Loading AI tools
miasto w województwie zachodniopomorskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Czaplinek (dawniej Tempelbork, niem. Tempelburg) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie drawskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Czaplinek. Położone między jeziorami Drawsko i Czaplino.
 |
Ten artykuł od 2020-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
.jpg) Rynek w Czaplinku z fontanną, pomnikiem rybaka – Pawła Wasznika i klasycystycznym kościołem | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia |
1286 | ||||
| Prawa miejskie |
1290-91[1] | ||||
| Burmistrz |
Katarzyna Szlońska-Getka | ||||
| Powierzchnia |
13,62 km² | ||||
| Wysokość |
141 m n.p.m. | ||||
| Populacja (30.06.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 94 | ||||
| Kod pocztowy |
78-550 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
ZDR | ||||
Położenie na mapie gminy Czaplinek  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu drawskiego  | |||||
 53°33′29″N 16°13′59″E | |||||
| TERC (TERYT) |
3203014 | ||||
| SIMC |
0949810 | ||||
| Hasło promocyjne: Przystań na dłużej | |||||
Urząd miejski ul. Rynek 6,78-550 Czaplinek | |||||
| Strona internetowa | |||||
Według danych z 31 grudnia 2012 roku miasto miało 7200 mieszkańców[3].
Jezioro
Czaplinek leży na Pojezierzu Drawskim, między jeziorami Drawsko a Czaplino, na skrzyżowaniu drogi krajowej nr 20 z drogami wojewódzkimi nr 163, nr 171 i nr 177, w odległości ok. 125 km od Szczecina, 95 km od Koszalina, 65 km od Piły.
Według danych z 1 stycznia 2014 powierzchnia miasta wynosi 13,62 km²[4].
Czaplinek leży w historycznej Wielkopolsce[5], w dawnej ziemi wałeckiej[6]. Początkowo był osiedlem w północnej Wielkopolsce[7], po czym został zajęty przez Brandenburgię i włączony do Nowej Marchii[8][9]. Od czasu, kiedy położony był w Królestwie Prus, zaliczany bywa również do Pomorza Zachodniego[10][11].
Od 1945 roku ponownie w granicach Polski, początkowo w województwie szczecińskim, w latach 1950–1975 w tzw. dużym województwie koszalińskim, a w latach 1975–1998 w tzw. małym województwie koszalińskim.
Miejscowość historycznie należała do Wielkopolski oraz Pomorza, ma metrykę średniowieczną i jest notowana od XIII wieku. Wymieniona została w 1334 po łacinie jako civitas Tempelborch, 1345 opidum Tempilburg, 1521 Czaplinek, 1564/65 Czaplinek albo Tempelborg, 1944 Tempelburg[12].
Tereny, na których leży zasiedlone były jednak wcześniej niż archiwalne zapisy. Najstarsze ślady osadnictwa, pochodzące sprzed 2500 lat, odkryto na wyspie Bielawa na jeziorze Drawsko, w Starym Drawsku i w okolicy obecnego miasta Czaplinek. Na początku naszej ery byli tu germańscy Goci, po nich przyszli Słowianie.
W XII wieku na terenie obecnego miasta istniała osada. W czasie wyprawy zbrojnej na Pomorze przeprawiał się tędy Bolesław Krzywousty, włączając słowiańskie Pomorze do Polski. W tamtych czasach była tu granica polsko-pomorska i pomorsko-wielkopolska, wykorzystująca przesmyk między jeziorami jako naturalną przeszkodę.
Jesienią 1286 roku książę wielkopolski i przyszły król Polski Przemysł II sprowadził na ten teren rycerzy Zakonu Świątyni Jerozolimskiej – templariuszy, którzy z woli preceptora zakonu Bernarda von Kunsten obok istniejącej osady w 1291 zbudowali zamek komandorii o nazwie Tempelborh/Tempelburg (pol. Zamek świątynny). Niedługo potem dostał się pod zwierzchnictwo elektorów brandenburskich, a następnie królów polskich[13].
Prawa miejskie Czaplinek otrzymał w 1291 i założony został na prawie polskim[13]. Około 1319 został włączony do biskupstwa kamieńskiego. W 1366 ziemie te nabył król Polski Kazimierz III Wielki. W 1380 zamek zburzony został przez Pomorzan[13]. W 1407 powstało starostwo drahimskie z Czaplinkiem leżące na północnych krańcach Wielkopolski w województwie poznańskim w Koronie Królestwa Polskiego. W latach 1521–1524 miasto zobowiązane zostało do wysyłania wozów na wyprawy wojenne[12].
Miejscowość była miastem królewskim starostwa drahimskiego i pod koniec XVI wieku leżała w powiecie wałeckim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[14][12]. W 1565 król Polski Zygmunt August wyznaczył terminy jarmarków na niedzielę przed św. Małgorzatą (przed 13 lipca) i na 4 dni przed św. Michałem, a także targi na każdą sobotę. W 1577 odnotowano pożar w Czaplinku. W 1580 król Polski Aleksander Jagiellończyk na sejmie w Piotrkowie przeniósł miasto z prawa polskiego na prawo magdeburskie[12][13].
W 1552 odnotowano wysokość podatków jakie płacili mieszczanie czaplińscy. Płatnikami było 63 mieszczan płacących podatek w wysokości 4 florenów i 6 groszy. W 1563 miasto płaciło szos od domów i ról. W 1577 płaciło szos od ról w wysokości 17 florenów i 13 groszy, od młynarza 12 groszy. Część mieszczan nie zapłaciło podatków z powodu pożaru. W 1579 miasto płaciło podatki od ról w wysokości 12 grzywien i 24 grosze, od rzemiosła 12 grzywien 26 groszy, od domów 18 grzywien 12 groszy oraz czopowe od 304 kłód piwa po 18 groszy, a także od młyna 24 grosze. W 1640 Władysław IV Waza wydał przywilej pozwalający miastu wybierać pewne daniny na własne potrzeby. Rada miasta pobierała 2 złote od warki piwa, od wypieczenia korca zboża na chleb po 12 groszy, od zabitego wołu po 15 groszy, od wyszynkowanej beczki wina po 3 złote, a od beczki soli po 9 groszy[12].
W rękach polskich Czaplinek pozostawał do 1658 roku (traktaty welawsko-bydgoskie), kiedy to przeszedł jako zastaw we władanie Brandenburgii-Prus, definitywnie utracony wraz ze starostwem drahimskim. Od 1701 r. Czaplinek oficjalnie nazywał się Tempelburg i znajdował się w granicach Królestwa Prus, a od 1871 do 1945 Niemiec.
.jpg)
W wieku XVIII miasto przeżywało bardzo ożywiony rozwój, mimo że miasta nie omijały w tym czasie pożary. W 1725 roku wielki pożar zniszczył miasto prawie w całości. W drugiej połowie XVIII wieku zamek Drahim stopniowo tracił znaczenie jako forteca, po pożarze zaczął popadać w ruinę. Miejscowość pod dwiema nazwami niemiecką Tempelburg oraz polską Czaplinek odnotował XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. W 1885 w mieście odnotował on 486 domów, 987 dymów zamieszkiwanych przez 4510 mieszkańców w tym 4229 ewangelików, 106 katolików oraz 175 żydów. Około 1870 r. doprowadzono do miasta kolej linii węgorzyńsko-chojnickiej. W okresie tym rozpoczęła się budowa dróg, brukowanych ulic, sieci gazowniczej, powstała poczta wraz z telegrafem[13].
W okresie II wojny światowej w Czaplinku i jego okolicach, utworzono obozy pracy dla jeńców radzieckich i innych narodowości, a spora grupa Polaków była zatrudniona przez Niemców jako robotnicy przymusowi.
.jpg)
Miasto znajdowało się przed linią niemieckiego oporu zwanej Pommernstellung – (pol. Wał Pomorski) i było bronione przez oddziały Wermachtu i SS. Po przełamaniu głównych pozycji Wału Pomorskiego w kierunku Czaplinka nacierały oddziały 7 pułku 3 Dywizji Piechoty. Trzy bataliony wspierane przez pododdziały artylerii zdobyły miasto bez zniszczeń 3 marca 1945 roku. Niemcy w obawie przed okrążeniem w pośpiechu opuścili miasto pozostawiając wiele sprzętu.
Po wojnie miasto powoli straciło swój rolniczy charakter. W czasach Polski Ludowej w mieście działały również zakłady: przerobu torfu oraz drzewno-meblarskie, kino, wybudowano stadion, camping i hotel[15].
Na mapie Palatinatvs Posnaniensis, in Maiori Polonia primarii nova delineatio z 1668 r. zapisano nazwę miasta jako Czaplinek. Na polskiej mapie wojskowej z 1938 r. podano polski egzonim Czaplinek[16]. Po przejęciu miasta przez administrację polską przejściowo używano nazwy Czaplice[17], nazwę Czaplinek wprowadzono formalnie 12 listopada 1946[18].
.jpg)
.jpg)
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[20][21]:
inne zabytki:
.jpg)
Czaplinek współcześnie jest miejscowością turystyczną. Znajduje się tutaj baza noclegowa, duża przystań żeglarska. W Czaplinku zaczyna się spływ rzeką Drawą. Przy ul. Drahimskiej nad jeziorem Drawsko wyznaczono letnie kąpielisko śródlądowe. Istnieje również oficjalne, strzeżone miejsce do kąpieli nad jeziorem Czaplino. Ponadto w Czaplinku znajduje się park linowy, który otwarto 30 kwietnia 2016.
W mieście odbywały się Międzynarodowe Zloty Miłośników motocykli Harley-Davidson. Co roku organizowane są wystawy gołębi.
Miejscową drużyną piłkarską jest „Lech” Czaplinek grający obecnie w IV lidze polskiej. W sezonach 2002–2004 oraz 2007/2008 klub grał w grupie zachodniopomorskiej IV ligi. „Lech” posiada 5 sekcji wiekowych (Młodzik Młodszy, Młodzik, Junior Młodszy i Starszy oraz Senior). Klub posiada własny stadion na ponad 250 miejsc, przy ulicy Parkowej.
W mieście funkcjonują również:
W Czaplinku znajduje się szkoła podstawowa (przy ul. Wałeckiej 49 oraz przy ul. Słonecznej 27), Zespół Szkół (przy ul. Grunwaldzkiej 1), który obejmuje Liceum Ogólnokształcące im. 3 Dywizji Strzelców Karpackich, Technikum oraz Zasadniczą Szkołę Zawodową im. Stefana Czarnieckiego. Poza tym przy ul. Parkowej 2 działa Szkoła Policealna i Liceum uzupełniające. Przy ul. Pławieńskiej znajduje się również Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy dla dziewcząt. W mieście znajdują się trzy przedszkole niepubliczne[22] oraz jedno przedszkole publiczne przy ul. Grunwaldzkiej.
Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Czaplinka wybierają do swojej rady miejskiej 9 radnych (9 z 15). Pozostałych sześciu radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Czaplinek. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest Ratusz na czaplineckim rynku (Rynek 6).
Gmina Czaplinek utworzyła w obrębie miasta 4 jednostki pomocnicze, zwane osiedlami samorządu mieszkańców (tj. Osiedle Nr 1, 2, 3, 4 Samorządu Mieszkańców). W każdym z nich organ uchwałodawczy – ogólne zebranie mieszkańców wybiera zarząd osiedla, który składa się z 3 do 8 członków, wraz z przewodniczącym[23][24][25].
Mieszkańcy Czaplinka wybierają posłów na Sejm RP z okręgu wyborczego nr 40 (Koszalin), senatora z okręgu nr 99, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu nr 13.
Czaplinek jest siedzibą nadleśnictwa, składającego się z dwóch obrębów (Piława i Czaplinek), w skład których wchodzi 11 leśnictw: Sikory, Łubowo, Worowo, Piaseczno, Kiełpino, Międzylesie, Polne, Rakowo, Nowy Chwalim, Jeziorki, Juchowo. Obszar nadleśnictwa wynosi 15 692 ha, w tym 14 577 ha powierzchni leśnej[26].
Partnerzy miasta i gminy Czaplinek[27]:
.jpg)
W Czaplinku znajduje się stacja kolejowa linii kolejowej nr 210. Około 7 km na południowy wschód od miasta funkcjonuje lądowisko Czaplinek-Broczyno.
W okresie PRL na trasie Rynek – dworzec kolejowy funkcjonowała komunikacja miejska[28].
W Czaplinku urodził się Emil Palleske (1823–1880), sławny w XIX w. Europie aktor, deklamator, pisarz i biograf Schillera.
W Czaplinku przed II wojną światową mieszkał Iwan Sołoniewicz, rosyjski pisarz, który w 1934 wraz z synem Jurijem i bratem Borysem zbiegł z gułagu w rejonie Karelii i przedostał się do sąsiedniej Finlandii.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
