Łobozew (gmina)

Łobozew – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1934–1939, 1941–1944 i 1952–1954 w województwie lwowskim i woj. rzeszowskim (dzisiejsze woj. podkarpackie). Siedzibą władz gminy był Łobozew (obecnie są to wsie Łobozew Górny i Łobozew Dolny).

Łobozew

gmina wiejska
1934–39, 1941–44 i 1952–54[1]
Państwo	Polska
Województwo	1934–39: lwowskie 1941–44: d. krakowski 1952–54: rzeszowskie
Powiat	1934–39: leski 1941–44: sanocki 1952–54: ustrzycki
Siedziba	Łobozew (od 1945 Łobozew Górny i Łobozew Dolny)
Populacja (1943) • liczba ludności	7150
Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad [2]
Położenie na mapie powiatu

Historia

1934–1939

Gminę zbiorową Łobozew utworzono 1 sierpnia 1934 roku w województwie lwowskim, w powiecie leskim, z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Bóbrka, Daszówka, Łobozew, Sokole, Teleśnica Oszwarowa, Teleśnica Sanna, Ustjanowa i Zabrodzie^[3]. Gminy te przekształcono 17 września 1934 w osiem gromad (sołectw) gminy Cisna^[4].

Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę granica niemiecko-sowiecka przedzieliła gminę wzdłuż Sanu. Zasadnicza częśc gminy Łobozew została włączona do ZSRR, gdzie została zniesiona i włączona do utworzonego 10 stycznia 1940 rejonu ustrzyckiego w obwodzie drohobyckim^[5]. Jedynie gromadę Zabrodzie oraz lewobrzeżne fragmenty gromad Bóbrka i Teleśnica Sanna zostały zajęte przez Niemców, wchodząc w skład gminy Wołkowyja w Landkreis Sanok dystryktu krakowskiego Generalnego Gubernatorstwa. Gromadę Zabrodzie zachowano, zasilając ją o fragment gromady Bóbrka i większą, aczkolwiek (na skutek przeprowadzenia granicy) pozbawioną siedziby część gromady Solina, natomiast fragment gromady Teleśnica Sanna zintegrowano z gromadą Horodek w gminie Wołkowyja^[6].

1941–1944

Rejon ustrzycki przestał istnieć wraz z wybuchem wojny niemiecko-radzieckiej 22 czerwca 1941. Na mocy dekretu Adolfa Hitlera z 1 sierpnia 1941 obszar dawnej gminy Łobozew wszedł w skład Generalnego Gubernatorstwa i utworzonego tam nowego dystryktu Galicja, gdzie odtworzono gminę Łobozew w jej oryginalnych granicach. 15 listopada 1941 gminę Łobozew włączono do powiatu sanockiego w dystrykcie krakowskim^[7]. Liczba mieszkańców gminy w 1943 roku wynosiła 7150: 917 w Bóbrce, 604 w Daszówce, 1375 w Łobozewie, 414 w Sokolem, 826 w Teleśnicy Oszwarowej, 701 w Teleśnicy Sannej, 1977 w Ustjanowej i 336 w Zabrodziu^[8].

Latem 1944, po zajęciu terenów na wschód od Sanu przez Armię Czerwoną, podział obszaru zniesionej gminy Łobozew na Sanie zamanifestował się identycznie co w latach 1940–41. Prawie cały obszar włączono do reaktywowanego rejonu ustrzyckiego w obwodzie drohobyckim w ZSRR. Jedynie gromada Zabrodzie, położona w całości na lewym brzegu Sanu, nie została włączona do ZSRR, wchodząc przejściowo w skład gminy Wołkowyja^[9]. W ZSRR zniesioną gminę Łobozew podzielono na sześć rad wiejskich^[10]:

• rada wiejska Bóbrka (Бібрська сільська рада) – wieś Bóbrka (Бібрка);
• rada wiejska Daszówka (Дашівська сільська рада) – wieś Daszówka (Дашівка);
• rada wiejska Łobozew (Лобізвянська сільська рада) – wieś Łobozew (Лобізва);
• rada wiejska Sokole (Соколенська сільська рада) – wieś Sokole (Соколе), chutor Bukowina (Буковіна);
• rada wiejska Teleśnica Oszwarowa (Телешнице-Ошварівська сільська рада) – wieś Teleśnica Oszwarowa (Телешница Ошварова), wieś Teleśnica Sanna (Телешниця Сянна);
• rada wiejska Ustjanowa (Устянівська сільська рада) – wieś Ustjanowa (Устянове).

W marcu 1945 wyznaczono ostatecznie granicę państwową z ZSRR, w wyniku czego do Polski przeszła także Bóbrka oraz zachodnie części Łobozewa i Ustjanowej (Łobozew Dolny i Ustjanowa Dolna)^[11]. Wszystkie te miejscowości, wraz z Zabrodziem w gminie Wołkowyja, weszły w skład reaktywowanej gminy Olszanica w powiecie leskim po przekazaniu Polsce także rejonu Olszanicy. Zabrodzie i Bóbrka utworzyły gromady w gminie Olszanica, natomiast przedzielone granicą Łobozew i Ustjanowa, jako zbyt małe, włączono odpowiednio do gromad Bóbrka (Łobozew Dolny) i Stefkowa (Ustjanowa Dolna) w gminie Olszanica^[12].

1952–1954

Gminę Łobozew reaktywowano ponownie 1 stycznia 1952 w woj. rzeszowskim w ramach umowy o zmianie granic z 15 lutego 1951. Do Polski włączono wówczas ze zniesionego rejonu ustrzyckiego w ZSRR: Daszówkę, Teleśnicę Oszwarową i Teleśnica Sanną oraz wschodnie części Łobozewa i Ustjanowej (Łobozew Górny i Ustjanowa Górna), które połączono ponownie z ich zachodnimi częściami w Polsce (Łobozewem Dolnym i Ustjanową Dolną). Nowa gmina weszła w skład nowo utworzonego powiatu ustrzyckiego w województwie rzeszowskim^[13]. 29 września 1952 obszar gminy podzielno na pięć gromad^[14]:

• Daszówka (wieś Daszówka z ZSRR, 849 ha);
• Teleśnica Oszwarowa (wieś Teleśnica Oszwarowa z ZSRR, 1022 ha);
• Teleśnica Sanna (wieś Teleśnica Sanna z ZSRR, 1180 ha).
• Łobozew (wieś Łobozew Górny z ZSRR + wieś Łobozew Dolny z gromady Bóbrka w gminie Olszanica w powiecie leskim);
• Ustjanowa (wieś Ustjanowa Górna z ZSRR + wieś Ustjanowa Dolna z gromady Stefkowa w gminie Olszanica w powiecie leskim).

Sokole, należące przed wojną do gminy Łobozew, a po wojnie do ZSRR, weszło w 1952 roku w skład nowej gminy Polana w powiecie ustrzyckim. Natomiast należące przed wojną do gminy Łobozew gromady Zabrodzie i Bóbrka, które powróciły do Polski już w roku 1944 (Zabrodzie^[15]) i 1945 (Bóbrka^[16]) i odtąd należały do gminy Olszanica w powiecie leskim, pozostały przy gminie Olszanica także po 1952 roku.

30 maja 1953 gromadę Ustianowa podzielona na dwie odrębne gromady: Ustianowa Dolna i Ustianowa Górna^[17], a już 21 września 1953 gromadę Ustjanowa Górna wyłączono z gminy Łobozew, włączając ją do gminy Jasień w tymże powiecie^[18]. Pod koniec 1953 roku skład gminy Łobozew obejmował zatem gromady: Daszówka, Łobozew, Teleśnica Oszwarowa, Teleśnica Sanna i Ustjanowa Dolna.

Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[19]:

Osobny artykuł: Łobozew (gromada).

Jednostki nie przywrócono 1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin^[20]. Jej oryginalny obszar sprzed 1939 wszedł w skład gmin: Ustrzyki Dolne (Daszówka, Łobozew Dolny i Górny, Sokole, Teleśnica Oszwarowa, Teleśnica Sanna oraz Ustjanowa Dolna i Górna) i Olszanica (Bóbrka i Zabrodzie)^[21].

Przypisy

1. W czasie II wojny światowej i do 1951 przejściowo poza administracją polską.
2. Po wejściu w struktury administracyjne powiatu ustrzyckiego, którego większość terenów została przyłączona z ZSRR, gmina w 1952 roku w dalszym ciągu nie była podzielona na gromady
3. Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 595
4. Lwowski Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 19, poz. 101
5. Хроніка за 17 січня 1940 року на сайті Інститут історії України НАН України
6. Gemeindekarte des Generalgouvernements für die besten polnischen Gebiete (1940).
7. Dekret o zmianie granic Starostw Powiatowych i Związków Gmin w Okręgu Krakau, z dnia 3 listopada 1941 r. (Dziennik Rozporządzeń dla Generalnego Gubernatorstwa z dnia 30 listopada 1941 r., Krakau, Nr. 111, str. 659)
8. Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
9. 1944 рік в історії (history.org.ua)
10. NBUV
11. History 1944
12. Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej – 1948 r.
13. Dz.U. z 1951 r. nr 65, poz. 448
14. Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie. 1952, nr 12, poz. 55
15. Zabrodzie, jako jedyna gromada gminy Łobozew położona na leweym brzegu Sanu, nie weszła w skład rejonu ustrzyckiego w ZSRR w sierpniu 1944, wchodząc przejściowo w skład gminy Wołkowyja. Po przekazaniu rejonu Olszanicy Polsce w marcu 1945, Zabrodzie weszło w skład rekatywowanej gminy Olszanica.
16. Bóbrka, położona na lewym brzegu Sanu, weszła w sierpniu 1944 w skład rejonu ustrzyckiego w ZSRR, lecz po wyznaczeniu granicy państwowej w marcu 1945 znalazła się ostatcznie po polskiej stronie, gdzie weszła w skład rekatywowanej gminy Olszanica.
17. Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie. 1953, nr 5, poz. 33
18. Dz.U. z 1953 r. nr 42, poz. 202
19. Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
20. Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
21. Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972, Nr 16, Poz. 193).