Batalion KOP „Snów”

Batalion KOP „Snów” – pododdział piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza.

Batalion KOP „Snów”

27 batalion odwodowy

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1927
Rozformowanie	1939
Nazwa wyróżniająca	Snów
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Kryptonim	151[a]
Dyslokacja	Siniawka[2]; Snów
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	2 Brygada OP Brygada KOP „Nowogródek” pułk KOP „Snów” 1 pułk piechoty KOP

Obchody X- lecia istnienia KOP w batalionie „Snów”; udekorowana brama do koszar

Obchody X- lecia istnienia KOP w batalionie „Snów”; fanfarzyści z nowymi fanfarami

Boisko sportowe i strzelnica batalionu KOP „Snów” otwarte w dniu święta X-lecia KOP-u.

Obchody X- lecia istnienia KOP w batalionie "Snów"; defilada przed dowódcą

Posiłek po polowaniu urządzonym przez oficerów 27 batalionu KOP

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na posiedzeniu Politycznego Komitetu Rady Ministrów, w dniach 21-22 sierpnia 1924, zapadła decyzja powołania Korpusu Wojskowej Straży Granicznej. 12 września 1924 Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz wykonawczy w sprawie utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza^[3], a 17 września instrukcję określającą jego strukturę^[4]. Jesienią 1927, w ramach czwartego etapu organizacji KOP, został sformowany 27 batalion odwodowy. Jednostką formującą był 78 pułk piechoty^[5] . Batalion składał się z trzech kompanii piechoty, plutonu łączności i plutonu ckm. Etatowo liczył 22 oficerów. 164 podoficerów i 501 szeregowców^[6]. 1 listopada 1927 sformowany już batalion przesunięto do Sieniawki^[2] i podporządkowano dowódcy 2 Brygady Ochrony Pogranicza^[7]. Potem dowództwo batalionu dyslokowano do Snowa położonego na terenie ówczesnego województwa nowogródzkiego.

W 1929 2 Brygada Ochrony Pogranicza została przemianowana na Brygadę KOP „Nowogródek”, a 27 batalion odwodowy na 27 batalion odwodowy „Snów”. W tym czasie batalion na uzbrojeniu posiadał 717 karabinów Berthier wz.1916, 44 lekkich karabinów maszynowych Bergmann wz. 1915 i 8 ciężkich karabinów maszynowych Hotchkiss wz.1914^[8]. Dwa lata później jednostka została przemianowana na batalion KOP „Snów”.

Po przeprowadzonej reorganizacji „R.2” w 1932, batalion składał się z dowództwa batalionu, plutonu łączności, kompanii karabinów maszynowych i trzech kompanii strzeleckich^[9].

Rozkazem dowódcy KOP z 23 lutego 1937 została zapoczątkowana pierwsza faza reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza „R.3”^[10]. Batalion otrzymał nowy etat i wszedł w skład pułku KOP „Snów”^[11]. Był jednostką administracyjną dla posterunku żandarmerii przy pułku KOP „Snów”^[12]. W wyniku realizacji drugiej fazy reorganizacji KOP, latem 1937 została zlikwidowana 3 kompania strzelecka i utworzona 2 kompania ckm^[13]. W 1938 lub w 1939 planowano utworzyć szkolna kompanię strzelecką^[14]. Z dniem 15 maja 1939 batalion stał się oddziałem gospodarczym. Stanowisko kwatermistrza batalionu przemianowane zostało na stanowisko zastępcy dowódcy batalionu do spraw gospodarczych, płatnika na stanowisko oficera gospodarczego, zastępcy oficera materiałowego dla spraw uzbrojenia na zbrojmistrza, zastępcy oficera materiałowego dla spraw żywnościowych na oficera żywnościowego^[15].

Batalion zmobilizowano w ramach mobilizacji częściowej zarządzonej 23 marca 1939^[16] i przesunięto w rejon: Żywiec, Chabówka, Nowy Sącz^[17]. Zmobilizowany batalion został rozwinięty do stanów dwóch batalionów (bataliony „Snów” i „Snów I”) i skierowany w marcu 1939 na południe kraju. Bataliony stanowiły 1 pułk piechoty KOP (zwany również pułkiem KOP „Snów”) i zostały włączone w struktury 1 Brygady Górskiej Strzelców jako jej I i II bataliony 1 pułku strzelców górskich i podzieliły losy innych jednostek Armii „Kraków”.

Struktura organizacyjna

Dowództwo batalionu^[18]

• 1 kompania szkolna strzelecka
  • drużyna gospodarcza
  • trzy plutony strzeleckie po trzy drużyny
• 2 kompania szkolna strzelecka
  • drużyna gospodarcza
  • dwa plutony po trzy drużyny
• kompania szkolna ckm
  • drużyna gospodarcza
  • dwa szkolne plutony ckm po trzy drużyny
  • 3 szkolny pluton broni towarzyszących
• pluton łączności

Stan osobowy^[18]

• oficerów - 20
• podoficerów zawodowych - 60
• podoficerów nadterminowych - 19
• podoficerów i szeregowców służby zasadniczej - 589

Razem - 688 żołnierzy

Żołnierze batalionu

Z tym tematem związana jest kategoria: oficerowie batalionu KOP „Snów”.

Dowódcy batalionu

• ppłk piech. Kazimierz Niedźwiecki (VIII 1928 – 12 III 1929 → zastępca dowódcy 16 pp^[19][20])
• mjr piech. Paweł Hajduk (VII 1929 – ?^[20])
• ppłk piech. Władysław Wiecierzyński (23 VIII 1929^[21]  – 13 II 1931^[21]  → zastępca dowódcy 56 pp)
• mjr piech. Jan II Rogowski (27 II 1931^[21]  − V 1933 → dowódca baonu 74 pp)
• mjr piech. Jan Lachowicz (V – VIII 1933 → dowódca baonu KOP „Wołożyn”)
• mjr piech. Adam Obtułowicz (1933 – IV 1934^[20] → dowódca baonu KOP „Budsław”)
• mjr piech. Antoni Cieszkowski (IV 1934 – 1936^[20])
• ppłk Jan Kazanowski^[b] (19 XI 1936^[23] – 1939^[20])

Obsada personalna batalionu w październiku 1928^[24] :

• dowódca batalionu – ppłk piech. Kazimierz Niedźwiecki
• adiutant batalionu – kpt. Eugeniusz Rogowski
• oficer wywiadowczy – por. Witold Milewski
• lekarz batalionu – por. lek. Mikołaj Kiszkiel
• dowódca plutonu łączności – por Władysław Kudliński
• kwatermistrz – mjr Paweł Hajduk
• oficer materiałowy – kpt. Bronisław Iwańczuk
• oficer żywnościowy – por. Antoni Nowosadowski
• oficer płatnik – por. Antoni Swatko
• dowódca 1 kompanii strzeleckiej – kpt. Stanisław Baran
• dowódca 2 kompanii strzeleckiej – por. Lucjan Skirgajłło
• dowódca 3 kompanii strzeleckiej – kpt. Stanisław Grzegorz Paczkowski^[c]
• dowódca kompanii karabinów maszynowych – kpt. Stanisław Urbanowski

Obsada personalna batalionu w czerwcu 1939^[25]:

• dowódca batalionu – mjr Jan Kazanowski^[d]
• adiutant batalionu – kpt. Karol Juliusz Horitza^[e]
• dowódca 1 kompanii strzeleckiej – kpt. Jan Orłowski^[f]
• dowódca 2 kompanii strzeleckiej – por. Bronisław Bartłomiej Kłopotowski^[g]
• dowódca 1 kompanii karabinów maszynowych – kpt. Wacław Wyżywniak^[h]
• dowódca 2 kompanii karabinów maszynowych – kpt. Czesław Kamieński^[i]
• dowódca plutonu łączności – por. Witold Stefan Jan Puppel^[j]

Obsada personalna batalionu we wrześniu 1939^[32]

dowódca batalionu - ppłk Jan Kazanowski dowódca 1 kompanii strzeleckiej - por. Bronisław Kłopotowski dowódca 2 kompanii strzeleckiej - por. Stefan Rosik dowódca 3 kompanii strzeleckiej - por. Stefan Tondera dowódca 1 kompanii km - kpt. Wacław Wyżywniak dowódca kompanii szkolnej - kpt. Jan Batorski

Żołnierze batalionu – ofiary zbrodni katyńskiej

Osobne artykuły: zamordowani w Katyniu, zamordowani w Charkowie, zamordowani w Kalininie, zamordowani z Ukraińskiej Listy Katyńskiej (ULK) i zamordowani z Białoruskiej Listy Katyńskiej (BLK).

Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego^[33]

Nazwisko i imię	stopień	zawód	miejsce pracy przed mobilizacją	zamordowany
Kowalik Eugeniusz[34]	porucznik	żołnierz zawodowy		Katyń
Karpowicz Wiktor	porucznik rezerwy			Charków

Uwagi

1. Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP^[1].
2. Jan Kazanowski (1896-1939), ppłk piech., w KOP od 1936. Do mobilizacji dowódca baonu odwodowego KOP „Snów”. We wrześniu 1939 dowódca I batalionu piechoty 1 pp KOP, a od 7 września jednocześnie zastępca dcy 1 BGór. Ranny w walkach z Niemcami 15 września pod Dachnowem. 20 września zginął pod Łosińcem^[22].
3. Więcej informacji biograficznych w: Batalion KOP „Sarny”.
4. Jan Kazanowski (1896-1939), ppłk piech., w KOP od 1936. Do mobilizacji dowódca baonu odwodowego KOP „Snów”. We wrześniu 1939 dowódca I batalionu piechoty 1 pp KOP 1 BGór., a od 7 września 1939 jednocześnie zastępca dowódcy 1 BGór. Ranny w walkach z Niemcami 15 września 1939 pod Dachnowem. 20 września 1939 zginął w walkach resztek 1 BGór. pod Łosińcem^[22].
5. Karol Horitza, kpt. piech., w KOP od 1936. Do mobilizacji adiutant baonu odwodowego KOP „Snów”. We wrześniu 1939 dowódca 3 kompanii II batalionu piechoty 1 pp KOP. W trakcie walk z Niemcami pod Wysoką 2 września 1939 po odniesieniu ran przez dotychczasowego dowódcę batalionu obejmuje jego dowództwo. Ranny 15 września w walkach z Niemcami pod Dachnowem^[26].
6. Jan Orłowski, kpt. piech., w KOP od 1938. Do mobilizacji dowódca 1 kompanii strzeleckiej baonu odwodowego KOP „Snów”. We wrześniu 1939 adiutant I batalionu piechoty 1. pp KOP 1. BGór.^[27].
7. Bronisław Bartłomiej Kłopotowski, por. piech., w KOP od 1936. Do mobilizacji dowódca 2 kompanii strzeleckiej baonu odwodowego KOP „Snów”. We wrześniu 1939 dowódca 1 kompanii piechoty I batalionu piechoty 1 pp KOP 1 BGór. W trakcie walk z Niemcami ranny 15 września 1939 pod Dachnowem^[28].
8. Wacław Wyżywniak, kpt. piech., w KOP od 1937. Do mobilizacji dowódca 1 kompanii ckm baonu odwodowego KOP „Snów”. We wrześniu 1939 dowódca 1 kompanii ckm I baonu 1 pp KOP 1 BGór. Po zakończeniu II wojny światowej do 1948 w WOP^[29].
9. Czesław Kamieński, kpt. piech., w KOP od 1935. Do mobilizacji dowódca 2 kompanii ckm baonu odwodowego KOP „Snów”. Przydział mobilizacyjny nieznany^[30].
10. Witold Stefan Jan Puppel (1907-1940), por. piech., w KOP od 1935. Do mobilizacji dowódca plutonu łączności baonu odwodowego KOP „Snów”. We wrześniu 1939 oficer łączności 1 pp KOP 1 BGór. Więzień obozu w Starobielsku. Zamordowany przez NKWD^[31].

Przypisy

1. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 426.
2. Dominiczak 1992 ↓, s. 119.
3. Prochwicz 2003 ↓, s. 11-12.
4. Dominiczak 1992 ↓, s. 111.
5. Rozkaz nr Ldz. KOP 5200/tjn.Og.org./27 ↓.
6. Prochwicz 2003 ↓, s. 31.
7. Prochwicz 2003 ↓, s. 33.
8. Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 101.
9. Zarządzenie nr L.dz.4160/Tjn.Og.Org/31 ↓, s. 4.
10. Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 157.
11. Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 2.
12. Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 2 zał. 47.
13. Zarządzenie nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 3/1.
14. Zarządzenie nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 4/1.
15. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 624 i 629.
16. Prochwicz 2003 ↓, s. 71.
17. Prochwicz i 4/1994 ↓, s. 5.
18. Prochwicz 2003 ↓, s. 352.
19. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929, s. 92.
20. Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 9.
21. Obsada oficerska B KOP „Nowogródek” ↓.
22. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 724.
23. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 671.
24. Obsada oficerska bo „Snów” ↓.
25. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 653.
26. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 720.
27. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 738.
28. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 725.
29. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 759.
30. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 723.
31. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 743.
32. Sadowski i Pięciak 2020 ↓, s. 38.
33. Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
34. Księgi Cmentarne – wpis 1745.

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. WarszawaPułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
• Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• IwonaI. Wiśniewska IwonaI., KatarzynaK. Promińska KatarzynaK., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Nowogródek»”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
• Piotr Sadowski, Krzysztof Pięciak: Brygady Górskie Strzelców cz.1. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2020, seria: Wielka Księga Piechoty Polskiej Tom 52. ISBN 978-83-8164-445-7.
• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1928, 1931 i 1934. [dostęp 2016-02-15].
• Rozkaz wykonawczy Ldz. KOP 5200/tjn.Og.org./27 dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie formowania 5-ciu batalionów KOP i 3-ch kompanii piechoty z 8 września 1926.
• Wykaz zmian stanu oficerów Brygady KOP „Nowogródek” w latach 1927–1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.182/17.)
• Wykaz zmian stanu oficerów batalionu odwodowego KOP „Snów” w latach 1927–1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza R.142.R.2 w sprawie reorganizacji batalionów Korpusu Ochrony Pogranicza i Centralnej Szkoły Podoficerskiej („R.2”) nr L.dz.4160/Tjn.Og.Org/31 z 21 sierpnia 1931. (sygn.177/133.)
• Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937. (sygn.177/132.)
• Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza sprawie reorganizacji pododdziałów w batalionach i CSP(„R.3” II Faza) nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 z 17 lipca 1937. (sygn.177/132.)