Aglomeracja trójmiejska

Aglomeracja trójmiejska (także aglomeracja Trójmiasta lub aglomeracja gdańska^[1][2]) – aglomeracja na północy Polski nad Zatoką Gdańską. Centralną część tworzy Trójmiasto, czyli policentryczny obszar miast Gdańsk, Sopot i Gdynia. Zewnętrzną część stanowią pozostałe miejscowości w jego pobliżu od Tczewa na południu do Kartuz na zachodzie i Władysławowa na północy^[3].

Mapa z głównymi miastami Zatoki Gdańskiej

Miasta zaliczane do aglomeracji: Gdańsk, Sopot, Gdynia, Tczew, Pruszcz Gdański, Kartuzy, Żukowo, Rumia, Reda, Wejherowo, Puck, Władysławowo, Jastarnia, Hel.

Obszar metropolitalny Gdańsk-Sopot-Gdynia

Gminy należące do aglomeracji Trójmiasta według urzędu marszałkowskiego na mapie gmin Polski i województwa pomorskiego

15 września 2011 powołano stowarzyszenie samorządowe Obszar Metropolitalny Gdańsk-Sopot-Gdynia mające na celu zacieśnienie współpracy i doprowadzenie do harmonijnego rozwoju całego obszaru metropolitalnego Trójmiasta, poprzez wykorzystanie potencjału miast i gmin członkowskich, z poszanowaniem ich odrębności i specyfiki. W ramach OMG-G-S działa 57 samorządów, obejmujące łącznie obszar o powierzchni blisko 5,5 tys. km² (wg powierzchni powiatów: 6,7 tys. km²), zamieszkałe przez blisko 1,5 mln mieszkańców. W strukturze OMG-G-S decydującą rolę ma walne zgromadzenie członków, zarząd (w jego skład wchodzą prezydenci miast Trójmiasta) i komisja rewizyjna.

Gminy należące do aglomeracji Trójmiasta na podstawie różnych koncepcji. 1)Najciemniejszy odcień czerwonego – Trójmiasto (Gdańsk, Gdynia, Sopot). 2)Jaśniejszy czerwony – koncepcja J. Paryska, a także te z trzeciego punktu. 3)Najjaśniejszy odcień czerwonego – gminy w koncepcji zarówno P. Swianiewicza i U. Klimskiej, jak i urzędu marszałkowskiego. 4) Różowy – gminy należące tylko do koncepcji urzędu marszałkowskiego. 5)Pomarańczowy – gminy w koncepcji jedynie P. Swianiewicza i U. Klimskiej

Koncepcje aglomeracji Trójmiasta

Aglomeracja według P. Swianiewicza i U. Klimskiej

W 2005 Paweł Swianiewicz oraz Urszula Klimska wyznaczyli obszar aglomeracji z ośrodkiem centralnym Trójmiasto (Gdańsk, Gdynia, Sopot) oraz przyległych 28 gmin. Obszar ten w 2002 zamieszkiwało 1,21 mln osób. Przy wyznaczaniu aglomeracji przeprowadzono delimitację obszarów przyległych, uwzględniając saldo migracji w latach 1998–2002, gęstość zaludnienia (w 2002), współczynnik zatrudnienia związany z natężeniem dojazdów^[4].

Gminy aglomeracji według P. Swianiewicza i U. Klimskiej

Gmina	Liczba ludności (2024-06-30[5]) [osób]	Powierzchnia (2024-01-01[6]) [km²]	Gęstość zaludnienia [osób/km²]
Gdańsk	487834	683,00	714,25
Gdynia	240554	391,51	614,43
Sopot	31696	27,76	1141,79
gm. Cedry Wielkie	6838	123,87	55,20
gm. Gniew	14230	194,16	73,29
gm. Kartuzy	34328	206,39	166,33
gm. Kolbudy	21510	82,61	260,38
gm. Kosakowo	21954	99,82	219,94
Krynica Morska	1159	118,95	9,74
gm. Luzino	18102	111,43	162,45
gm. Nowy Dwór Gdański	16827	213,13	78,95
gm. Pelplin	15001	141,03	106,37
Pruszcz Gdański	32270	16,46	1960,51
gm. Pruszcz Gdański	38262	143,88	265,93
gm. Przodkowo	11490	85,24	134,80
gm. Przywidz	6179	129,41	47,75
gm. Pszczółki	11281	50,16	224,90
gm. Puck	28881	276,59	104,42
Reda	28866	33,46	862,70
Rumia	53585	30,06	1782,60
gm. Somonino	11324	112,08	101,03
gm. Stegna	9210	349,63	26,34
gm. Stężyca	11456	160,48	71,39
gm. Subkowy	5337	77,81	68,59
gm. Szemud	21953	176,89	124,11
gm. Sztutowo	3405	171,68	19,83
Tczew	56676	22,35	2535,84
gm. Tczew	16337	170,60	95,76
Wejherowo	45734	26,99	1694,48
gm. Wejherowo	31345	194,22	161,39
gm. Żukowo	51577	164,02	314,46
Razem (aglomeracja)	1385201	4785,67	289,45

Aglomeracja według urzędu marszałkowskiego

W 2009 Departament Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego opracował Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego, gdzie scharakteryzował aglomerację Trójmiasta i dokonał delimitacji jego obszaru. Według urzędu marszałkowskiego aglomerację obejmują 3 miasta na prawach powiatu: Gdańsk, Gdynia, Sopot oraz 27 gmin. Przy przeprowadzaniu delimitacji brano pod uwagę m.in. aspekty przestrzenne, uwarunkowania społeczno-gospodarcze, prawno-polityczne, ekologiczne, funkcjonalno-techniczne, ekonomiczne. W wyznaczonym obszarze wyróżniono podstawowe elementy składowe jego struktury oraz rozpatrzono powiązania wewnętrzne i zewnętrzne^[2].

Gminy aglomeracji według urzędu marszałkowskiego^[2]

Gmina	Liczba ludności (2024-06-30[5]) [osób]	Powierzchnia (2024-01-01[6]) [km²]	Gęstość zaludnienia [osób/km²]
Gdańsk	487834	683,00	714,25
Gdynia	240554	391,51	614,43
Sopot	31696	27,76	1141,79
gm. Cedry Wielkie	6838	123,87	55,20
Hel	2755	95,36	28,89
Jastarnia	3447	5,05	682,57
gm. Kartuzy	34328	206,39	166,33
gm. Kolbudy	21510	82,61	260,38
gm. Kosakowo	21954	99,82	219,94
gm. Luzino	18102	111,43	162,45
Pruszcz Gdański	32270	16,46	1960,51
gm. Pruszcz Gdański	38262	143,88	265,93
gm. Przodkowo	11490	85,24	134,80
gm. Przywidz	6179	129,41	47,75
gm. Pszczółki	11281	50,16	224,90
Puck	10419	16,94	615,05
gm. Puck	28881	276,59	104,42
Reda	28866	33,46	862,70
Rumia	53585	30,06	1782,60
gm. Somonino	11324	112,08	101,03
gm. Stegna	9210	349,63	26,34
gm. Suchy Dąb	4240	84,82	49,99
gm. Szemud	21953	176,89	124,11
Tczew	56676	22,35	2535,84
gm. Tczew	16337	170,60	95,76
gm. Trąbki Wielkie	12222	162,66	75,14
Wejherowo	45734	26,99	1694,48
gm. Wejherowo	31345	194,22	161,39
gm. Władysławowo	14176	61,90	229,01
gm. Żukowo	51577	164,02	314,46
Razem (aglomeracja)	1365045	4135,16	330,11

Ludność aglomeracji gdańskiej w granicach według „Planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego”
dane statystyczne GUS^[7]

Teren	1999	%	2004	%	2009	%
Trójmiasto	760 210	64,12	752 943	62,72	742 910	60,66
inne miasta aglomeracji	241 902	20,40	246 581	20,54	255 103	20,83
tereny wiejskie	183 438	15,48	200 985	16,74	226 774	18,51
Aglomeracja ogółem	1 185 550	100,00	1 200 509	100,00	1 224 787	100,00

Aglomeracja Trójmiasta według Paryska

W 2008 Jerzy Jan Parysek przedstawił, że głównym ośrodkiem aglomeracji Trójmiasta jest Gdańsk, którego funkcje uzupełnia Gdynia. Do innych ośrodków aglomeracji należą: Sopot, Wejherowo, Reda, Rumia, Pruszcz Gdański. Określił, że aglomeracja stanowi policentryczny układ przestrzenno-funkcjonalny, który zamieszkuje ponad 1 mln osób^[1].

Aglomeracja Trójmiasta według Jałowieckiego

W 2000 Bohdan Jałowiecki przedstawił, powołując się na Bassada, że policentryczne Trójmiasto (Gdańsk, Gdynia, Sopot) wraz z terenami podmiejskimi jest metropolią, przy czym ów termin należy relatywizować, dopasowując go do polskich kryteriów. Podobnie postępują w 2003 Herbst i Smętkowski w roku 2001^[8].

Inne koncepcje

Inne koncepcje podające liczbę mieszkańców aglomeracji, obszaru funkcjonalnego, zespołu miejskiego:

• według programu ESPON „obszar funkcjonalny Gdańska” (FUA, ang. Functional Urban Area) w 2002 zamieszkiwało 993 tys. osób^[9].
• według Eurostat w 2001 (LUZ Gdańsk, ang. Larger Urban Zone) – 1 097 654 mieszkańców i obszar 3457,32 km²^[10][11], które dane przyjął też T. Markowski^[12],
• według Eurostat w 2004 (LUZ Gdańsk, ang. Larger Urban Zone) – 1 105 203 mieszkańców i obszar 3457,32 km²^[11][10].

Podstawowe dane liczbowe dotyczące aglomeracji Trójmiasta

Podstawowe dane liczbowe dotyczące aglomeracji Trójmiasta względem województwa i Polski na podstawie koncepcji urzędu marszałkowskiego

Teren	Populacja [osób]	Powierzchnia [km²]
Aglomeracja Trójmiasta	1 232 287[2] (-)	3069,21[7] (-)
Województwo Pomorskie	2 319 735[13] (53%)	18 310,34 (17%)
Polska	38 433 600 (3%)	312 679 (1%)

Zobacz też

• Gdański Obszar Metropolitalny
• Metropolitalny Związek Komunikacyjny Zatoki Gdańskiej
• PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście
• Trójmiasto