragmentem powiatu tczewskiego (gmina Janowo)
• Landkreis Neumark (nowomiejski) – utworzony z powiatu lubawskiego z fragmentem powiatu działdowskiego (gminy Rybno i Kiełpiny)
• Landkreis Rippin (rypiński)
• Landkreis Rosenberg i. Westpr. (suski)
• Landkreis Strasburg (brodnicki) – z fragmentem powiatu działdowskiego (miasto Lidzbark i gmina gmina Lidzbark)
• Landkreis Stuhm (sztumski)

Wykaz miast (stan na 1 marca 1943)

Źródło: Statistischen Landesamt Danzig-Westpreussen (1944): Gemeinde- und Wohnplatzlexikon des Reichsgaus Danzig-Westpreussen (Bd. 1). Danzig: A. W. Kafemann.

Herb	Miasto	Nazwa niem. 1943	Ludność 1943	Rejencja 1943	Powiat 1943	Państwo przed 1 IX 1939
	Biskupiec	Bischofswerder	1975	kwidzyńska	suski (Rosenberg)
	Brodnica	Strasburg	11 597	kwidzyńska	brodnicki (Strasburg)
	Dobrzyń nad Drwęcą	Dobrzyn	4021	kwidzyńska	rypiński (Rippin)
	Dobrzyń nad Wisłą	Dobrin an der Weichsel	2589	kwidzyńska	lipnowski (Leipe)
	Dzierzgoń	Christburg	3795	kwidzyńska	sztumski (Stuhm)
	Gardeja	Garnsee	2196	kwidzyńska	sztumski (Marienwerder)
	Golub	Gollub	2914	kwidzyńska	wąbrzeski (Briesen)
	Górzno	Görzberg	1991	kwidzyńska	brodnicki (Strasburg)
	Grudziądz	Graudenz	55 336	kwidzyńska	Grudziądz-Miasto (Graudenz-Stadt)
	Iława	Deutsch Eylau	13 691	kwidzyńska	suski (Rosenberg)
	Kisielice	Freystadt	3313	kwidzyńska	suski (Rosenberg)
	Kowalewo Pomorskie	Schönsee	3702	kwidzyńska	wąbrzeski (Briesen)
	Kwidzyn	Marienwerder	20 932	kwidzyńska	sztumski (Marienwerder)
	Lipno	Leipe	9024	kwidzyńska	lipnowski (Leipe)
	Lubawa	Löbau	5657	kwidzyńska	nowomiejski (Neumark)
	Łasin	Lessen	2803	kwidzyńska	grudziądzki (Graudenz)
	Malbork	Marienburg	27 233	kwidzyńska	malborski (Marienburg)
	Nowe Miasto Lubawskie	Neumark	4884	kwidzyńska	nowomiejski (Neumark)
	Prabuty	Riesenburg	7581	kwidzyńska	suski (Rosenberg)
	Radzyń Chełmiński	Rehden	1999	kwidzyńska	grudziądzki (Graudenz)
	Rypin	Rippin	7297	kwidzyńska	rypiński (Rippin)
	Susz	Rosenberg	4440	kwidzyńska	suski (Rosenberg)
	Sztum	Stuhm	7099	kwidzyńska	sztumski (Stuhm)
	Wąbrzeźno	Briesen	10 051	kwidzyńska	wąbrzeski (Briesen)