Asenapina

Asenapina – organiczny związek chemiczny z grupy dibenzooksepinopiroli^[3]. Stosowana jako lek przeciwpsychotyczny. Strukturalnie zbliżona do mianseryny, leku przeciwdepresyjnego.

Asenapina

izomer 3aR,12bR po lewej i 3aS,12bS po prawej
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) 5-chloro-2-metylo-2,3,3a,12b-tetrahydro-1H-dibenzo[2,3:6,7]oksepino[4,5-c]pirol Inne nazwy i oznaczenia farm. łac. asenapinum inne Org-5222
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C17H16ClNO
Masa molowa	285,77 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	65576-45-6
PubChem	163091
DrugBank	DB06216
SMILES CN1CC2C(C1)C3=C(C=CC(=C3)Cl)OC4=CC=CC=C24
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2017-01-24] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki maleinian asenapiny Niebezpieczeństwo Zwroty H H301, H315, H319, H335, H400 Zwroty P P261, P273, P301+P310, P305+P351+P338
Klasyfikacja medyczna
ATC	N05AH05
Stosowanie w ciąży	kategoria C
Farmakokinetyka Działanie przeciwpsychotyczne Biodostępność 35% (s.l.) 2% (p.o.)[1][2] Okres półtrwania 24 h[1][2] Wiązanie z białkami osocza i tkanek 95%[1][2] Metabolizm wątrobowy

Otrzymywanie

Synteza asenapiny i jej analogów opisana została w roku 1977 przez W.J. van der Burga^[4]. W procedurze tej związkiem wyjściowym jest chlorek (5-chloro-2-fenoksyfenylo)acetylu, czyli pochodna eteru difenylowego zawierająca podstawnik chlorowy w pozycji para oraz – w tym samym pierścieniu – resztę chlorku acetylu w pozycji orto w stosunku do grupy eterowej:

Produkt końcowy na schemacie jest jednym z mieszaniny stereoizomerów powstającej podczas finalnej niestereoselektywnej redukcji. Izomery cis i trans (każdy w formie mieszaniny dwóch epimerów) można rozdzielić chromatograficznie^[4].

Mechanizm działania

Asenapina ma złożony mechanizm działania. Jest antagonistą receptorów dopaminergicznych D₂ i receptorów serotoninergicznych 5-HT_2A. Wykazuje powinowactwo do szeregu innych receptorów. Jest częściowym agonistą receptorów 5-HT_1A. Ma silne działanie antagonistyczne wobec receptorów adrenergicznych α₂. Asenapina nie ma znaczącego powinowactwa do receptorów muskarynowych, dzięki czemu ma niewielki potencjał antycholinergiczny.

Profil receptorowy asenapiny^[5][6]:

• 5-HT_1A (K_i = 2,5 nM)
• 5-HT_1B (K_i = 4,0 nM)
• 5-HT_2A (K_i = 0,06 nM)
• 5-HT_2B (K_i = 0,16 nM)
• 5-HT_2C (K_i = 0,03 nM)
• 5-HT_5A (K_i = 1,6 nM)
• 5-HT₆ (K_i = 0,25 nM)
• 5-HT₇ (K_i = 0,13 nM)
• M₁ (K_i = 8128 nM)
• D₁ (K_i = 1,4 nM)
• D₂ (K_i = 1,3 nM)
• D₃ (K_i = 0,42 nM)
• D₄ (K_i = 1,1 nM)
• α₁ (K_i = 1,2 nM)
• α_2A (K_i = 1,2 nM)
• α_2B (K_i = 0,32 nM)
• α_2C (K_i = 1,2 nM)
• H₁ (K_i = 1,0 nM)
• H₂ (K_i = 6,2 nM)

Farmakokinetyka

Metabolizm zachodzi w wątrobie. Asenapina jest sprzęgana z kwasem glukuronowym przy udziale transferazy glukoronylowej (UGT1A4) i następnie podlega utlenieniu przy udziale izoenzymu cytochromu P450 1A2 (CYP1A2), w mniejszym stopniu 3A4 (CYP3A4) i 2D6 (CYP2D6).

Interakcje

Asenapina jest słabym inhibitorem izoenzymu CYP2D6.

Działania niepożądane

Najczęstszymi działaniami niepożądanymi są niepokój i senność. Często (1–10%) występują przyrost masy ciała, zwiększony apetyt, objawy pozapiramidowe, zawroty głowy, zaburzenia smaku, niedoczulica w obrębie jamy ustnej, podwyższenie poziomu aminotransferazy alaninowej i uczucie zmęczenia.

Wskazania

W Stanach Zjednoczonych wskazania do stosowania leku zatwierdzone przez FDA obejmują leczenie objawów w zaostrzeniu schizofrenii i leczenie epizodów maniakalnych lub mieszanych w przebiegu zaburzenia afektywnego dwubiegunowego typu I^[6].

W Australii zatwierdzone wskazania do farmakoterapii asenapiną obejmują schizofrenię, leczenie epizodów maniakalnych lub mieszanych w zaburzeniu afektywnym dwubiegunowym (do pół roku) i leczenie podtrzymujące w zaburzeniu afektywnym dwubiegunowym typu I (w monoterapii)^[7].

W krajach Unii Europejskiej asenapina jest wskazana w leczeniu epizodów maniakalnych w przebiegu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych typu I u osób dorosłych^[1][2].

Dawkowanie i preparaty

Lek stosowany jest w postaci tabletek podjęzykowych, zawierających 5 lub 10 mg asenapiny w postaci maleinianu.

Preparaty handlowe:

• Saphris (MSD) – Australia, USA, Chiny, Japonia
• Sycrest (Organon/Lundbeck) – UE, Wielka Brytania

Przypisy

1. Sycrest 5mg and 10mg sublingual tablets – Summary of Product Characteristics (SPC). [dostęp 2014-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-02)].
2. Product information 21/02/2013 Sycrest -EMEA/H/C/001177 -II/0012. European Medicines Agency. N.V. Organon (21.2.2013).
3. Asenapine maleate, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 163091 (ang.).
4. Willem J. van der Burg: Patent US4145434: Tetracyclic derivatives and pharmaceutical compositions of matter. Google Patents, 1979. [dostęp 2014-03-30].
5. M. Shahid, G.B. Walker, S.H. Zorn, E.H. Wong. Asenapine: a novel psychopharmacologic agent with a unique human receptor signature. „J Psychopharmacol”. 23 (1), s. 65–73, 2009. DOI: 10.1177/0269881107082944. PMID: 18308814.
6. Saphris (asenapine) prescribing information. merck.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-18)].
7. Rossi S (ed.) Australian Medicines Handbook (2013 ed.). Adelaide: The Australian Medicines Handbook Unit Trust, 2013. ISBN 978-0-9805790-9-3.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.