Kolbudy (gmina)
gmina wiejska w województwie pomorskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kolbudy (do końca 2001 gmina Kolbudy Górne) – gmina wiejska w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim. Gmina w całości znajduje się w aglomeracji trójmiejskiej. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie gdańskim.
| gmina wiejska | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| TERC |
2204032 | ||
| Wójt |
Marek Goliński | ||
| Powierzchnia |
82,8 km² | ||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||
| • gęstość |
224,7 os./km² | ||
| Nr kierunkowy |
58 | ||
| Tablice rejestracyjne |
GDA | ||
Adres urzędu: ul. Staromłyńska 183-050 Kolbudy | |||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||
| |||
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
 54°16′N 18°28′E | |||
| Strona internetowa | |||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||
_location_map.png)
W skład gminy wchodzi 15 sołectw: Babidół, Bąkowo, Bielkowo, Bielkówko, Buszkowy, Czapielsk, Jankowo Gdańskie, Kolbudy, Kowale, Lisewiec, Lublewo Gdańskie, Łapino, Otomin, Ostróżki, Pręgowo.
Siedziba gminy to Kolbudy (do 20 grudnia 1998 jako Kolbudy Górne[2]).
Według danych z 31 grudnia 2017 roku[3] gminę zamieszkiwało 16826 osób, a 31 grudnia 2023 18119 osób[4].
Gmina Kolbudy znajduje się w północno-zachodniej części powiatu gdańskiego. Gmina położona jest w strefie podmiejskiej Aglomeracji Gdańskiej. Graniczy z miastem Gdańsk oraz gminami: Trąbki Wielkie, Przywidz, Pruszcz Gdański oraz położoną w powiecie kartuskim gminą Żukowo.
Siedziba władz gminnych, znajdująca się w Kolbudach jest oddalona o 11 km od centrum Pruszcza i ok. 15 km od centrum Gdańska[5].
Gmina Kolbudy według podziału fizycznogeograficznego Kondrackiego znajduje się w całości na terenie mezoregionu Pojezierze Kaszubskie[6], jednakże granica pomiędzy Pojezierzem Kaszubskim a Starogardzkim nie jest jednoznaczna, stąd południowa część gminy bywa zaliczana również do Pojezierza Starogardzkiego[7].
.JPG)
Geologia
Na terenie gminy dominują utwory czwartorzędowe, głównie piaski i gliny. W dolinach rzecznych utworzyły się torfy[8].
Geomorfologia
Przeważającą formą terenu jest wysoczyzna morenowa, moreny dennej falistej. Powierzchnia wysoczyzny jest poprzecinana dolinami rzecznymi. Najwyżej położona jest część południowa, natomiast najniżej północno-wschodnia. W północnej części gminy (w okolicy Jeziora Otomińskiego) rzeźba terenu jest bardziej urozmaicona[8].
Gleby
Na terenie gminy gleby są średnie i słabe. Dominują gleby brunatne[9]. 70% terenu zajmują gleby 4 i 5 klasy przydatności rolniczej[10].
Sieć hydrologiczna
Gmina Kolbudy leży w zlewni Motławy. Największymi rzekami na terenie gminy są Radunia i Reknica, niewielki fragment gminy leży w zlewni Kłodawy. Oprócz tego część gminy leży na terenach bezodpływowych[10].
Flora i fauna
Lasy zajmują 34% powierzchni gminy[11]. Duży areał zajmują lasy liściaste bukowe oraz dębowo-bukowe[12], jednak najbardziej lasotwórczym gatunkiem jest sosna pospolita[13].
W 2017 w lasach Nadleśnictwa Kolbudy, zlokalizowanych w dużej części na terenie gminy, stwierdzono obecność 2437 jeleni, 7558 saren, 15 łosi, 1863 dzików, 922 lisów i 3 wilków, a także takich gatunków ptaków, jak bocian czarny, bielik, myszołów, jastrząb, kania ruda, żuraw[14].
Ochrona przyrody
Różnorodność szaty roślinnej spowodowała objęcie znacznych obszarów różnymi formami ochrony przyrody[9]. Na terenie gminy znajdują się dwa rezerwaty przyrody: Bursztynowa Góra i Jar Reknicy[15], będące również atrakcją turystyczną, 3 obszary chronionego krajobrazu i 2 użytki ekologiczne[5]. Na terenie gminy znajdują się trzy obszary chronionego krajobrazu: Otomiński, Przywidzki i Dolnej Raduni[16] oraz 22 pomniki przyrody[17]. W obrębie gminy znajdują się także dwa obszary Natura 2000 – Dolina Reknicy (PLH 220008) oraz Pomlewo (PLH 220092)[18].
Teren gminy Kolbudy do 1920 znajdował się częściowo w powiecie kartuskim, a częściowo w powiecie gdańskim. Podobnie jak teren gminy, w obu powiatach znajdował się teren miejscowości Kolbudy. Część zachodnia, nazywająca się Kolbudy Górne, leżała w powiecie kartuskim, a część wschodnia – Kolbudy Dolne – w powiecie gdańskim. Granicę stanowiła rzeka Radunia[19].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, utworzeniu Wolnego Miasta Gdańska oraz delimitacji granic, cały teren przyszłej gminy znalazł się w granicach Wolnego Miasta Gdańsk ze względu na znaczną przewagę ludności niemieckiej[20]. Obszar gminy włączono do powiatu Danziger Höhe. Siedzibą władz powiatowych był Gdańsk, który znajdował się poza terenem powiatu[21]. 1 września 1939, po przejęciu Wolnego Miasta Gdańska przez Niemcy, powiaty Gdańskie Wyżyny i Gdańskie Niziny zostały ze sobą połączone w powiat Gdańsk Wieś.
30 marca 1945 wszedł w życie Dekret o utworzeniu województwa gdańskiego. W skład nowego województwa wszedł teren gminy[22].
W 1975, po zmniejszeniu województwa gdańskiego, gmina Kolbudy Górne pozostała jego częścią. 20 grudnia 1998 wsie Kolbudy Górne i Kolbudy Dolne zostały oficjalnie połączone, mimo tego nazwa gminy nie została zmieniona[2]. W 1999 gmina Kolbudy Górne stała się częścią powiatu gdańskiego będącego częścią województwa pomorskiego.
Gmina Kolbudy z racji podmiejskiego położenia odnotowała w ostatnich latach wzrost ludności. Szczególnie znaczny wzrost jest notowany w położonej w obrębie Obwodnicy Trójmiasta wsi Kowale, gdzie dynamika wzrostu w latach 2000 i 2010 wyniosła 361,4%. Duża dynamika jest obserwowana również w pozostałych miejscowościach obsługiwanych przez gdańską komunikację miejską – w Otominie w analogicznym okresie liczba ludności wzrosła 292,0%, a w Bąkowie 264,1%. Ponad dwukrotny wzrost w tym okresie nastąpił również w Lublewie Gdańskim – 214,8% i Jankowie Gdańskim – 200,7%. Jedyną wsią, która w tym okresie zanotowała spadek mieszkańców było Bielkówko-Kolonia, gdzie liczba ludności zmniejszyła się o 1 osobę[5].
51% ogółu ludności gminy stanowią kobiety. Nadwyżka kobiet występuje wśród osób w wieku 25-40 lat oraz powyżej 70[5].
Gmina Kolbudy charakteryzuje się społeczeństwem stosunkowo młodym z dużym udziałem osób w wieku 25-35 lat oraz 0-4. Gmina ma wysoki przyrost naturalny (w 2009 wskaźnik był sześć razy większy niż w Polsce). Saldo migracji jest również dodatnie. Do gminy przeprowadzają się głównie ludzie młodzi mieszkający wcześniej na terenie miasta. W latach 2000–2009 migracje z miasta stanowiły ok. 85% zameldowań, natomiast do miast około 70% wymeldowań. Migracje zagraniczne na pobyt stały były nieznaczne. Na ruch rzeczywisty większy wpływ ma saldo migracji[5].
Liczba ludności gminy Kolbudy
Źródło: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_cechter.display?p_id=372985&p_token=0.5560737567295782
Źródło: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_cechter.display?p_id=372985&p_token=0.5560737567295782
- Piramida wieku mieszkańców gminy Kolbudy w 2014 roku[23].
| Tab. 1. Miejscowości podstawowe oraz ich integralne części w administracji gminy Kolbudy, z wyrażeniem ich położenia geograficznego. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Identyfikator SIMC | Nazwa miejscowości | Rodzaj miejscowości | Miejscowość podstawowa | Położenie geograficzne |
| 0163819 | Babidół | wieś | 54°15′42″N 18°26′28″E | |
| 0164010 | Bąkowo | osada | Lublewo Gdańskie | 54°17′33″N 18°31′49″E |
| 0164032 | Bielkowo | osada | Lublewo Gdańskie | 54°16′33″N 18°30′09″E |
| 0163831 | Bielkówko | wieś | 54°15′44″N 18°30′25″E | |
| 0163860 | Buszkowy | wieś | 54°13′51″N 18°26′15″E | |
| 0163877 | Buszkowy Dolne | część wsi | Buszkowy | 54°13′58″N 18°26′47″E |
| 0163920 | Czapielsk | wieś | 54°15′52″N 18°24′32″E | |
| 0163937 | Czapielsk Mały | część wsi | Czapielsk | 54°16′18″N 18°25′33″E |
| 0163943 | Jankowo Gdańskie | wieś | 54°17′39″N 18°33′35″E | |
| 0163950 | Kolbudy | wieś | 54°16′15″N 18°28′20″E | |
| 0163989 | Kowale | wieś | 54°18′35″N 18°33′40″E | |
| 0163995 | Lisewiec | wieś | 54°14′31″N 18°29′42″E | |
| 0164003 | Lublewo Gdańskie | wieś | 54°17′02″N 18°30′13″E | |
| 0164049 | Łapino | wieś | 54°16′59″N 18°26′37″E | |
| 0163825 | Nowiny | przysiółek wsi | Babidół | 54°15′55″N 18°27′05″E |
| 0164084 | Ostróżki | kolonia | Pręgowo Górne | 54°14′35″N 18°27′41″E |
| 0164055 | Otomin | wieś | 54°19′10″N 18°30′15″E | |
| 0163883 | Podlesie | część wsi | Buszkowy | 54°13′49″N 18°25′13″E |
| 1066946 | Pręgowo | wieś | 54°15′03″N 18°28′55″E | |
| 0164109 | Pręgówko | część wsi | Pręgowo | 54°15′27″N 18°29′25″E |
| 0163890 | Wypychy | część wsi | Buszkowy | 54°13′35″N 18°26′07″E |
| Źródła: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części(xls),Dz.U. z 2013 r. poz. 200 oraz Dz.U. z 2015 r. poz. 1636, Zbiory danych państwowego rejestru nazw geograficznych -2024-10-18 | ||||
Rolnictwo i leśnictwo
.jpg)
I sektor ma niewielki udział w zatrudnieniu w gminie Kolbudy[5], pomimo korzystnych warunków przyrodniczych[24]. Rozdrobnione rolnictwo jest dodatkową działalnością mieszkańców[25]. Przyczyną tego stanu jest: bliskość Trójmiasta, szczególnie Gdańska; rozwój usług, zwłaszcza turystyki. Suburbanizacja, zwłaszcza miejscowości leżących bliżej miasta, powoduje brak możliwości rozwoju rolnictwa na terenie znacznej części gminy[26]
Na terenie gminy swoją siedzibę ma Nadleśnictwo Kolbudy, które swym obszarem obejmuje powiat gdański oraz fragmenty ościennych powiatów[27].
Zbiorniki sztuczne elektrowni wodnych zlokalizowanych na terenie gminy nie są wykorzystywane rybacko[28].
Przemysł i budownictwo
Mimo iż Kolbudy są gminą wiejską, na jej terenie jest rozwinięty przemysł. Funkcjonujące tu podmioty nie są skierowane na zaspokojenie potrzeb endogenicznych, a ich działalność wykracza poza granice gminy. Najlepiej rozwinięty jest przemysł rolno-spożywczy. Największymi zakładami tej gałęzi przemysłu są: browar Amber, zakłady mięsne Nowak, piekarnia i cukiernia Czernis. Oprócz tej gałęzi istotną rolę w gospodarce odgrywają: przemysł elektroniczny i precyzyjny, przemysł elektromaszynowy, przemysł materiałów budowlanych. W 2009 według bazy REGON na terenie gminy Kolbudy swoją siedzibę miało ponad 200 podmiotów zajmujących się przemysłem oraz ok. 200 zajmujących się budownictwem[5].
Energetyka
Na terenie gminy znajdują się dwie elektrownie wodne: Łapino i Bielkowo. Elektrownia w Bielkowie, wyposażona w dwie turbiny Francisa i jedną turbinę Peltona, ma łączną moc 7,2MW i jest największą elektrownią na Raduni. Łapino ma dwie turbiny Francisa mające moc 2,229 MW[29].
Usługi
Handel i naprawy
Największy udział w liczbie podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy mają punkty handlowe i naprawcze[5]. Największym punktem handlowo-usługowym jest gdański oddział Scania Polska S.A. mający siedzibę w Kolbudach[30].
Turystyka
Środowisko geograficzne, szczególnie przyrodnicze, charakteryzuje się znaczną atrakcyjnością turystyczną. W przeciwieństwie do większości terenów województwa, na terenie gminy znajduje się stosunkowo mało jezior, które stanowią podstawowe walory przyrodnicze obszarów młodoglacjalnych. Najbardziej atrakcyjny jest kompleks leśny z dominacją buczyn i lasów dębowo-bukowych z malowniczo położonym wśród lasów Jeziorem Otomińskim, objęty ochroną jako Otomiński Obszar Chronionego Krajobrazu. Na terenie gminy znajdują się dwa rezerwaty przyrody: Bursztynowa Góra i Jar Reknicy[15] będące również atrakcją turystyczną, 3 obszary chronionego krajobrazu i 2 użytki ekologiczne[5]. Z racji ochrony przyrody oraz małej odporności przyrodniczej tereny rezerwatów są dostępne w sposób ograniczony[31].
Przez teren gminy przechodzą 4 szlaki turystyczne PTTK: 
Skarszewski, 
Gór Szymbarskich, 
Kartuski i 
Bursztynowy. Wszystkie te szlaki przebiegają przez Otomin[32].
Baza noclegowa w 2009 składała się z 8 obiektów noclegowych. Po trzy znajdowały się w Otominie i Łapinie oraz po jednym w Kolbudach i Kowalach[5].
Transport kolejowy
Przez teren gminy Kolbudy przechodzi nieczynna linia kolejowa nr 229. Na terenie gminy znajduje się jedna stacja kolejowa – Kolbudy oraz trzy przystanki: Bielkowo (przystanek znajduje się w Bielkówku), Pręgowo Gdańskie (w Pręgowie) oraz Łapino Kartuskie (w Łapinie).
Od 2003 na nieczynnej linii kolejowej nr 229 uruchamiane są turystyczne przewozy drezynowe. Baza Kolei Drezynowej znajduje się przy ul. Przemysłowej w Kolbudach obok dawnych zakładów Rugby[33].
Transport drogowy
Przez teren gminy biegną: Droga krajowa nr 6 oraz Droga wojewódzka nr 221. Obie drogi krzyżują się na Węźle Kowale[5]. Droga wojewódzka nr 221 stanowi główną oś komunikacyjną gminy. Droga ta przechodzi przez Kowale, Bąkowo, Lublewo Gdańskie, Kolbudy oraz Czapielsk, dodatkowo łącząc te miejscowości z Gdańskiem[34].
Transport zbiorowy
ZTM Gdańsk obsługuje również trzy miejscowości położone na terenie gminy Kolbudy: Otomin (linie 174 i 574), Kowale (linie 156, 213, 255 i 256) oraz Jankowo (linie 255 i 256)[35].
Komunikacja miejska Gminy Pruszcz Gdański obsługuje Bielkowo (linia 846, 847), Bielkówko (linia 847), Kolbudy (linia 847) oraz Lublewo (linia 847)[36].
Sieć elektryczna
Przez obszar gminy przechodzą linie energetyczne: 400 kV – Jankowo – Lublewo, 220 kV – Lisewiec – Pręgowo – Łapino, 110 kV – Lisewiec – Pręgowo – Łapin, 110 kV – GPZ „Gdańsk I” – GPZ-I Straszyn Dolny, 110 kV – GPZ „Gdańsk Chełm” – GPZ-II Straszyn Górny[5].
Sieć wodnokanalizacyjna
Woda dostarczana jest gospodarstwom domowym z głównych ujęć zlokalizowanych na terenie gminy oraz zakupywana jest z wodociągów należących do Saur Neptun Gdańsk. Ścieki odprowadzane są do oczyszczalni Wschód w Gdańsku[5].
Gospodarka odpadami
Odpady komunalne są wywożone do wysypiska położonego w Szadółkach (Gdańsk-Jasień)[5].
Sieć gazowa
Kolbudy, Lublewo, Bielkowo, Bielkówko, Łapino, Pręgowo, Otomin i Kowale są podłączone do sieci gazowej[37]
Na terenie gminy znajdują się trzy publiczne obiekty kulturowe: pomieszczenia Referatu Kultury w Kolbudach potocznie zwane „Domem Kultury”, Wiejski Dom Kultury Pręgowo oraz Dom Kultury w Kowalach[5]. Od 2011 na terenie gminy odbywa się festiwal ReFermata. W 2005 w Kolbudach powstała Społeczna Szkoła Muzyczna.
Oświata
W roku 2009/10 w gminie Kolbudy funkcjonowały[5]:
- 2 gimnazja (Kolbudy i Kowale), w tym 1 niepubliczne;
- 6 szkół podstawowych (Kolbudy, Bielkówko, Lublewo Gdańskie, Pręgowo, Buszkowy i Kowale) w tym 2 niepubliczne;
- 7 przedszkoli (Kolbudy, Bielkówko, Bąkowo, Lublewo Gdańskie, Pręgowo, Buszkowy i Kowale), w tym 4 niepubliczne, oraz 1 punkt przedszkolny niepubliczny (Kowale).
Sport
Obiekty sportowe
Na terenie gminy znajduje się 9 obiektów posiadających pełnowymiarowe boisko do piłki nożnej[5]:
- stadion Kolbudy, ul. Polna (budynek socjalny, boisko boczne oraz korty tenisowe). Pojemność trybun wynosi 330 miejsc siedzących[38],
- boisko piłkarskie w Kowalach, ul Glazurowa 1 (budynek socjalny i boisko),
- kompleks sportowy w Łapinie (boisko piłkarskie, boisko do koszykówki),
- boisko w Buszkowach,
- boisko w Czapielsku,
- boisko w Pręgowie,
- boisko typu ORLIK Kolbudach (teren ZKiW Kolbudy),
- kompleks sportowo-rekreacyjny w Bąkowie (boisko piłkarskie, boisko do siatkówki),
- boisko w Jankowie.
Oprócz tego istnieją obiekty niemające boiska piłkarskiego[39]:
- Paintball & Quady,
- siłownie,
- ośrodki jazdy konnej,
- kort tenisowy,
- parki wodne z basenami,
- strzelnica sportowa.
Piłka nożna
Na terenie gminy swoją siedzibę mają trzy kluby piłkarskie z czego dwa występują w rozgrywkach ligowych organizowanych przez Pomorski Związek Piłki Nożnej z siedzibą w Gdańsku:
Sporty wodne
Na terenie gminy funkcjonuje Klub Żeglarski z siedzibą w przystani nad Jeziorem Kolbudzkim[5].
Taekwondo
W Kolbudach swoją siedzibę ma Klub Sportowy Taekwon Kolbudy, który jest członkiem Polskiego Związku Taekwon-do I.T.F.[43]
Zabytki
Na terenie gminy znajdują się 4 obiekty figurujące na liście Narodowego Instytutu Dziedzictwa:
- Kościół parafialny pw. NMP Królowej Polski w Lublewie,
- Kościół filialny pw. św. Mikołaja Biskupa w Czapielsku,
- Kościół parafialny pw. Bożego Ciała w Pręgowie,
- Zespół parkowo-folwarczny w Bielkowie.
Ponadto w Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków znajdują się 102 obiekty położone na terenie gminy[44].
Kościół rzymskokatolicki
Gmina leży na terenie dekanatu Kolbudy i dekanatu Gdańsk-Łostowice, będącego częścią Archidiecezji gdańskiej. Na terenie gminy znajduje się pięć parafii rzymskokatolickich[45].
- Parafia św. Kingi w Kowalach – Kowale, plac św. Kingi 1
- Parafia Bożego Ciała w Pręgowie – Pręgowo, ul. Kościelna 3
- Parafia NMP Królowej Korony Polskiej w Lublewie Gdańskim – Lublewo Gdańskie, ul. Kościelna 6
- Parafia św. Floriana w Kolbudach – Kolbudy, ul. Wybickiego 34
- Parafia św. Mikołaja w Czapielsku – Czapielsk, ul. Jezuicka 2
Wójt i Rada Gminy
Na czele gminy stoi wójt oraz piętnastoosobowa rada gminy. Przedstawiciele Rady Gminy są wybierani w 15-tu 1-mandatowych okręgach wyborczych: Kolbudy - okręgi nr 1,2,3, Babidół i Czapielsk - okręg nr 4, Lublewo Gdańskie - okręg nr 5, Pręgowo - okręg nr 6, Bielkówko - okręg nr 7, Buszkowy, Lisewiec, Ostróżki - okręg nr 8, Otomin - okręg nr 9, Bąkowo, Bielkowo - okręg nr 10, Jankowo Gdańskie - okręg nr 11, Kowale - okręgi nr 12, 13, 14, Łapino - okręg nr 15[46].
Wójtowie gminy Kolbudy
- Marek Nagórski (1990–1992)
- Adam Wittstock (1992–1994)
- Paweł Schwarzenberg-Czerny (1994–1998)
- Maciej Szymański (1998–2000)
- Paweł Schwarzenberg-Czerny (2000–2002)
- Leszek Grombala (2002–2018)
- Andrzej Chruścicki (2018–2024)
- Marek Goliński (od 2024)
Okręgi wyborcze
Mieszkańcy gminy Kolbudy wybierają przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w okręgu nr 1, przedstawicieli do Sejmu w okręgu nr 25[47] natomiast do Senatu w Okręgu nr 66[48]. Siedzibami komisji wyborczych wszystkich tych okręgów jest Gdańsk[49].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
