Radom Air Show

Radom Air Show – cykliczna impreza organizowana co dwa lata na lotnisku Sadków w Radomiu, łącząca pokazy statków powietrznych z naziemną statyczną wystawą sprzętu wojskowego i prezentacjami przedsiębiorstw z branży lotniczej.

Publiczność oglądająca akrobacje lotnicze podczas Radom Air Show 2011

Początkowo Radom Air Show był organizowany w cyklu rocznym, jednak organizatorzy, głównie ze względów finansowych, zdecydowali się na cykl dwuletni. Organizatorami imprezy są: Dowództwo Sił Powietrznych, Miasto Radom, Port Lotniczy Radom, Siły Powietrzne i Aeroklub Polski, honorowym patronem jest Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.

Historia imprezy

Pierwszy Air Show odbył się w 1991 roku w Poznaniu na Ławicy, później dwukrotnie w 1995 i 1998 na lotnisku w Dęblinie. Od 2000 do 2003 roku pokazy organizowano co roku w Radomiu. Potem zwiększono odstępy czasowe pomiędzy poszczególnymi edycjami do dwóch lat. Celem Air Show jest zaprezentowanie możliwości polskiego i zagranicznego sprzętu wojskowego szerszej publiczności, jednak przede wszystkim są formą aktywnego wypoczynku i pomysłem na spędzenie weekendu poza domem.

Impreza odbyła się także w roku 2017, mimo wcześniejszych wątpliwości związanych z brakiem porozumienia władz miasta Radomia i MON^{[1] [2]}. Wstęp był darmowy, na podstawie biletów dystrybuowanych elektronicznie.

Katastrofy lotnicze

Wypadek na pokazach 1 września 2007

Szczątki jednej z maszyn Zlin-526 po wypadku podczas Radom Air Show 2007

1 września 2007 roku podczas X Edycji Jubileuszowej "Radom Air Show 2007" wskutek zderzenia dwóch samolotów Zlin zginęli piloci grupy akrobacyjnej AZL Żelazny z Zielonej Góry: podpułkownik rezerwy mgr inżynier Lech Marchelewski (60 lat, ur. 5 lutego 1947) oraz młodszy inżynier pilot Piotr Banachowicz (25 lat, ur. 4 marca 1982).

Kolizja nastąpiła w trakcie wykonywania na trzech maszynach pętli z rozejściem u szczytu (tzw. rozeta). Samoloty miały minąć się w najniższym punkcie manewru w bardzo małej odległości od siebie, jednak z nieznanych przyczyn dwa z nich zderzyły się. Samoloty uległy niemal całkowitemu zniszczeniu, a piloci najprawdopodobniej zginęli natychmiast w momencie kolizji. Na ziemię spadły już tylko szczątki obu maszyn.

Prezydent Radomia Andrzej Kosztowniak odwołał wszystkie pokazy i imprezy towarzyszące Air Show, a także ogłosił trzydniową żałobę.

Ceremonia pogrzebowa obu pilotów odbyła się na lotnisku aeroklubu w Zielonej Górze 7 września 2007. Zgodnie z lotniczą tradycją, pamięć ich została uczczona przelotem nad lotniskiem pozostałych członków grupy.

Wypadek na pokazach 30 sierpnia 2009

Su-27UBM na chwilę przed uderzeniem w ziemię

30 sierpnia 2009 o godz. 13:17^[3] podczas pokazów rozbił się białoruski samolot Su-27UBM-1 (modernizowany w 558. Lotniczym Zakładzie Remontowym w Baranowiczach)^[4]. Spadł on w pobliże lasku niedaleko miejsca pokazu (między Małęczynem a Makowem) w odległości 100 metrów od zabudowań. Wkrótce po katastrofie policja i organizatorzy pokazu potwierdzili śmierć dwóch pilotów – pułkownika Alaksandra Marfickiego oraz pułkownika Alaksandra Żuraulewicza^[5].

Podczas wstępnych analiz ustalono, że prawdopodobną przyczyną katastrofy był błąd pilota, jednak około godz. 18:00 rzecznik Ministerstwa Białorusi oznajmił, że przyczyną mogło być wessanie ptaka do wlotu silnika^[5], jest to jednak mało prawdopodobne^[6].

W czasie pokazów na lotnisku w Radomiu było około 100 tys. widzów. Nikomu z nich nic się nie stało. Jak mówią świadkowie zdarzenia, piloci specjalnie wyprowadzili samolot z dala od zabudowań, aby nie zagrozić nikomu innemu podczas rozbicia się, którego piloci byli świadomi. Twierdzili też, że tuż przed wypadkiem nie słyszeli silników. Piloci otrzymali polecenie katapultowania się z maszyny, jednak zainicjowali sekwencję katapultowania zbyt późno. Prawdopodobnie próbowali posadzić maszynę w miejscu, gdzie nie ma cywilów.

Raport polsko-białoruskiej komisji, która badała wypadek (i ustaliła jego przyczynę), został utajniony przez stronę białoruską.

3 września firma "Suchoj", rosyjski producent Su-27 oceniła, że przyczyną katastrofy mogły być nieudolne modyfikacje elektroniki pokładowej samolotu, dokonane przez Białorusinów^[6]. Białorusini dementowali jednak te informacje, wskazując, że remont dotyczył systemów uzbrojenia i nawigacji satelitarnej, a nie sterowania^[7].

Zespoły akrobacyjne na Air Show

Zespół	Skład	Zdjęcie	Lata	Uwagi
Baby Blue  Dania	5 x Saab T-17 Supporter		2015
Baltic Bees(inne języki)  Łotwa	6 x L-39 Albatros		2013 2015 2017 2018
Biało-Czerwone Iskry  Polska	TS-11 Iskra (liczebność zmienna)		wystąpił we wszystkich edycjach do 2018, później zespół został rozwiązany.
Biele Albatrosy  Słowacja	5 x Aero L-39 Albatros		2001
Frecce Tricolori  Włochy	10 × Aermacchi MB-339		2001 2011 2015 2018
Krila Oluje  Chorwacja	6 × Pilatus PC-9		2011 2013 2018
Midnight Hawks  Finlandia	4 × Hawk		2009 2013 2018
Orlik  Polska	PZL-130 Orlik (liczebność zmienna)		wystąpił we wszystkich edycjach
Patrouille de France  Francja	8 × Alpha Jet		2000 2003 2005 2011
Patrouille Suisse  Szwajcaria	6 × F-5 Freedom Fighter		2011 2013 2015 2018 2023
Patrulla Águila  Hiszpania	7 × CASA C-101		2001 2005 2015 2018
Patrulla ASPA  Hiszpania	5 x Eurocopter EC120 Colibri(inne języki)		2015
Red Arrows  Wielka Brytania	9 × Hawk		2003 2005 2009
Royal Jordanian Falcons(inne języki)  Jordania	4 x Extra 330		2015 2018
Skorpion  Polska	4 × Mi-24		2000 2001
Żelazny  Polska	zmienny		2001 2003 2005 2007 2009 2017 2018 2023	Katastrofa lotnicza na Radom Air Show 2007
Celfast Flying Team  Polska	3 x Morane-Saulnier Rallye		2017 2018 2023
The Flying Bulls  Austria	zmienny		2011 2013 2017 2018 2023
Xtreme Aerobatics  Polska	zmienny		2017
Flying Dragons Team  Polska	7 x Paralotnia		2018 2023
AeroSPARX  Wielka Brytania	2 x Grob109b		2023

Wybrane samoloty, które zaprezentowano na Air Show

Tabela obejmuje samoloty z pokazów dynamicznych, wystawy statycznej, a także wchodzące w skład zespołów wymienionych w powyższej sekcji. Nie obejmuje natomiast maszyn prezentowanych w tak zwanym bloku aeroklubowym.

Typ	Kraj goszczący Kraj rejestracji	Zdjęcie
A-10 Thunderbolt II	Stany Zjednoczone
AH-64 Apache	Holandia  Stany Zjednoczone
Alpha Jet	Austria[8]  Francja  Portugalia
AMX	Włochy
An-26	Czechy  Polska  Ukraina  Węgry
AS-550 C2 Fennec(inne języki) AS-555 AN Fennec(inne języki)	Dania
AW149 AW189	Włochy/ Polska
B-1B Lancer	Stany Zjednoczone
B-25J Mitchell	Austria		Własność firmy Red Bull[9]
B-52H Stratofortress	Stany Zjednoczone
Beechcraft 1900D	Szwajcaria
Bell TAH-1F Cobra	Austria		Własność firmy Red Bull[10]
Boeing 737-8MAX	Polska		Polskie Linie Lotnicze LOT
Bölkow Bo 105	Austria  Niemcy  Polska
C-17 Globemaster III	Stany Zjednoczone
C-130 Hercules	Belgia  Francja  Hiszpania  Izrael  Pakistan  Polska  Szwecja  Stany Zjednoczone
CL-600 -2B16 Challenger 601(inne języki)	Czechy
C-27J Spartan[11]	Litwa  Rumunia  Włochy
Canberra Mk.T4	Wielka Brytania
CASA C-101	Hiszpania
CASA C-295	Czechy  Finlandia  Hiszpania  Polska
CASA CN-235	Francja  Hiszpania
CM.170 Magister	Francja
Eurofighter EF-2000 Typhoon/Tifone	Wielka Brytania  Niemcy  Włochy
EC725 R2 Caracal	Francja
E-3 Sentry AWACS	NATO
Embraer ERJ 145LR	Belgia
Embraer 170-200SD Embraer 170-100LR	Polska		Polskie Linie Lotnicze LOT
Falcon 20 ECM	Norwegia
F4U Corsair	Austria		Własność firmy Red Bull[12]
F-5E Tiger II	Szwajcaria
F-15 Eagle	Izrael  Stany Zjednoczone
F-16 Fighting Falcon	Belgia  Dania  Grecja  Holandia  Norwegia  Polska  Stany Zjednoczone  Turcja
F/A-18C Hornet	Finlandia  Hiszpania  Stany Zjednoczone
G.222	Włochy
G-4 Super Galeb	Serbia i Czarnogóra
Gulfstream G550	Polska
Gazelle	Francja
Jaguar GR Mk.1A	Wielka Brytania
Jak-40	Polska
JAS 39C/D Gripen	Czechy  Szwecja  Węgry
JF-17 Thunder	Pakistan
Hawk	Finlandia  Wielka Brytania
Hawker Siddeley Harrier	Wielka Brytania
Ił-76MD	Białoruś  Ukraina
L-39 Albatros	Łotwa  Słowacja  Węgry
L-159 Alca	Czechy
Learjet 35AS Learjet C-21A	Stany Zjednoczone
Let L-410 Turbolet	Czechy  Litwa  Polska  Słowacja
SB-LiM-2	Polska
M28 Bryza/Skutruck	Polska
M-346 Master/Bielik	Polska  Włochy
M-346FA	Włochy
MB-339	Włochy
Mi-2	Polska
Mi-8 Mi-17	Chorwacja  Czechy  Polska  Słowacja
Mi-14	Polska
Mi-24	Czechy  Polska
Mi-35M	Czechy
Mi-171	Czechy
MiG-AT	Rosja
MiG-21	Polska  Rumunia
MiG-29	Niemcy  Polska  Rosja  Słowacja
Mirage 2000	Francja  Grecja
Mirage F1	Francja  Hiszpania
PAC Super Mushshak(inne języki)	Pakistan
P-3 Orion	Niemcy
P-38 Lightning	Austria		Własność firmy Red Bull[13]
P-180 Avanti	Włochy
Pilatus PC-7	Austria  Holandia
Pilatus PC-9	Chorwacja
Puma	Francja
PZL-104M Wilga	Polska
PZL-130 Orlik	Polska
Rafale	Francja
Saab 105/Sk60	Szwecja  Austria
Saab S100B Argus	Szwecja
Saab T-17 Supporter	Dania
SH-2G Seasprite	Polska
Su-22	Polska
Su-24	Białoruś
Su-25	Ukraina
Su-27	Białoruś  Ukraina		Katastrofa lotnicza na Radom Air Show 2009
SW-4 Puszczyk	Polska
S-70 Black Hawk	Austria  Stany Zjednoczone/ Polska
T-28B Trojan	Austria		Własność firmy Red Bull[14]
T129 Atak	Turcja
Tornado	Niemcy  Wielka Brytania  Włochy
Transall C-160	Francja  Niemcy  Turcja
TS-11 Iskra	Polska
W-3PL Głuszec W-3 Sokół W-3WARM Anakonda	Polska  Czechy
Westland Sea King	Belgia
Boeing KC-135 Stratotanker	Stany Zjednoczone
Airbus A400M	Belgia  Niemcy

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Radom Air Show

• Garnizon Radom
• Port lotniczy Radom-Sadków

Przypisy

1. Nie będzie Air Show 2017 w Radomiu. MON wycofał się z organizacji imprezy. 2017-06-02. [dostęp 2017-09-10]. (pol.).
2. Porozumienie w sprawie Air Show 2017 w Radomiu podpisane. 2017-07-08. [dostęp 2017-09-10]. (pol.).
3. Aktualności AIR SHOW – 2009. Air show – 2009 Lotnisko wojskowe w Radomiu, 2009-08-30. [dostęp 2009-08-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-04)].
4. Целы загінулых лётчыкаў магчыма будуць вернутыя на радзіму сёння. 2009-09-02. [dostęp 2009-09-03]. (biał.).
5. 30 августа 2009 года. Министерство обороны РБ, 2009-08-30. [dostęp 2009-08-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-23)]. (ros.).
6. Przyczyną katastrofy SU-27 w Polsce była nieudolna modernizacja. Gazeta.pl, 2009-09-02. [dostęp 2009-09-03].
7. Летчики-снайперы Марфицкий и Журавлевич выбрали жизнь для людей, забыв о себе... (ros.) [dostęp 2010-07-08]
8. Alpha Jet [online], www.flyingbulls.at [dostęp 2019-09-29] (niem.).
9. North American B-25J "Mitchell" [online], www.flyingbulls.at [dostęp 2019-09-29] (niem.).
10. Bell Cobra TAH-1F [online], www.flyingbulls.at [dostęp 2019-09-29] (niem.).
11. Mapa ekspozycji statycznej AirShow Radom 2017. 2017-08-06. [dostęp 2017-09-10]. (pol.).
12. Chance Vought F4U-4 "Corsair" [online], www.flyingbulls.at [dostęp 2019-09-29] (niem.).
13. Lockheed P-38 "Lightning" [online], www.flyingbulls.at [dostęp 2019-09-29] (niem.).
14. North America T-28B "Trojan" [online], www.flyingbulls.at [dostęp 2019-09-29] (niem.).

Linki zewnętrzne

• Air Show Radom. airshow.sp.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-04)].
• AVIATION24.PL – Baza filmów z radomskiego Air Show
• Nagranie momentu zderzenia podczas Air Show Radom 2007 i krótki artykuł (tvn24)