Olszanica (gmina)

Olszanica – gmina wiejska w województwie podkarpackim, w powiecie leskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie krośnieńskim.

Olszanica

gmina wiejska
Urząd gminy w Olszanicy (2023)
Herb
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	leski
TERC	1821042
Wójt	Krzysztof Zapała (2006)
Powierzchnia	94,02 km²
Populacja (2020) • liczba ludności	4 989[1]
• gęstość	53,2 os./km²
Nr kierunkowy	13
Kod pocztowy	38-722, -623, -711
Tablice rejestracyjne	RLS
Adres urzędu: Olszanica 81 38-722 Olszanica
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 8[2][3] Liczba miejscowości 8[3]
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Olszanica
Położenie na mapie Polski Olszanica
49°29′N 22°27′E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Siedzibą gminy jest Olszanica.

Według danych z 30 czerwca 2004^[4] gminę zamieszkiwało 5070 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwało 4956 osób^[5].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[6] gmina Olszanica ma obszar 94,02 km², w tym:

• użytki rolne: 33%
• użytki leśne: 61%

Gmina stanowi 11,26% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2017 roku^[5]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	4 956	100	2 492	50,2	2 473	49,8
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	53		27		26

• Piramida wieku mieszkańców gminy Olszanica w 2014 roku^[7].

Sołectwa

Olszanica, Paszowa, Orelec, Wańkowa, Uherce Mineralne, Stefkowa, Rudenka, Zwierzyń^[2].

Historia

1934–1954

Gmina zbiorowa Olszanica została utworzona po raz pierwszy 1 sierpnia 1934 w powiecie leskim w województwie lwowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Bereżnica Niżna, Myczkowce, Olszanica, Orelec, Rudenka, Stefkowa, Uherce Mineralne i Zwierzyń^[8]. 17 września 1934 podzielono ją na 8 gromad, identycznych do dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich^[9].

Podczas II wojny światowej włączona do Generalnego Gubernatorstwa (dystrykt krakowski, Landkreis Sanok)^[10].

Po wojnie gmina znalazła się ponownie w powiecie leskim w nowo utworzonym województwie rzeszowskim. Składała się odtąd z 10 gromad. W porównaniu ze stanem sprzed wojny, przybyły dwie gromady, Bóbrka i Zabrodzie, z przedzielonej granicą państwową i zniesionej gminy Łobozew (w jej skład weszły także wsie Łobozew Dolny i Ustjanowa Dolna z przedzielonych granicą gromad Łobozew i Ustjanowa, których wschodnie części, Łobozew Górny i Ustjanowa Górna, włączono do ZSRR). W następstwie umowy o zmianie granic z 15 lutego 1951, do Polski powróciły m.in. wschodnie tereny dawnej gminy Łobozew, którą reaktywowano 1 stycznia 1952, a do której włączono z powrotem wsie Łobozew Dolny i Ustjanowa Dolna z gminy Olszanica. Natomiast sołectwa Bóbrka i Zabrodzie, należące przed wojną do gminy Łobozew, pozostawiono w gminie Olszanica^[11].

Gminę Olszanica zniesiono jesienią 1954 wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[12]. Jej obszar wszedł w skład trzecg gromad: Olszanica, Orelec i Uherce Mineralne^[13]

Od 1973

Współczesna gmina Olszanica powstała 1 stycznia 1973 w powiecie bieszczadzkim w województwie rzeszowskim. W jej skład weszłо^[14]:

• 11 sołectw: Bóbrka, Myczkowce, Olszanica, Orelec, Rudenka, Stefkowa, Uherce Mineralne, Zabrodzie i Zwierzyń;
• 3 obręby geodezyjne: Bereźnica Niżna i Solina.

2 lutego 1976 do gminy Olszanica włączono obszar geodezyjny góry Jawor z gminy Ustrzyki Dolne^[15]. Po przyłączeniu Jawora do gminy Olszanica, granica gmin nie biegła już w tym miejscu na Sanie, natomiast w gminie Olszanica znalazło się w całości Jezioro Solińskie.

1 lutego 1977 od gminy Olszanica odłączono jej południowe sołectwa wokół Zbiornika Solińskiego – Bóbrkę, Bereźnicę Niżną, Myczkowce, Solinę i Zabrodzie, tworząc w nich rdzeń nowo utworzonej gminy Solina (do której włączono także cały obszar zniesionej gminy Wołkowyja oraz pojedyncze sołectwa gminy Ustrzyki Dolne). Tak okrojoną o połowę obszaru gminę Olszanica zrekompensowano natomiast o prawie cały obszar zniesionej gminy Ropienka na północy: Arłamów, Brelików, Grąziowa, Jamna Dolna, Jamna Górna, Jureczkowa, Kwaszenina, Leszczowate, Nowosielce Kozickie, Paszowa, Ropienka, Serednica, Stańkowa, Trójca, Trzcianiec, Wańkowa Wojtkowa, Wojtkówka i Zawadka^[16]. Tym samym do gminy Olszanica włączono obszerny obszar Pogórza Przemyskiego sięgający aż po Trójcę, a należący przed wojną do powiatu dobromilskiego (gminy Wojtkowa, Rybotycze i Dobromil) i powiatu przemyskiego (gmina Ropienka).

W tak obszernych granicach gmina Olszanica przetrwała zaledwie dwa miesiące. 1 kwietnia 1977 włączono do niej co prawda jeszcze dwa sołectwa z gminy Ustrzyki Dolne – Wolę Maćkową i Wolę Romanową, ale odłączono od niej jednocześnie osiem najbardziej północnych sołectw na Pogórzu Przemyskim – Arłamów, Grąziowa, Jamna Dolna, Jamna Górna, Jureczkowa, Kwaszenina, Nowosielce Kozickie, Trójca, Trzcianiec, Wojtkowa i Wojtkówka, włączając je do gminy Ustrzyki Dolne^[17]. Tym samym granica między gminami Olszanica a Ustrzyki Dolne biegła odtąd wzdłuż dawnej granicy gmin Ropienka i Wojtkowa.

W takich granicach gmina Olszanica funkcjonowała do końca 2001 roku. 1 stycznia 2002 odłączono od niej kolejne połacie Pogórza Przemyskiego, łącznie osiem miejscowości o powierzchni 7345,32 ha, włączając je do gminy Ustrzyki Dolne: Brelików (754,42 ha), Leszczowate (1379,57 ha), Ropienka (1336,92), Serednica (966,58 ha), Stańkowa (971,47 ha), Wola Maćkowa (283,20 ha), Wola Romanowa (390,22 ha) i Zawadka (1262,94 ha)^[18]. Tym samym w granicach gminy Olszanica pozostały już tylko dwa sołectwa z Pogórza Przemyskiego (Paszowa i Wańkowa).

Sąsiednie gminy

Lesko, Solina, Tyrawa Wołoska, Ustrzyki Dolne

Przypisy

1. Raport o stanie gminy za rok 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 10 [dostęp 2021-11-26]
2. BIP gminy, sołectwa
3. Urząd Statystyczny w Rzeszowie
4. Baza demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
5. Gmina Olszanica w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-29], liczba ludności na podstawie danych GUS.
6. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
7. Gmina Olszanica w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16], liczba ludności na podstawie danych GUS.
8. Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 595
9. Lwowski Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 19, poz. 101
10. Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG.
11. Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
12. Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
13. Uchwała Nr 25/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu leskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
14. Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972, Nr 16, Poz. 193)
15. Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143
16. Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 11
17. Dz.U. z 1977 r. nr 8, poz. 32
18. Dz.U. z 2001 r. nr 116, poz. 1241