Michał Witkowski
polski pisarz Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
polski pisarz Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Michał Witkowski (ur. 17 stycznia 1975 we Wrocławiu[1]) – polski pisarz, felietonista i aktor niezawodowy.
 Michał Witkowski (2023) | |
| Data i miejsce urodzenia |
17 stycznia 1975 |
|---|---|
| Ważne dzieła | |
| |
| Strona internetowa | |
Jest synem Izabeli i Stanisława Witkowskich[2]. Pochodzi z inteligenckiej rodziny – ojciec był profesorem psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego i zastępcą dyrektora Instytutu Psychologii tej uczelni, a matka, z wykształcenia psycholog, po urodzeniu synów zajmowała się domem, wcześniej pracowała jako wykładowczyni akademicka[2][3]. Urodził się jako wcześniak[4]. Ma dwóch młodszych braci[2], Adama (ur. 1982) i Andrzeja[5].
Dorastał na wrocławskim Biskupinie[6]. Uczył się w Szkole Podstawowej nr 66 im. Zbigniewa Herberta we Wrocławiu[7]. Przez kilka lat uczęszczał do kółka teatralnego działającego przy biskupińskim klubie Oskar[8]. W okresie szkolnym brał udział w konkursach recytatorskich i przeglądach piosenki oraz był autorem tekstów do szkolnego kabaretu Lejba[9]. W 1986 zwyciężył w konkursie na najlepsze opowiadanie o młodzieży z Leningradu, którego organizatorem była redakcja programu Teleranek emitowanego na TVP1[10]. W 1990 rozpoczął naukę w klasie teatralnej XIV Liceum Ogólnokształcące im. Polonii Belgijskiej we Wrocławiu[11].
W wieku 14 lat uciekł z domu za granicę i przebywał w różnych środowiskach, m.in. pracował w teatrze objazdowym z Genewy czy doradzał nieletnim, gejowskim prostytutkom w kwestii wizerunku w Zurychu[2][12]. Po powrocie do kraju w 1993 uczył się w IX Liceum Ogólnokształcącym we Wrocławiu[2][12]. W tym czasie podjął pierwsze próby literackie; w 1994 napisał wiersz Drewno (retrospekcja), opublikowany następnie w jego debiutanckiej książce Zgorszeni wstają od stołów (1997). Po zdaniu matury w 1995 studiował filologię polską na Uniwersytecie Wrocławskim. W 1999 uzyskał magisterium[12]. Następnie jako doktorant Instytutu Filologii Polskiej UWr. rozpoczął pracę nad rozprawą z dziedziny krytyki feministycznej u prof. Stanisława Beresia oraz prowadził ćwiczenia ze studentami dziennikarstwa, lecz potem zrezygnował z kariery naukowej na rzecz pisarstwa[12].
Zadebiutował tomikiem Zgorszeni wstają od stołów (1997)[13]. Oficjalnie za swą pierwszą książkę pisarz uznaje zbiór opowiadań Copyright wydany w 2001. W 2005 wydał powieść Lubiewo, która wkrótce zyskała miano kultowej[14][15]. Kolejną jego powieścią była Barbara Radziwiłłówna z Jaworzna-Szczakowej, która powtórzyła sukces Lubiewa[16][17]. Prawdziwą popularność przyniosła mu jednak dopiero wydana w 2011 powieść kryminalna Drwal. W 2014 ukazał się kolejny kryminał Zbrodniarz i dziewczyna, a w 2015 powieść Fynf und cfancyś ukazująca środowisko męskich prostytutek.
Charakterystyczny styl pisarza określono mianem „witkowszczyzny”, której podstawowym elementem jest przesada w opisie świata[18]. Witkowski posługuje się ironią i groteską, co krytycy umieszczają w popkulturowych kontekstach: „kryminał [Drwal], który w swej ironii, złośliwości, cynizmie, przypomina groteskowe zabawy z rzeczywistością braci Coenów, kpinę z krwawej jatki Tarantino, bądź bezładną gonitwę po scenie w burleskach braci Marx”[19]. Porównywany bywa do Geneta[20], Gombrowicza („nie przez transatlantycką frazę, której gęsto używa, […] ale przez zastosowanie szyderstwa w zbożnym celu poprawiania świata”[21]) czy Stasiuka[20].
Jego książki tłumaczono na 30 języków, m.in. angielski, niemiecki, fiński, szwedzki, norweski, francuski, hiszpański[22], niderlandzki, hebrajski, węgierski, słoweński, litewski, chorwacki, ukraiński, koreański, czeski, słowacki, rumuński, włoski, serbski, duński, łotewski, estoński.
Publikował liczne recenzje, artykuły, opowiadania i fragmenty powieści m.in. w piśmie „FA-art” (1999–2003), „Studium” (1999–2004), „Kresach” (2000–2003), „Lampie i Iskrze Bożej” (2000), „Odrze” (2000–2003), „Twórczości” (2000–2004) „Dekadzie Literackiej” (2001–2002), „Gazecie Wyborczej” (2001–2009; też w dodatkach „Duży Format” i „Książki”), „Akancie” (2002–2003) oraz w „Nowych Książkach” (2002–2004)[12]. Publikował felietony na łamach tygodnika „Polityka” (2009–2014), następnie od lipca 2014 do kwietnia 2015 w tygodniku „Wprost”. Współpracował także z kwartalnikiem „Viva! Moda”[12]. Od sierpnia 2018 ponownie jest felietonistą „Wprostu”[23].
W latach 2014–2015 prowadził blog modowy Fashion Pathology[24], w którym występował jako Miss Gizzi[12]. Zarówno blog, jak i stylizacje Witkowskiego oraz jego bywanie na salonach były częścią projektu artystycznego, do czego przyznał się, pisząc przed zamknięciem bloga: „Wszyscy, którzy podejrzewali, że zabawa z showbiznesem to jakiś artystyczny happening, który ma «przydać się do prozy», na pewno się ucieszą z tego, że właśnie tak było. Całe dwa lata happeningu i obserwacji do powieści o showbiznesie”[25].
Obecność Witkowskiego w mediach była przedmiotem kontrowersji – w listopadzie 2014 pojawił się na planie programu TVN Ugotowani w opasce powstańca warszawskiego, co oburzyło innego uczestnika programu, Filipa Chajzera, który nakazał mu ją zdjąć[26]. Z kolei podczas gali „Fashion Week” w kwietniu 2015 pojawił się w stroju, którego elementami były symbole SS[26], co zostało zinterpretowane jako promowanie nazizmu. Eksponowanie znaku SS skutkowało m.in. zawieszeniem ze strony wydawnictwa Znak współpracy z Witkowskim do października 2015[27][28], a także spowodowało wszczęcie przez prokuraturę dochodzenia w sprawie propagowania treści faszystowskich[29]. W lipcu prokuratura umorzyła w tej sprawie śledztwo, uznając, że pisarz nie popełnił przestępstwa, gdyż nie propagował faszyzmu. Jako uzasadnienie decyzji podano między innymi, że „wokół nich [znaków SS] i nad nimi naniesione były liczne inne przedmioty takie np. jak plastikowy króliczek, sztuczne owoce, plastikowe misie, napisy «baby girl», bocian, smoczki, kolorowe piórka i sztuczne brązowe odchody”[30], co „może wskazywać na intencje prześmiewcze, a nie zmierzające do wychwalania ideologii faszystowskiego państwa”[30].
W latach 2018–2019 grał w serialu Barwy szczęścia, w którym wcielał się w postać pisarza Waldemara Kniewskiego[12].
Witkowski jest osobą homoseksualną[31]. Pisarz stosuje zróżnicowane znaczeniowo nazewnictwo do określania osób posiadających określone preferencje seksualne oraz identyfikujących się z danymi rolami płciowymi[32]. Twierdzi, że słowo „gej” jest wytworem komercyjnej kultury masowej, utrwalającym zawężony, bo stereotypowy obraz tej mniejszości seksualnej; dlatego, choć przyznaje, że jest osobą homoseksualną, nie uważa siebie za geja[33].
Od początku lat 90. choruje na depresję[2]. Mieszka w Warszawie[12]. Jest niewierzący[2].
Angielski
Czeski
Fiński
Francuski
Hebrajski
Hiszpański
Kataloński
Macedoński
Niderlandzki
Niemiecki
Norweski
Rosyjski
Słoweński
Szwedzki
Ukraiński
Węgierski
Włoski
Powieść Barbara Radziwiłłówna z Jaworzna-Szczakowej została zaadaptowana przez reżysera Jarosława Tumidajskiego na potrzeby Teatru Śląskiego (2008)[17]. Lubelski Teatr Provisorium wystawił spektakl Idź w noc, Margot w reż. Witolda Mazurkiewicza, będący inscenizacją jego powieści Margot (2010)[36][37]. Natomiast na podstawie powieści Lubiewo powstał głośny spektakl teatralny w Teatrze Nowym w Krakowie w reż. Piotra Siekluckiego (2011)[38]. Dla Teatru Rozmaitości w Warszawie scenariusz teatralny na podstawie tej powieści napisał sam autor wspólnie z Piotrem Gruszczyńskim[39]. Adaptację tej powieści wystawiono także w Teatrze Miejskim w Göteborgu (Göteborgs Stadsteater)[36].
Witkowski wystąpił też jako aktor w monodramie na podstawie Barbary Radziwiłłówny... zatytułowanym Barbara Radziwiłłówna Show w warszawskim Teatrze Rozmaitości[40].
Trzykrotnie nominowany do Paszportu „Polityki” w kategorii „Literatura” (2005, 2006, 2007), w 2007 został laureatem tej nagrody[41]. Pięciokrotnie nominowany do Nagrody Literackiej „Nike”: w 2006 (za Lubiewo – finał nagrody)[42], 2007 (za Fototapetę)[43], 2012 (za Drwala)[44], 2018 (za Wymazane)[45] i w 2024 (za Wiara. Autobiografia)[46].
Ponadto otrzymał Nagrodę Literacką Gdynia 2006 w kategorii „proza” za Lubiewo[47]. Jego powieść Barbara Radziwiłłówna z Jaworzna-Szczakowej była nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia 2008[48] oraz została wybrana Książką Lata 2007 Przeglądu Nowości Wydawniczych w Poznaniu[49]. Powieść Drwal (2011) znalazła się w finale Literackiej Nagrody Europy Środkowej „Angelus” we Wrocławiu w 2012[50].
W 2011 za powieść Lubiewo Witkowski był nominowany do brytyjskiej Independent Foreign Fiction Prize[51]. Powieść ta znalazła się na szwedzkiej liście klasyki queer, utworzonej przez redakcję dziennika „Expressen”[52][53].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
