Polonia[1] (Polonice Polska), publice Res publica Polonica (Rzeczpospolita Polska), est civitas sui iuris in Europa Media sita, quae a Germania ad solis occasum, Cechia et Slovacia ad meridiem, Ucraina, Ruthenia Alba, et Lithuania ad solis ortum, atque Mari Baltico et Regione Kaliningradensi Russiae ad septentriones cingitur.
Polonia
Territoria finitima: Cechia, Germania, Ucraina, Slovacia, Ruthenia Alba, Lituania, Russia
Locus:
Caput: Varsovia
Gestio
Princeps: Andreas Duda
Praefectus: Donaldus Tusk
Consilium: Parlamentum Reipublicae Polonae
Iudicium: Summum Iudicium
Populus
Sermo publicus: lingua Polonica
Zona horaria: UTC+1, UTC+1, UTC+2, Europe/Warsaw, UTC+2
Moneta: złoty
Commemoratio
Sigla
Tabula aut despectus
.svg)
Historia
Historia Polonorum a Christianizatione Ducis Mesconis anno 966 coepit.
Polonia ex multis slavicis et sammaticis nationibus formata est, quae societatem prae-feudalem creaverunt. Saeculo X in maxima Polonia christianus factus est. Anno 1025 Boleslaus dux Fortis coronatur rex Polonie.
Dynastia piast, quae Poloniam rexaba, mox in multis parvis ducatibus fracta, inclusa Silesia, Major Polonia, Polonia Minor, Masovia et Pomerania.
Regnum Poloniae sub Ladislause Cubito coniunctum est, sed bellis et pugnis devastatum est. Filius eius Casimirus III Magnus in Regnum reformandum et corroborandum contulit, quod in unam ex validissimis Europae civitatibus constituit. Casimirus hodie inter maximos monarchas Poloniae historia memoratur.
Post mortem eius Piast dynastia exstinguitur, coronaque ad Hungaros ultimi Regis propinquis accessit. Hedvigis, filia Regis Hungarici, regina Poloniae, publice regis, facta est, et nupsit Magno Duci Lithuaniae, Jogaila, unione Lithuanica formata.
Anno 1569, Regnum Poloniae et Magnus Ducatus Lithuaniae in unam Rempublicam coaluerunt. Res Publica Utriusque Nationis, Regnum potentissimum in Europa saeculis sexto decimo et septimo decimo fuit.
Serenissima Respublica fuit democratiae et libertatis religiosae fundamentum, absolutismo valde repugnante. Saeculo duodevicensimo, Poloni tres finitimi absolutissimi patriam destruere cogitaverunt. Austria, Prussia, et Russia Poloniam anno 1772 partita, 1792 et tandem 1795, abolito Europae statu expoliavit.
Totum saeculum XIX pro libertate pro Polonis pugnatum est. Plures tumultus defecerunt, donec Legiones Poloniae duce Iosepho Pilsudski libertatis recuperatae sunt. In bello magno legiones magnas partes Poloniae vicit et libertatem anno 1918. Pilsudski pater hodiernae civitatis habetur, et victoriam de exercitu rubro communistico in bello Varsaviensi praestitit, progressum Exercitus Rubri in Europam claudicans. Anni 1920 et 1930 tempus evolutionis et incrementi in Poloniam erant, ab incursu Germanico et Russico anno 1936, quod alterum bellum coepit et Poloniam delevit. Quarta pars Poloniae multitudinis interfecta est, 85 centesimae Varsaviae deleta est, et oeconomia in macello? fuit. Polonia tota ab Unione Sovietica occupata est per annos quattuor decennia ab anno 1945 ad 1989, cum Polonia iterum libertatem recuperavit.
Administratio
Polonia inde ab anno 1569 res publica est. Varsoviae in capite, praeses (prezydent), rectio (rząd), et parlamentum (duplex cameralis) (Sejm i Senat) resident. Res publica in Unionem Europaeam die 1 Maii anno 2004 cooptata est.
Regiones
In Polonia sunt quinque grandes terrae historicae: Polonia Maior (Wielkopolska), Polonia Minor (Małopolska), Silesia, Galicia, Masovia (Mazowsze), Pomerania (Pomorze) et Cassubia. Nunc Polonia in 16 palatinatus seu Vaivodatus (województwa) divisa est; palatinatus seu vaivodatus in 279 castellanias (powiaty); castellaniae in 2478 communia (gminy).
Euroregiones
- Euroregio Baltica
- Euroregio Carpathia
- Euroregio Glacensis
- Euroregio Nissa
- Euroregio Pomerania
- Euroregio Pro Europa Viadrina
- Euroregio Silesia
Numerus incolarum
Polonia die 31 Decembris 2005 38 157 000 civium habere censa est. Fere omnes eorum Poloni sunt; praeterea nonnulli Germani nec non Ucraini, Rutheni Albi et alii. Secundum religionem, tantum 34 217 000 Catholici, 507 000 Orthodoxi, 128 000 Testes Iehovae, 78 000 Lutherani sunt.[2]
Urbes maximae
.jpeg)
Vide etiam: Index oppidum Poloniae
Topographia
Mare
Flumina magni momenti
Montes magni momenti
- Carpathi
- Tatri, iugum altissimum Carpatorum
- Sudetae (Sudeta Ore, Sudeta Montes, Montes Sudetica)
- Montes Gigantei (Montes Corcontici)
- Asciburgii Montes
- Montes Sanctae Crucis
Flora et fauna
Phytogeographice, Polonia ad provinciam Europae Mediae Regionis Circumborealis intra Regnum Boreale pertinet. Secundum World Wide Fund for Nature, terra Polonica in tres oecoregiones dividi potest: mixtas silvas Balticas, mixtas silvas Europaeas Medias, et coniferas silvas montanas Carpathianas.
Multa animalia quae in aliis Europae partibus emortua sunt iam in Polonia exstant, sicut Bison bonasus in silvis antiquis Bialowiezae et Podlachiae. Aliae tales species sunt Ursus arctos in Bialowieza, Tatris, et Beskidis; Canis lupus et Lynx lynx in variis silvis; Alces alces in Polonia septentrionali; et Castor fiber in Masuria, Pomerania, et Podlachia.
In silvis adsunt animalia venationis, sicut Cervus elaphus, Capreolus capreolus, et Sus scrofa. In Polonia orientali sunt silvae antiquae, sicut Bialowieza, quae nondum ab hominibus excisae sunt. Etiam adsunt magnae regiones silvestres in montibus, Masuria, Pomerania, Terra Lubuszana, et Silesia Inferiori.
Cives clarissimi
- Casimirus III Magnus, rex
- Fridericus Chopin, compositor
- Nicolaus Copernicus, astronomus
- Maria Curie, chemicus, physicus
- Andreas Maximilianus Fredro, philosophus
- Laurentius Grimalius Goslicius, philosophus
- Ioannes III Sobieski, rex
- Ioannes Paulus II (Carolus Wojtyła), papa
- Ioannes Cochanovius, poeta
- Kalina Jędrusik, actrix
- Thaddeus Kościuszko, dux
- Ignatius Krasicki, poeta
- Adamus Mickiewicz, poeta
- Cyprianus Norwid, poeta
- Iacobus Iosephus Orlinski, contratenor, saltator
- Iosephus Piłsudski, dux
- Matthias Casimirus Sarbievius, poeta Latinus
- Ioannes Skórski, poeta Latinus
- Henricus Sienkiewicz, scriptor
- Iulius Słowacki, poeta
- Vincentius Kielcensis, musicographus et poeta Latinus
- Ioannes Zamoyski, vir publicus
Notae
Plura legere si cupis
Nexus interni
Nexus externi
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
