ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸ

ಆರಂಭಿಕ ಕಂಚಿನ ಯುಗದಲ್ಲಿ, ಮೆಸೊಪಟ್ಯಾಮಿಯಾದ ಸುಮರ್, ಸಿಂಧೂ ಕಣಿವೆಯ ನಾಗರಿಕತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚೀನ ಈಜಿಪ್ಟ್ ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಲಿಪಿಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಇರಿಸಿಕೊಂಡ ಮೊದಲ ನಾಗರಿಕತೆಗಳಾಗಿವೆ. ಇದನ್ನು ಅವರ ನೆರೆಹೊರೆಯವರೂ ಅನುಸರಿಸಿದರು. ಹೆಚ್ಚಿನ ಇತರ ನಾಗರಿಕತೆಗಳು ಮುಂದಿನ ಕಬ್ಬಿಣಯುಗದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ತಲುಪಿದವು. ಪೂರ್ವ-ಇತಿಹಾಸದ ಶಿಲಾಯುಗ, ಕಂಚಿನ ಯುಗ ಮತ್ತು ಕಬ್ಬಿಣಯುಗ ಎಂಬ ಮೂರು-ವಯಸ್ಸಿನ ವಿಭಾಗವು ಯುರೇಷಿಯಾ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಆದರೆ ಯುರೇಷಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲೇ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಲೋಹಗಳ ಕೆಲಸದ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿದ್ದ ಪ್ರಪಂಚದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಓಷಿಯಾನಿಯಾ, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, ಉಪ-ಸಹಾರನ್ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳು. ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವ-ಕೊಲಂಬಿಯನ್ ನಾಗರಿಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ವಿನಾಯಿತಿಗಳೊಂದಿಗೆ, ಯುರೇಷಿಯನ್ನರ ಆಗಮನದ ಮೊದಲು ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಬರವಣಿಗೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಿಲ್ಲ, ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸವು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಇತ್ತೀಚಿನ ಅವಧಿಗಳನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ೧೭೮೮, ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸದ ಅಂತ್ಯ ಎಂದು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಕೊಂಬಿನ ತುಂಡುಗಳ ಮೇಲಿನ ವಿವರಣೆಗಳು

ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಪೂರ್ವ-ಸಾಹಿತ್ಯ ಇತಿಹಾಸ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ^[೧] ಮಾನವ ಇತಿಹಾಸದ ಈ ಅವಧಿಯು ಹೋಮಿನಿನ್‌ಗಳಿಂದ ಶುರುವಾದ ಕಲ್ಲಿನ ಉಪಕರಣಗಳ ಬಳಕೆಯ ಮತ್ತು c. ೩.೩ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಬರವಣಿಗೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಆವಿಷ್ಕಾರದೊಂದಿಗೆ ದಾಖಲಾದ ಇತಿಹಾಸದ ಆರಂಭದ ನಡುವಿನ ಅವಧಿಯಾಗಿದೆ. ಚಿಹ್ನೆಗಳು, ಗುರುತುಗಳು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳ ಬಳಕೆಯು ಮಾನವರಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಮುಂಚೆಯೇ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಮೊದಲೇ ತಿಳಿದಿದ್ದ ಬರವಣಿಗೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ‍ಯು ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದದ್ದು c. ೫೦೦೦ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ. ಬರವಣಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಹರಡಲು ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಬರವಣಿಗೆಯು ೧೯ ನೇ ಶತಮಾನದ ವೇಳೆಗೆ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಿಗೆ ಹರಡಿತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸದ ಅಂತ್ಯವು ವಿಭಿನ್ನ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ವಿಭಿನ್ನ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿಕಂಡು ಬಂದಿತು ಮತ್ತು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಇತ್ತೀಚಿಗೆ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸವು ಕೊನೆಗೊಂಡ ಸಮಾಜಗಳ ಕುರುತು ಚರ್ಚಿಸಲು ಈ ಪದವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಬಾರಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಒಂದು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಇತರರು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ಬರವಣಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸದ ಅವಧಿಯನ್ನು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮೂಲ ಇತಿಹಾಸ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಪ್ರಕಾರ, ^[೨] ಮಾನವ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸದಿಂದ ಯಾವುದೇ ಲಿಖಿತ ದಾಖಲೆಗಳಿಲ್ಲ, ಇದನ್ನು ನಾವು ವಸ್ತು ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರದ ಪುರಾವೆಗಳಿಂದ ಮಾತ್ರ ತಿಳಿಯಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ವಸ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನವ ಅವಶೇಷಗಳು. ಇವುಗಳನ್ನು ಮೊದಲಿಗೆ ಜಾನಪದ ಸಂಗ್ರಹದಿಂದ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಿದ ಪೂರ್ವ-ಸಾಕ್ಷರ ಸಮಾಜಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಾದೃಶ್ಯದಿಂದ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಮುಖ ಹಂತವೆಂದರೆ ಡೇಟಿಂಗ್, ಮತ್ತು ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೇ ಶತಮಾನದಿಂದಲೂ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಡೇಟಿಂಗ್ ತಂತ್ರಗಳು ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಂಡಿವೆ. ^[೩] ಪ್ರಾಚೀನ ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆಗಳ ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣದಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪುರಾವೆಗಳು ಬಂದಿವೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ತಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ವಸ್ತುಗಳ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಮೂಲವನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಲು ನ್ಯಾಯಶಾಸ್ತ್ರದ ರಾಸಾಯನಿಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಜನರ ರಕ್ತಸಂಬಂಧ ಮತ್ತು ಭೌತಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಮೂಳೆಗಳ ಆನುವಂಶಿಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಸೇರಿವೆ.

ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ

ಆಗ್ನೇಯ ಟರ್ಕಿಯ ಗೊಬೆಕ್ಲಿ ಟೆಪೆಯಲ್ಲಿ ಬೃಹತ್ ಕಲ್ಲಿನ ಕಂಬಗಳನ್ನು ೧೧,೦೦೦ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಆರಂಭಿಕ ನವಶಿಲಾಯುಗದ ಜನರು ಧಾರ್ಮಿಕ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು

ಪ್ರಾಗೈತಿಹಾಸಿಕ ಕಾಲದ ವಯಸ್ಕ ಮತ್ತು ಬಾಲಾಪರಾಧಿ ಕಲ್ಲಿನ ಉಪಕರಣವನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಆರಂಭಿಕ ರೇಖಾಚಿತ್ರ

ಆರಂಭಿಕ ಮಾನವರು ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ

ಆರಂಭ

"ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸ" ಎಂಬ ಪದವು ಯೂನಿವರ್ಸ್ ಅಥವಾ ಭೂಮಿಯ ಆರಂಭದಿಂದ ಶುರುವಾದ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಸಮಯವೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಇದು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಜೀವವು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರದ ಅವಧಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಮಾನವ-ತರಹದ ಜೀವಿಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡ ಸಮಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. . ^{[೪] [೫]}

ಅಂತ್ಯ

ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ದಿನಾಂಕವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಮಕಾಲೀನ ಲಿಖಿತ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆಯ ಆಗಮನ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ. ^{[೬] [೭]} ಸಂಬಂಧಿತ ದಾಖಲೆಗಳು ಉಪಯುಕ್ತವಾದ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲವಾಗುವಾಗ, ದಿನಾಂಕವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ದಿನಾಂಕವು ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ^[೮] ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಈಜಿಪ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸವು ಸುಮಾರು ೩೧೦೦೦ ಬಿಸಿಯಿ ಯಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು ಎಂದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ನ್ಯೂ ಗಿನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸ ಯುಗದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ೧೮೭೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ರಷ್ಯಾದ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ನಿಕೋಲಾಯ್ ಮಿಕ್ಲುಖೋ-ಮಕ್ಲೈ ಸ್ಥಳೀಯರ ನಡುವೆ ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಜನರು, ಮತ್ತು ಅವರ ಜೀವನ ವಿಧಾನವನ್ನು ಸಮಗ್ರ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಯುರೋಪ್ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರೀಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚೀನ ರೋಮನ್ ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ದಾಖಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಸೆಲ್ಟ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಎಟ್ರುಸ್ಕನ್ನರೂ ಹೊಂದಿದ್ದರು. . ಗ್ರೀಕ್ ಮತ್ತು ರೋಮನ್ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಈ ಮೂಲ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ, ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹ ಪೀಡಿತರಿಗೆ ಎಷ್ಟು ತೂಕವನ್ನು ನೀಡಬೇಕೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಬೇಕು.

ಸಮಯದ ಅವಧಿಗಳು

ಯುರೇಷಿಯಾದಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ವಿಭಜಿಸುವಲ್ಲಿ, ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಮೂರು-ವಯಸ್ಸಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಪೂರ್ವ-ಮಾನವ ಕಾಲಾವಧಿಯ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಉತ್ತಮವಾಗಿ-ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾದ ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ದಾಖಲೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾದ ಸ್ಟ್ರಾಟಮ್ ಬೇಸ್ ಅನ್ನು ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮಯದ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಮೂರು-ವಯಸ್ಸಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಮಾನವನ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಅವುಗಳ ಪ್ರಧಾನ ಸಾಧನ-ತಯಾರಿಕೆಯ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳಿಗೆ ಹೆಸರಿಸಲಾದ ಮೂರು ಸತತ ಕಾಲಾವಧಿಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ:

• ಶಿಲಾಯುಗ
• ಕಂಚಿನ ಯುಗ
• ಕಬ್ಬಿಣದ ಯುಗ ^[೯]

ಅಮೆರಿಕಾದ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕಾಗಿ ಪೂರ್ವ ಕೊಲಂಬಿಯನ್ ಯುಗವನ್ನು ನೋಡಿ.

ಪದದ ಇತಿಹಾಸ

ಲಿಖಿತ ದಾಖಲೆಗಳು ಮೊದಲು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಮಾಜಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲು "ಪ್ರಾಚೀನ" ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿದ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ "ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸ" ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆಯು ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. ^[೧೦] "ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸ" ಎಂಬ ಪದವು ಮೊದಲು ೧೮೩೬ ರಲ್ಲಿ ವಿದೇಶಿ ತ್ರೈಮಾಸಿಕ ವಿಮರ್ಶೆಯಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ^[೧೧]

ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್, ಜರ್ಮನ್ ಮತ್ತು ಸ್ಕ್ಯಾಂಡಿನೇವಿಯನ್ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು, ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಪೂರ್ವದ ಅವಧಿಗಳಿಗೆ ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮಯದ ಪ್ರಮಾಣ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕಾಗಿ ಮೂರು-ವಯಸ್ಸಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ^[೯]

ಸಂಶೋಧನೆಯ ವಿಧಾನಗಳು

ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸದ ಮಾಹಿತಿಯ ಮುಖ್ಯ ಮೂಲವೆಂದರೆ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರ (ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರದ ಒಂದು ಶಾಖೆ), ಆದರೆ ಕೆಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದಾರೆ. ^[೧೨]

ಮಾನವ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸದ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಸಂಶೋಧಕರು ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಭೌತಿಕ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು, ಉತ್ಖನನ, ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ಭೌಗೋಳಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳನ್ನು ಪೂರ್ವ-ಸಾಕ್ಷರ ಮತ್ತು ಅನಕ್ಷರಸ್ಥ ಜನರ ಸ್ವಭಾವ ಮತ್ತು ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ^[೪] ಮಾನವ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ತಳಿಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಸಹ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಒಳನೋಟವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ^[೫] ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂವಹನಗಳಿಗೆ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಅದರ ಮೂಲಕ ಮಾನವ ಮೂಲದ ವಸ್ತುಗಳು ಜನರ ನಡುವೆ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತವೆ, ಮಾನವ ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಉದ್ಭವಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಲೇಖನದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ^[೫] ಆದ್ದರಿಂದ, ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸದ ಬಗ್ಗೆ ಡೇಟಾವನ್ನು ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರ, ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರ, ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರ, ತುಲನಾತ್ಮಕ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರ, ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ, ಭೂವಿಜ್ಞಾನ, ಆಣ್ವಿಕ ತಳಿಶಾಸ್ತ್ರ, ಪ್ರಾಗ್ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ, ಪಾಲಿನಾಲಜಿ, ಭೌತಿಕ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಇತರ ಹಲವು ರೀತಿಯ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಗಳಿಂದ ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಮಾನವ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸವು ಇತಿಹಾಸದಿಂದ ಅದರ ಕಾಲಾನುಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಭಿನ್ನವಾಗಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅದು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಅಥವಾ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಹೆಸರಿನ ಬದಲಿಗೆ ಪುರಾತತ್ವ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ. ಲಿಖಿತ ದಾಖಲೆಗಳಿಗಿಂತ ವಸ್ತು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು, ಅವಶೇಷಗಳು ಮತ್ತು ಕಲಾಕೃತಿಗಳಿಗೆ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸವು ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ.ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸವು ಅನಾಮಧೇಯವಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, " ನಿಯಾಂಡರ್ತಾಲ್ " ಅಥವಾ "ಕಬ್ಬಿಣದ ಯುಗ " ದಂತಹ ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವರು ಬಳಸುವ ಉಲ್ಲೇಖ ಪದಗಳು ಆಧುನಿಕ ಲೇಬಲ್‌ಗಳಾಗಿವೆ. ಅವುಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಚರ್ಚೆಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತವೆ.

ಶಿಲಾಯುಗ

"ಶಿಲಾಯುಗ" ಎಂಬ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಪ್ರಪಂಚದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಮೆರಿಕಾದ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ವಿವಿಧ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಇದು ಲಿಥಿಕ್ ಹಂತ ಅಥವಾ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪ್ಯಾಲಿಯೊ-ಇಂಡಿಯನ್ ನೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಳಗೆ ವಿವರಿಸಿದ ಉಪ-ವಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಯುರೇಷಿಯಾಕ್ಕೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇಡೀ ಪ್ರದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ಪ್ರಾಚೀನ ಶಿಲಾಯುಗ

 

ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ತಳಿಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ, ಪ್ರಸ್ತುತಕ್ಕಿಂತ ಸಹಸ್ರಮಾನಗಳ ಹಿಂದಿನ ಸಂಖ್ಯೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭಿಕ ಮಾನವ ವಲಸೆಗಳ ಪ್ರಸ್ತಾವಿತ ನಕ್ಷೆ (ಅದರ ನಿಖರತೆ ವಿವಾದಾಸ್ಪದವಾಗಿದೆ)

"ಪ್ಯಾಲಿಯೊಲಿಥಿಕ್" ಎಂದರೆ "ಪ್ರಾಚೀನ ಶಿಲಾಯುಗ". ಇದು ಕಲ್ಲಿನ ಉಪಕರಣಗಳ ಮೊದಲ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ಶಿಲಾಯುಗವು ಶಿಲಾಯುಗದ ಆರಂಭಿಕ ಅವಧಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಹೋಮಿನಿನ್‌ಗಳಿಂದ ಕಲ್ಲಿನ ಉಪಕರಣಗಳ ಆರಂಭಿಕ ಬಳಕೆಯಿಂದ ವಿಸ್ತರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ c. ೩.೩ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ, ಪ್ಲೆಸ್ಟೋಸೀನ್ c. ೧೧,೬೫೦ ಬಿಪಿಯ (ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವಧಿಯ ಮೊದಲು)ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ. ^[೧೩]

ಪ್ರಾಚೀನ ಶಿಲಾಯುಗದ ಆರಂಭಿಕ ಭಾಗವನ್ನು ಲೋವರ್ ಪ್ಯಾಲಿಯೊಲಿಥಿಕ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೀನ್ಯಾದ ಲೊಮೆಕ್ವಿ ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೩.೩ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಹಳೆಯ ಕಲ್ಲಿನ ಉಪಕರಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ^[೧೪] ಈ ಉಪಕರಣಗಳು ಹೋಮೋ ಕುಲಕ್ಕಿಂತ ಹಿಂದಿನವು ಮತ್ತು ಬಹುಶಃ ಕೀನ್ಯಾಂತ್ರೋಪಸ್‌ನಿಂದ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ^[೧೫] ಲೋವರ್ ಪ್ಯಾಲಿಯೊಲಿಥಿಕ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕ ಹೋಮಿನಿನ್‌ಗಳಿಂದ ಬೆಂಕಿಯ ನಿಯಂತ್ರಣದ ಕುರಿತು ಇರುವ ಪುರಾವೆಗಳು ಅನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸೀಮಿತ ಪಾಂಡಿತ್ಯಪೂರ್ಣ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇಸ್ರೇಲ್‌ನ ಬ್ನೋಟ್ ಯಾಕೋವ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಚ್. ಎರೆಕ್ಟಸ್ ಅಥವಾ ಎಚ್. ಎರ್ಗಾಸ್ಟರ್ ೭೯೦,೦೦೦ ಮತ್ತು ೬೯೦,೦೦೦ ಬಿ.ಪಿ ನಡುವೆ ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ ಎಂಬುದು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಹಕ್ಕು.  ಬೆಂಕಿಯ ಬಳಕೆಯು ಆರಂಭಿಕ ಮಾನವರಿಗೆ ಆಹಾರವನ್ನು ಬೇಯಿಸಲು, ಉಷ್ಣತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಮತ್ತು ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳಕಿನ ಮೂಲವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು.

ಆರಂಭಿಕ ಹೋಮೋ ಸೇಪಿಯನ್ಸ್ ಸುಮಾರು ೨೦೦,೦೦೦ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಇವು ಮಧ್ಯ ಪ್ರಾಚೀನ ಶಿಲಾಯುಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಆಧುನಿಕ ಭಾಷಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಅಂಗರಚನಾ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಮಧ್ಯ ಪ್ರಾಲಿಯೋಲಿಥಿಕ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಹ ಉದ್ಭವಿಸುತ್ತವೆ. ^[೧೬] ಮಧ್ಯ ಪ್ರಾಲಿಯೋಲಿಥಿಕ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ, ಮಾನವನ ಮೊದಲ ಬೆಂಕಿಯ ಬಳಕೆಯ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ. ಜಾಂಬಿಯಾದಲ್ಲಿನ ಸೈಟ್‌ಗಳು ಸುಟ್ಟ ಮೂಳೆ ಮತ್ತು ಮರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಅದು ೬೧,೦೦೦ ಬಿಪಿ ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಸತ್ತವರ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಸಮಾಧಿ, ಸಂಗೀತ, ಆರಂಭಿಕ ಕಲೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಬಹು-ಭಾಗದ ಉಪಕರಣಗಳ ಬಳಕೆಯು ಮಧ್ಯ ಪ್ರಾಚೀನ ಶಿಲಾಯುಗದ ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳಾಗಿವೆ.

ಪ್ರಾಚೀನ ಶಿಲಾಯುಗದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ, ಮಾನವರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಲೆಮಾರಿ ಬೇಟೆಗಾರರಾಗಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಬೇಟೆಗಾರ-ಸಂಗ್ರಹಕಾರ ಸಮಾಜಗಳು ಬಹಳ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಅವರು ಸಮತಾವಾದಿಗಳು. ^[೧೭] ಆದಾಗ್ಯೂ ಬೇಟೆಗಾರರ ಸಮಾಜವು ಹೇರಳವಾದ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ಅಥವಾ ಸುಧಾರಿತ ಆಹಾರ-ಶೇಖರಣಾ ತಂತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಕೀರ್ಣ ಸಾಮಾಜಿಕ ರಚನೆಗಳ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು, ^[೧೮] ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಶ್ರೇಣೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಜಡ ಜೀವನಶೈಲಿಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು. ಸಾಂಗ್‌ಲೈನ್‌ಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ "ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ" ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ದೂರದ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿರಬಹುದು. ^[೧೯]

ಮೆಸೊಲಿಥಿಕ್(ಮಧ್ಯ ಶಿಲಾಯುಗ)

 

ಡಗೌಟ್ ದೋಣಿ

ಮೆಸೊಲಿಥಿಕ್, ಅಥವಾ ಮಧ್ಯ ಶಿಲಾಯುಗ ( ಗ್ರೀಕ್ ಮೆಸೊಸ್, 'ಮಧ್ಯ', ಮತ್ತು ಲಿಥೋಸ್, 'ಕಲ್ಲು' ನಿಂದ), ಪ್ರಾಚೀನ ಶಿಲಾಯುಗ ಮತ್ತು ನವಶಿಲಾಯುಗದ ನಡುವಿನ ಮಾನವ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಅವಧಿಯಾಗಿದೆ.

ಮೆಸೊಲಿಥಿಕ್ ಅವಧಿಯು ಪ್ಲೆಸ್ಟೊಸೀನ್ ಯುಗದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಿಮನದಿಗಳ ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟುವಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಸುಮಾರು ೧೦,೦೦೦ ಬಿಪಿ, ಮತ್ತು ಕೃಷಿಯ ಪರಿಚಯದೊಂದಿಗೆ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು. ಇದು ಭೌಗೋಳಿಕ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಬದಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಸಮೀಪದ ಪೂರ್ವದಂತಹ ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ಲೆಸ್ಟೋಸೀನ್‌ನ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಕೃಷಿಯು ಆಗಲೇ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿ ಮೆಸೊಲಿಥಿಕ್ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸರಿಯಾಗಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಸೀಮಿತ ಗ್ಲೇಶಿಯಲ್ ಪ್ರಭಾವವಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, " ಎಪಿಪಾಲಿಯೊಲಿಥಿಕ್ " ಪದಕ್ಕೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಕೊನೆಯ ಹಿಮಯುಗವು ಕೊನೆಗೊಂಡಂತೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪರಿಸರ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಮೆಸೊಲಿಥಿಕ್ ಯುಗವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಇದು ಸಹಸ್ರಮಾನಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರ ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ, ಬೆಚ್ಚನೆಯ ವಾತಾವರಣದಿಂದ ಪೋಷಿತವಾದ ಜವುಗು ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾದ ಆಹಾರ ಪೂರೈಕೆಯಿಂದ ಸಮಾಜಗಳು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಬದುಕಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಅಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಮ್ಯಾಗ್ಲೆಮೋಸಿಯನ್ ಮತ್ತು ಅಜಿಲಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಂತಹ ವಸ್ತು ದಾಖಲೆಯಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಮಾನವ ನಡವಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದವು. ಈ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಉತ್ತರ ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ೪೦೦೦ ಬಿಸಿ‍ಇ (೬,೦೦೦ ಬಿಪಿ ) ವರೆಗೆ ನವಶಿಲಾಯುಗದ ಬರುವಿಕೆಯನ್ನು ವಿಳಂಬಗೊಳಿಸಿದವು.

ಈ ಅವಧಿಯ ಅವಶೇಷಗಳು ಕೇವಲ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಇವೆ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇವು ಮಿಡ್ಡೆನ್ಸ್ ಗಳಿಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿವೆ. ಅರಣ್ಯದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಅರಣ್ಯನಾಶದ ಮೊದಲ ಚಿಹ್ನೆಗಳು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ, ಆದಾಗ್ಯೂ ಇದು ನವಶಿಲಾಯುಗದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಕೃಷಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶದ ಅಗತ್ಯವಿದ್ದಾಗ ಮಾತ್ರ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಗುರುತಾಗಿದೆ.

ಮೆಸೊಲಿಥಿಕ್ ಅನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಸಂಯೋಜಿತ ಫ್ಲಿಂಟ್ ಉಪಕರಣಗಳಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಮೈಕ್ರೋಲಿತ್‍ಗಳು ಮತ್ತು ಮೈಕ್ರೋಬ್ಯುರಿನ್‍ಗಳು . ಕೆಲವು ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಟ್ಯಾಕ್ಲ್, ಕಲ್ಲಿನ ಅಡ್ಜ಼್‍ಗಳು ಮತ್ತು ದೋಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಬಿಲ್ಲುಗಳಂತಹ ಮರದ ವಸ್ತುಗಳು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ. ಉತ್ತರ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಐಬೆರೊ-ಮೌರುಸಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಲೆವಂಟ್‌ನ ಕೆಬರನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮೂಲಕ ಯುರೋಪ್‌ಗೆ ಹರಡುವ ಮೊದಲು ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು ಮೊದಲು ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ, ಇವು ಅಜಿಲಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಸ್ವತಂತ್ರ ಆವಿಷ್ಕಾರವನ್ನು ತಳ್ಳಿಹಾಕಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ನವಶಿಲಾಯುಗ

ಹಗಾರ್ ಕ್ವಿಮ್, ಮಾಲ್ಟಾ, ೩೯೦೦ ಬಿಸಿ‍ಇ ^[೨೦] ನ ಅಗಾಂಟಿಜಾ ಹಂತದ ದೇವಾಲಯ ಸಂಕೀರ್ಣಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶ

ಕಡಗಗಳು, ಕೊಡಲಿ ತಲೆಗಳು, ಉಳಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೊಳಪು ಮಾಡುವ ಉಪಕರಣಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ನವಶಿಲಾಯುಗದ ಕಲಾಕೃತಿಗಳ ಒಂದು ಶ್ರೇಣಿ - ನವಶಿಲಾಯುಗದ ಕಲ್ಲಿನ ಕಲಾಕೃತಿಗಳು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದಿಂದ ಹೊಳಪು ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಚಿಪ್ ಮಾಡಲಾಗಿಲ್ಲ

"ಹೊಸ ಶಿಲಾಯುಗ"ಎಂದರೆ "ನಿಯೋಲಿಥಿಕ್" , ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೧೦,೨೦೦ ಬಿಸಿ‍ಇ ಯಿಂದ, ಆದರೆ ನಂತರ ಪ್ರಪಂಚದ ಇತರ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ, ೪,೫೦೦ ಮತ್ತು ೨,೦೦೦ ಬಿಸಿ‍ಇ ನಡುವೆ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು. ಪ್ಯಾಲಿಯೊಲಿಥಿಕ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಜಾತಿಯ ಮಾನವರು ಇದ್ದರೂ, ನವಶಿಲಾಯುಗದಲ್ಲಿ ಹೋಮೋ ಸೇಪಿಯನ್ಸ್ ಮಾತ್ರ ಉಳಿದಿದ್ದರು. ^[೨೧] ಇದು ತಾಂತ್ರಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳ ಅವಧಿಯಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಮೂಲಭೂತ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಬೆಳೆಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಪಳಗಿಸುವಿಕೆ, ಮತ್ತು ಶಾಶ್ವತ ವಸಾಹತುಗಳು ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ ಸ್ಥಾಪನೆ. ಯುಗವು ಕೃಷಿಯ ಪ್ರಾರಂಭದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು, ಇದು " ನವಶಿಲಾಯುಗದ ಕ್ರಾಂತಿ " ಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿತು. ಲೋಹದ ಉಪಕರಣಗಳು ವ್ಯಾಪಕವಾದಾಗ ಅದು ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು ( ತಾಮ್ರ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಕಂಚಿನ ಯುಗದಲ್ಲಿ ; ಅಥವಾ, ಕೆಲವು ಭೌಗೋಳಿಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಕಬ್ಬಿಣದ ಯುಗದಲ್ಲಿ ). ನವಶಿಲಾಯುಗದ ಪದವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಳೆಯ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಲೋಹ-ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸದ ಅಮೆರಿಕ ಮತ್ತು ಓಷಿಯಾನಿಯಾದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಿಗೆ ಅದರ ಅನ್ವಯವು ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಆರಂಭಿಕ ನವಶಿಲಾಯುಗದ ಕೃಷಿಯು ಐನ್‌ಕಾರ್ನ್ ಗೋಧಿ, ರಾಗಿ ಮತ್ತು ಸ್ಪೆಲ್ಟ್ ಮತ್ತು ನಾಯಿಗಳು, ಕುರಿಗಳು ಮತ್ತು ಮೇಕೆಗಳನ್ನು ಸಾಕುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಕಾಡು ಮತ್ತು ಸಾಕುಪ್ರಾಣಿಗಳ ಕಿರಿದಾದ ಶ್ರೇಣಿಯ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿತ್ತು. ಸುಮಾರು ೬,೯೦೦–೬,೪೦೦ ಬಿಸಿ‍ಇ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಇದು ಸಾಕುಪ್ರಾಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಹಂದಿಗಳು , ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಅಥವಾ ಕಾಲೋಚಿತವಾಗಿ ವಾಸಿಸುವ ವಸಾಹತುಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮತ್ತು ಮಡಿಕೆಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ನವಶಿಲಾಯುಗದ ಅವಧಿಯು ಆರಂಭಿಕ ಹಳ್ಳಿಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಕೃಷಿ, ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಪಳಗಿಸುವಿಕೆ, ಉಪಕರಣಗಳು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧದ ಆರಂಭಿಕ ದಾಖಲಾದ ಘಟನೆಗಳ ಪ್ರಾರಂಭವನ್ನು ಕಂಡಿತು. ^[೨೨]

೩೫೦೦ ಬಿಸಿ‍ಇ ಇಟಲಿಯ ಬ್ಲೆರಾದಲ್ಲಿ ಲುನಿ ಸುಲ್ ಮಿಗ್ನೋನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಮಾರಕ ಕಟ್ಟಡ

ಕೆಲವು ಒಂದೇ ಕೋಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಮಣ್ಣಿನ ಇಟ್ಟಿಗೆಯಿಂದ ಮಾಡಿದ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಮನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ವಸಾಹತುಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಶಾಶ್ವತವಾದವು, . ವಸಾಹತುಗಳು ಪಳಗಿದ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೆ ಇಡಲು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕೂಲ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಹೊರಗೆ ಇಡಲು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಕಲ್ಲಿನ ಗೋಡೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು. ನಂತರದ ವಸಾಹತುಗಳು ಆಯತಾಕಾರದ ಮಣ್ಣಿನ ಇಟ್ಟಿಗೆ ಮನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಅಲ್ಲಿ ಕುಟುಂಬವು ಒಂದೇ ಅಥವಾ ಬಹು ಕೋಣೆಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಸಮಾಧಿ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಸತ್ತವರ ಸಂರಕ್ಷಿತ ತಲೆಬುರುಡೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಪೂರ್ವಜರ ಆರಾಧನೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ವಿನಾ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು ಬರವಣಿಗೆಯ ಆರಂಭಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ರಚಿಸಿರಬಹುದು. ^[೨೩] ಅಗಂಟಿಜಾದ ಮೆಗಾಲಿಥಿಕ್ ದೇವಾಲಯದ ಸಂಕೀರ್ಣಗಳು ಅವುಗಳ ದೈತ್ಯಾಕಾರದ ರಚನೆಗಳಿಗೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು ತಡವಾದ ಯುರೇಷಿಯನ್ ನವಶಿಲಾಯುಗ ಸಮಾಜಗಳು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಶ್ರೇಣೀಕೃತ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು ಅಥವಾ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದರೂ, ಲೋಹಶಾಸ್ತ್ರದ ಉದಯದೊಂದಿಗೆ ಯುರೇಷಿಯಾದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಗಳು ವಿಕಸನಗೊಂಡವು ಮತ್ತು ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ನವಶಿಲಾಯುಗದ ಸಮಾಜಗಳು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಸರಳ ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆ ಹೊಂದಿದ್ದವು. ^[೨೪] ಹೆಚ್ಚಿನ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಚರ್ಮದಿಂದ ಮಾಡಿರುವುದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಮೂಳೆ ಮತ್ತು ಕೊಂಬಿನ ಪಿನ್‌ಗಳು ಚರ್ಮವನ್ನು ಜೋಡಿಸಲು ಸೂಕ್ತವಾಗಿವೆ. ನಂತರದ ನವಶಿಲಾಯುಗದಲ್ಲಿ ಉಣ್ಣೆಯ ಬಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಲಿನಿನ್ ಲಭ್ಯವಿರಬಹುದು. ^{[೨೫] [೨೬]} ರಂದ್ರ ಕಲ್ಲುಗಳ ಸಂಶೋಧನೆಗಳಿಂದ ಸೂಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟಂತೆ (ಗಾತ್ರವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ) ಸ್ಪಿಂಡಲ್ ಸುರುಳಿಗಳು ಅಥವಾ ಮಗ್ಗದ ತೂಕಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಬಹುದು. ^{[೨೭] [೨೮] [೨೯]}

ಚಾಲ್ಕೋಲಿಥಿಕ್(ಕಂಚಿನ ಯುಗ)

ತಾಮ್ರದ ಯುಗದ ಗೋಡೆಯ ನಗರ, ಲಾಸ್ ಮಿಲ್ಲರೆಸ್, ಐಬೇರಿಯಾದ ಕಲಾವಿದರ ಅನಿಸಿಕೆ

ಹಳೆಯ ಪ್ರಪಂಚದ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ, "ಚಾಲ್ಕೊಲಿಥಿಕ್", "ಎನಿಯೊಲಿಥಿಕ್", ಅಥವಾ "ತಾಮ್ರ ಯುಗ" ಒಂದು ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಅವಧಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕ ತಾಮ್ರದ ಲೋಹಶಾಸ್ತ್ರವು ಕಲ್ಲಿನ ಉಪಕರಣಗಳ ವ್ಯಾಪಕ ಬಳಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಕೆಲವು ಆಯುಧಗಳು ಮತ್ತು ಉಪಕರಣಗಳು ತಾಮ್ರದಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟವು. ಈ ಅವಧಿಯು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನವಶಿಲಾಯುಗದ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿತ್ತು. ತಾಮ್ರಕ್ಕೆ ತವರವನ್ನು ಸೇರಿಸುವುದರಿಂದ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಕಂಚು ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವ ಮೊದಲು ಇದು ಕಂಚಿನ ಯುಗದ ಒಂದು ಹಂತವಾಗಿದೆ. ತಾಮ್ರಯುಗವನ್ನು ಮೂಲತಃ ನವಶಿಲಾಯುಗ ಮತ್ತು ಕಂಚಿನ ಯುಗದ ನಡುವಿನ ಪರಿವರ್ತನೆ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇದು ಲೋಹಗಳ ಬಳಕೆಯಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆಯಾದ್ದರಿಂದ, ತಾಮ್ರಯುಗವನ್ನು ಶಿಲಾಯುಗಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಂಚಿನ ಯುಗದ ಭಾಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಇಸ್ರೇಲ್‌ನ ನೆಗೆವ್ ಮರುಭೂಮಿಯ ಟಿಮ್ನಾ ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿರುವ ಚಾಲ್ಕೊಲಿಥಿಕ್ ತಾಮ್ರದ ಗಣಿ

ಸೆರ್ಬಿಯಾದಲ್ಲಿನ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ಥಳವು ೭,೫೦೦ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ತಾಮ್ರವನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಹಳೆಯ ಸುರಕ್ಷಿತ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಜೂನ್ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿನ ಸಂಶೋಧನೆಯು ತಾಮ್ರದ ಕರಗುವಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದಿರುವ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಸುಮಾರು ೮೦೦ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತಾಮ್ರದ ಕರಗುವಿಕೆಯು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಏಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಯುರೋಪ್ನ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಮೂಲದಿಂದ ಹರಡುವ ಬದಲು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಆವಿಷ್ಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ^[೩೦] ಲೋಹಶಾಸ್ತ್ರದ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವಿಕೆಯು ಫಲವತ್ತಾದ ಕ್ರೆಸೆಂಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಸಂಭವಿಸಿರಬಹುದು, ಅಲ್ಲಿ ಇದು ಕಂಚಿನ ಯುಗವನ್ನು ೪ ನೇ ಸಹಸ್ರಮಾನದ ಬಿಸಿಯಿ (ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ) ದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು, ಆದಾಗ್ಯೂ ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿನ ವಿನಾ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಫಲವತ್ತಾದ ಕ್ರೆಸೆಂಟ್ ಗಳಿಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಹಿಂದಿನದು ಎಂದು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ದಿನಾಂಕ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ತಿಮ್ನಾ ಕಣಿವೆಯು ೯,೦೦೦ ರಿಂದ ೭,೦೦೦ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ತಾಮ್ರದ ಗಣಿಗಾರಿಕೆಯ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯದಲ್ಲಿ ನವಶಿಲಾಯುಗದಿಂದ ಚಾಲ್ಕೊಲಿಥಿಕ್‌ಗೆ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಕಲ್ಲಿನ ಉಪಕರಣಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಕಚ್ಚಾ ವಸ್ತುಗಳ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯ ಕುಸಿತದಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಉತ್ತರ ಆಫ್ರಿಕಾ ಮತ್ತು ನೈಲ್ ಕಣಿವೆಯು ತನ್ನ ಕಬ್ಬಿಣದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ನಿಯರ್ ಈಸ್ಟ್‌ನಿಂದ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಕಂಚಿನ ಯುಗ ಮತ್ತು ಕಬ್ಬಿಣಯುಗದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಸಮೀಪದ ಪೂರ್ವದ ಕೋರ್ಸ್ ಅನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಕಬ್ಬಿಣದ ಯುಗ ಮತ್ತು ಕಂಚಿನ ಯುಗವು ಆಫ್ರಿಕಾದ ಬಹುಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದವು.

ಪ್ರಾಚೀನ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತನೆ

ಕಂಚಿನ ಯುಗ

ಎತ್ತು -ಎಳೆಯುವ ನೇಗಿಲಿನ ಚಿತ್ರವು ಲಿಪಿಯೊಂದಿಗೆ ಇರುತ್ತದೆ, ಈಜಿಪ್ಟ್, ಸಿ. ೧೨೦೦ ಬಿಸಿಯಿ

ಕಂಚಿನ ಯುಗವು ಲಿಖಿತ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕೆಲವು ನಾಗರಿಕತೆಗಳು ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ತಲುಪಿದ ಆರಂಭಿಕ ಅವಧಿಯಾಗಿದೆ. ಕಂಚಿನ ಯುಗ ಅಥವಾ ಅದರ ಭಾಗಗಳನ್ನು ನಂತರದ ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಲಿಖಿತ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಅಥವಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕತೆಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸದ ಭಾಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬರವಣಿಗೆಯ ಆವಿಷ್ಕಾರವು ಕಂಚಿನ ಯುಗದ ಆರಂಭಿಕ ಆರಂಭದೊಂದಿಗೆ ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಬರವಣಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ, ಜನರು ಘಟನೆಗಳ ಲಿಖಿತ ಖಾತೆಗಳು ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ವಿಷಯಗಳ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಪಠ್ಯಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.

ಕಂಚಿನ ಯುಗ ಎಂಬ ಪದವು ಮಾನವನ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಅವಧಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಲೋಹದ ಕೆಲಸವು (ಕನಿಷ್ಠ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ) ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ ಸಂಭವಿಸುವ ಅದಿರುಗಳ ಹೊರತೆಗೆಯುವಿಕೆಯಿಂದ ತಾಮ್ರ ಮತ್ತು ತವರವನ್ನು ಕರಗಿಸುವ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ಕಂಚಿನ ಎರಕಹೊಯ್ದಕ್ಕೆ ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ ಸಂಭವಿಸುವ ಅದಿರುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆರ್ಸೆನಿಕ್ ಅನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಶುದ್ಧತೆಯಾಗಿ ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ತಾಮ್ರ ಮತ್ತು ತವರ ಅದಿರುಗಳು ಅಪರೂಪವಾಗಿದ್ದು, ೩೦೦೦ ಬಿಸಿಯಿ ಗಿಂತ ಮೊದಲು ಪಶ್ಚಿಮ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ತವರ ಕಂಚುಗಳು ಇರಲಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಅಂಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಫಲಿಸುತ್ತದೆ. ಕಂಚಿನ ಯುಗವು ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಸಮಾಜಗಳಿಗೆ ಮೂರು-ವಯಸ್ಸಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ, ಇದು ಪ್ರಪಂಚದ ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ನವಶಿಲಾಯುಗವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ.

ತಾಮ್ರವು ಸಾಮಾನ್ಯ ಅದಿರು ಆಗಿದ್ದರೂ, ಹಳೆಯ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ತವರದ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಅಪರೂಪ ಮತ್ತು ಆಗಾಗ್ಗೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಅಥವಾ ಕೆಲವು ಗಣಿಗಳಿಂದ ಗಣನೀಯ ದೂರವನ್ನು ಸಾಗಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಇದು ವ್ಯಾಪಕ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾರ್ಗಗಳ ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಉತ್ತೇಜನ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಚೀನಾ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಂತಹ ಅನೇಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಹೊಸ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳಿಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಆದರೆ ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಕೃಷಿ ಉಪಕರಣಗಳಿಗೆ ಅವು ಲಭ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ. ಚೀನೀ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಂಚಿನ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ತಾಮ್ರದ ಹೋರ್ಡ್‌ಗಳಿಂದ ಯುರೋಪಿಯನಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾಗದ ಕೊಡಲಿ-ತಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಸಾಮಾಜಿಕ ಗಣ್ಯರಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಡಲ್ಪಟ್ಟಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅತಿರಂಜಿತ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.

ಕಂಚಿನ ಯುಗದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ, ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ದೊಡ್ಡ ರಾಜ್ಯಗಳು ಈಜಿಪ್ಟ್, ಚೀನಾ, ಅನಟೋಲಿಯಾ ( ಹಿಟ್ಟೈಟ್ಸ್ ) ಮತ್ತು ಮೆಸೊಪಟ್ಯಾಮಿಯಾದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡವು.ಆಗ ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಅಕ್ಷರಸ್ಥರಾಗಿದ್ದರು.

ಕಬ್ಬಿಣದ ಯುಗ

ಕಂಚಿನ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಲಿಖಿತ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದ ಎಲ್ಲಾ ನಾಗರಿಕತೆಗಳಿಗೆ ಕಬ್ಬಿಣಯುಗವು ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸದ ಭಾಗವಾಗಿಲ್ಲ. ಉಳಿದಿರುವ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಾಗರಿಕತೆಗಳು ಕಬ್ಬಿಣದ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳ ವಿಜಯದ ಮೂಲಕ, ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿತು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ರೋಮನ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಯುರೋಪಿನ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿಜಯ ಎಂದರೆ ಕಬ್ಬಿಣದ ಯುಗ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು "ರೋಮನ್", " ಗಾಲೋ-ರೋಮನ್ " ಮತ್ತು ವಿಜಯದ ನಂತರ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಪದಗಳಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ, ಕಬ್ಬಿಣದ ಯುಗವು ಫೆರಸ್ ಲೋಹಶಾಸ್ತ್ರದ ಆಗಮನವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಳವಡಿಕೆಯು ಕೆಲವು ಹಿಂದಿನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿನ ಇತರ ಬದಲಾವಣೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಯಿತು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಕೃಷಿ ಪದ್ಧತಿಗಳು, ಧಾರ್ಮಿಕ ನಂಬಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಲಾತ್ಮಕ ಶೈಲಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ, ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಯುಗವು ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ " ಅಕ್ಷೀಯ ಯುಗ " ದೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದ್ದರೂ, ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಬಳಸಲು ಅಗತ್ಯವಾದ ಲೋಹದ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ತಂತ್ರಗಳು ಮೊದಲು ಬಳಸಿದ ಲೋಹಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ, ಮತ್ತು ಕಬ್ಬಿಣವು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಹರಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳಿಗೆ ದೀರ್ಘಕಾಲ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಕಂಚು ಉಪಕರಣಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಕಲೆಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ.

ಪ್ರಾಚೀನ ಶಿಲಾಯುಗ

ಕೆಳಗಿನ ಪ್ಯಾಲಿಯೊಲಿಥಿಕ್

• ಸಿ. ೩.೩ ಮಿಲಿಯನ್ ಬಿಪಿ – ಆರಂಭಿಕ ಕಲ್ಲಿನ ಉಪಕರಣಗಳು ^[೧೪]
• ಸಿ. ೨.೮ ಮಿಲಿಯನ್ ಬಿಪಿ - ಜೀನಸ್ ಹೋಮೋ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ
• ಸಿ. ೬೦೦,೦೦೦ ಬಿಪಿ - ಬೇಟೆ-ಸಂಗ್ರಹ
• ಸಿ. ೪೦೦,೦೦೦ ಬಿಪಿ - ಆರಂಭಿಕ ಮಾನವರಿಂದ ಬೆಂಕಿಯ ನಿಯಂತ್ರಣ

ಮಧ್ಯ ಪ್ರಾಚೀನ ಶಿಲಾಯುಗ

• ಸಿ. ೩೦೦,೦೦೦–೩೦,೦೦೦ ಬಿಪಿ – ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೌಸ್ಟೇರಿಯನ್ ( ನಿಯಾಂಡರ್ತಲ್ ) ಸಂಸ್ಕೃತಿ. ^[೩೧]
• ಸಿ. ೨೦೦,೦೦೦ ಬಿಪಿ - ಅಂಗರಚನಾಶಾಸ್ತ್ರದ ಆಧುನಿಕ ಮಾನವರು ( ಹೋಮೋ ಸೇಪಿಯನ್ಸ್ ) ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ, ಅವರ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಇತರ ಪ್ರೈಮೇಟ್‌ಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ದೇಹದ ಕೂದಲಿನ ಕೊರತೆಯಾಗಿದೆ. ನೋಡಿ ಉದಾ ಓಮೋ ಉಳಿದಿದೆ .
• ಸಿ. ೧೭೦,೦೦೦–೮೩,೦೦೦ ಬಿಪಿ – ಬಟ್ಟೆಯ ಆವಿಷ್ಕಾರ ^[೩೨]
• ಸಿ. ೭೫,೦೦೦ ಬಿಪಿ - ಟೋಬಾ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಸ್ಫೋಟ. ^[೩೩]
• ಸಿ. ೮೦,೦೦೦–೫೦,೦೦೦ ಬಿಪಿ – ಹೋಮೋ ಸೇಪಿಯನ್ನರು ಒಂದೇ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿ ಆಫ್ರಿಕಾದಿಂದ ನಿರ್ಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ. ^{[೩೪] [೩೫]} ಮುಂದಿನ ಸಹಸ್ರಮಾನಗಳಲ್ಲಿ, ಈ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ವಂಶಸ್ಥರು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತ, ಮಲಯ ದ್ವೀಪಗಳು, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, ಜಪಾನ್, ಚೀನಾ, ಸೈಬೀರಿಯಾ, ಅಲಾಸ್ಕಾ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕದ ವಾಯುವ್ಯ ಕರಾವಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ^[೩೫]
• ಸಿ. ೮೦,೦೦೦–೫೦,೦೦೦ ಬಿಪಿ - ವರ್ತನೆಯ ಆಧುನಿಕತೆ, ಈ ಹಂತದಿಂದ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಅರಿವು ಸೇರಿದಂತೆ

ಮೇಲಿನ ಪ್ಯಾಲಿಯೊಲಿಥಿಕ್

• ಸಿ. ೪೫,೦೦೦ ಬಿಪಿ / ೪೩,೦೦೦ ಬಿಸಿಯಿ - ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಚಾಟೆಲ್‌ಪೆರೋನಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಆರಂಭ.
• ಸಿ. ೪೦,೦೦೦ ಬಿಪಿ / ೩೮,೦೦೦ ಬಿಸಿಯಿ – ಸ್ಥಳೀಯ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ನರು
• (ಸಿಡ್ನಿ, ^{[೩೬] [೩೭]} ಪರ್ತ್, ^[೩೮] ಮತ್ತು ಮೆಲ್ಬೋರ್ನ್‌ನ ಭವಿಷ್ಯದ ತಾಣಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಮುಖ್ಯ ಭೂಭಾಗದ ದಕ್ಷಿಣಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಮಾನವ ವಸಾಹತು. )
• ಸಿ. ೩೨,೦೦೦ ಬಿಪಿ / ೩೦,೦೦೦ ಬಿಸಿಯಿ – ಔರಿಗ್ನೇಶಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಆರಂಭ, ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ನ ಚೌವೆಟ್ ಗುಹೆಯ ಗುಹೆ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ("ಪ್ಯಾರಿಯಲ್ ಆರ್ಟ್ ") ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ.
• ಸಿ. ೩೦,೫೦೦ ಬಿಪಿ / ೨೮,೫೦೦ ಬಿಸಿಯಿ - ನ್ಯೂ ಗಿನಿಯಾವು ಏಷ್ಯಾ ಅಥವಾ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಿಂದ ವಸಾಹತುಶಾಹಿಗಳಿಂದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಹೊಂದಿದೆ.
• ಸಿ. ೩೦,೦೦೦ ಬಿಪಿ / ೨೮,೦೦೦ ಬಿಸಿಯಿ - ಇಂದಿನ ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ವೆಜೆರೆ ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿ ಹಿಮಸಾರಂಗದ ಹಿಂಡನ್ನು ಮನುಷ್ಯರು ಕೊಂದು ಕಡಿಯುತ್ತಾರೆ. ^[೩೯]
• ಸಿ. ೨೮,೦೦೦–೨೦,೦೦೦ ಬಿಪಿ – ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಗ್ರಾವೆಟಿಯನ್ ಅವಧಿ. ಹಾರ್ಪೂನ್ಗಳು, ಸೂಜಿಗಳು ಮತ್ತು ಗರಗಸಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು.
• ಸಿ. ೨೬,೫೦೦ ಬಿಪಿ - ಕೊನೆಯ ಗ್ಲೇಶಿಯಲ್ ಗರಿಷ್ಠ (ಎಲ್‍ಜಿಎಮ್). ತರುವಾಯ, ಮಂಜುಗಡ್ಡೆ ಕರಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹಿಮನದಿಗಳು ಮತ್ತೆ ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟುತ್ತವೆ ( ಲೇಟ್ ಗ್ಲೇಶಿಯಲ್ ಮ್ಯಾಕ್ಸಿಮಮ್ ). ಈ ನಂತರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮಾನವರು ಪಶ್ಚಿಮ ಯುರೋಪ್‌ಗೆ ಹಿಂದಿರುಗುತ್ತಾರೆ
• ( ಮಾಗ್ಡಲೇನಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ನೋಡಿ) ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಸೈಬೀರಿಯಾದಿಂದ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಾರೆ ( ಪಾಲಿಯೊ-ಇಂಡಿಯನ್ಸ್, ಪೂರ್ವ ಕ್ಲೋವಿಸ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದ ನೆಲೆಯನ್ನು ನೋಡಿ).
• ಸಿ. ೨೬,೦೦೦ ಬಿಪಿ / ೨೪,೦೦೦ ಬಿಸಿಯಿ - ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಜನರು ಬೇಬಿ-ಕ್ಯಾರಿಯರ್‌ಗಳು, ಬಟ್ಟೆಗಳು, ಚೀಲಗಳು, ಬುಟ್ಟಿಗಳು ಮತ್ತು ಬಲೆಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಫೈಬರ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ^[೪೦]
• ಸಿ. ೨೫,೦೦೦ ಬಿಪಿ / ೨೩,೦೦೦ ಬಿಸಿಯಿ - ಬಂಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಬೃಹದಾಕಾರದ ಮೂಳೆಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಗುಡಿಸಲುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವಸಾಹತು ಈಗ ಜೆಕ್ ಗಣರಾಜ್ಯದ ಮೊರಾವಿಯಾದಲ್ಲಿ ಡೊಲ್ನಿ ವೆಸ್ಟೋನಿಸ್ ಬಳಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪುರಾತತ್ತ್ವಜ್ಞರು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಮಾನವ ಶಾಶ್ವತ ವಸಾಹತು ಇದಾಗಿದೆ. ^[೪೧]
• ಸಿ. ೨೩,೦೦೦ ಬಿಪಿ / ೨೧,೦೦೦ ಬಿಸಿಯಿ – ಇಸ್ರೇಲ್‌ನ ಗಲಿಲೀ ಸಮುದ್ರದ ತೀರದಲ್ಲಿರುವ ಬೇಟೆಗಾರ-ಸಂಗ್ರಹಕಾರರ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವ ಶಿಬಿರವಾದ ಎರಡನೇ ಓಹಾಲೋ ನಲ್ಲಿ ಸಸ್ಯಗಳ ಸಣ್ಣ-ಪ್ರಮಾಣದ ಪ್ರಯೋಗ ಕೃಷಿ. ^[೪೨]
• ಸಿ. ೧೬,೦೦೦ ಬಿಪಿ / ೧೪,೦೦೦ ಬಿಸಿಯಿ - ಈಗ ಸ್ಪೇನ್‌ನ ಗಡಿಯ ಸಮೀಪವಿರುವ ಫ್ರೆಂಚ್ ಪೈರಿನೀಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಲೆ ಟಕ್ ಡಿ'ಆಡೌಬರ್ಟ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಗುಹೆಯೊಳಗೆ ಆಳವಾಗಿ ಜೇಡಿಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ^[೪೩]
• ಸಿ. ೧೪,೮೦೦ ಬಿಪಿ / ೧೨,೮೦೦ ಬಿಸಿಯಿ - ಆರ್ದ್ರತೆಯ ಅವಧಿಯು ಉತ್ತರ ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ಸಹಾರಾ ಆಗುವ ಪ್ರದೇಶವು ತೇವ ಮತ್ತು ಫಲವತ್ತಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಜಲಚರಗಳು ತುಂಬಿವೆ. ^[೪೪]

ಮೆಸೊಲಿಥಿಕ್ / ಎಪಿಪಾಲಿಯೊಲಿಥಿಕ್

• ಸಿ. ೧೨,೫೦೦ ರಿಂದ ೯,೫೦೦ ಬಿಸಿಯಿ – ನ್ಯಾಟುಫಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ : ಲೆವಂಟ್ ( ಪೂರ್ವ ಮೆಡಿಟರೇನಿಯನ್ ) ನಲ್ಲಿ ರೈ ಅನ್ನು ಬೆಳೆಸಿದ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವ ಬೇಟೆಗಾರ-ಸಂಗ್ರಹಕಾರರ ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ನವಶಿಲಾಯುಗದ

• ಸಿ. ೯೪೦೦–೯,೨೦೦ ಬಿಸಿಯಿ - ಆರಂಭಿಕ ನವಶಿಲಾಯುಗದ ಗ್ರಾಮ ಗಿಲ್ಗಲ್ I ( ಜೋರ್ಡಾನ್ ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿ, ೧೩) ಪಾರ್ಥೆನೋಕಾರ್ಪಿಕ್ (ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಬರಡಾದ) ಪ್ರಕಾರದ ಅಂಜೂರವನ್ನು ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕಿಮೀ ಉತ್ತರ ಜೆರಿಕೊ ). ಈ ಸಂಶೋಧನೆಯು ಗೋಧಿ, ಬಾರ್ಲಿ ಮತ್ತು ದ್ವಿದಳ ಧಾನ್ಯಗಳ ಪಳಗಿಸುವಿಕೆಗೆ ಮುಂಚಿನದ್ದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಕೃಷಿಯ ಮೊದಲ ನಿದರ್ಶನವಾಗಿದೆ. ^[೪೫]
• ಸಿ. ೯,೦೦೦ ಬಿಸಿಯಿ – ಕುಂಬಾರಿಕೆ ಪೂರ್ವದ ನವಶಿಲಾಯುಗದ ಎ(ಪಿಪಿಎನ್‍ಎ) ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಟರ್ಕಿಯ ಆಗ್ನೇಯ ಅನಾಟೋಲಿಯಾ ಪ್ರದೇಶದ ಗೊಬೆಕ್ಲಿ ಟೆಪೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಟಿ- ಆಕಾರದ ಕಲ್ಲಿನ ಕಂಬಗಳ ವೃತ್ತಗಳು. ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಉತ್ಖನನ ಮಾಡದ ರಚನೆಗಳು ಎಪಿಪಾಲಿಯೊಲಿಥಿಕ್‌ಗೆ ಹಿಂದಿನವು ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ.
• ಸಿ. ೮,೦೦೦ ಬಿಸಿ / ೭೦೦೦ ಬಿಸಿಯಿ – ಉತ್ತರ ಮೆಸೊಪಟ್ಯಾಮಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಈಗ ಉತ್ತರ ಇರಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ, ಬಾರ್ಲಿ ಮತ್ತು ಗೋಧಿಯ ಕೃಷಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಮೊದಲಿಗೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಬಿಯರ್, ಗ್ರುಯಲ್ ಮತ್ತು ಸೂಪ್ಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಬ್ರೆಡ್ಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ^[೪೬] ಆರಂಭಿಕ ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನೆಟ್ಟ ಕೋಲನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ನಂತರದ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಪ್ರಾಚೀನ ನೇಗಿಲು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ^[೪೭] ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಈಗ ಸುಮಾರು 8.5 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರ ಮತ್ತು 8.5 ಮೀಟರ್ ವ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಒಂದು ಸುತ್ತಿನ ಕಲ್ಲಿನ ಗೋಪುರವನ್ನು ಜೆರಿಕೊದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಚಾಲ್ಕೋಲಿಥಿಕ್

• ಸಿ. ೩,೭೦೦ ಬಿಸಿಯಿ - ಪ್ರೋಟೋ-ಕ್ಯೂನಿಫಾರ್ಮ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಪಿಕ್ಟೋಗ್ರಾಫಿಕ್ ಪ್ರೊಟೊ-ರೈಟಿಂಗ್, ಸುಮರ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಇಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ. ಬಹುಪಾಲು ತಜ್ಞರ ಪ್ರಕಾರ, ಮೊದಲ ಮೆಸೊಪಟ್ಯಾಮಿಯನ್ ಬರವಣಿಗೆ (ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಚಿತ್ರಾತ್ಮಕ ಮೂಲ-ಬರಹ) ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆಗೆ ಕಡಿಮೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಕೀಪಿಂಗ್‌ಗೆ ಒಂದು ಸಾಧನವಾಗಿದೆ. ^[೪೮]
• ಸಿ. ೩,೩೦೦ ಬಿಸಿಯಿ - ೧೯೯೧ ರಲ್ಲಿ ಓಟ್ಜ಼್ಟಾಲ್ ಆಲ್ಪ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ " ಓಟ್ಜ಼ಿ ದ ಐಸ್‍ಮ್ಯಾನ್" ನ ಅಂದಾಜು ಸಾವಿನ ದಿನಾಂಕ. ಈ ಯುಗದ ವಿಶಿಷ್ಟ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವಾದ ತಾಮ್ರದ ಬ್ಲೇಡ್ ಕೊಡಲಿ ಶವದೊಂದಿಗೆ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.
• ಸಿ. ೩,೦೦೦ ಬಿಸಿಯಿ - ಸ್ಟೋನ್‌ಹೆಂಜ್ ನಿರ್ಮಾಣ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರ ಮೊದಲ ಆವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ, ಇದು ೫೬ ಮರದ ಪೋಸ್ಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಕಂದಕ ಮತ್ತು ದಂಡೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ^[೪೯]

ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಕಾರ

ಹಳೆಯ ಪ್ರಪಂಚ

• ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಆಫ್ರಿಕಾ
  • ಪೂರ್ವರಾಜವಂಶದ ಈಜಿಪ್ಟ್
  • ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಮಧ್ಯ ಉತ್ತರ ಆಫ್ರಿಕಾ
• ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಏಷ್ಯಾ
  • ಪೂರ್ವ ಏಷ್ಯಾ:
    • ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಚೀನಾ
    • ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಕೊರಿಯಾ
    • ಜಪಾನೀಸ್ ಪ್ಯಾಲಿಯೊಲಿಥಿಕ್
    • ಪೂರ್ವ ಏಷ್ಯಾದ ಕಂಚಿನ ಯುಗ
    • ಚೀನೀ ಕಂಚಿನ ಯುಗ
  • ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ
    • ಭಾರತದ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸ
    • ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದ ಶಿಲಾಯುಗ
    • ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸ
  • ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾದ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸ
  • ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಸೈಬೀರಿಯಾ
  • ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ:
    • ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ
    • ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್
  • ನೈಋತ್ಯ ಏಷ್ಯಾ (ಸಮೀಪದ ಪೂರ್ವ)
    • ಇರಾನ್ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸ
    • ಔರಿಗ್ನೇಶಿಯನ್
    • ನ್ಯಾಟುಫಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ
    • ಉಬೈದ್ ಅವಧಿ
    • ಉರುಕ್ ಅವಧಿ
    • ಪ್ರಾಚೀನ ಸಮೀಪದ ಪೂರ್ವ
• ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಯುರೋಪ್
  • ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಕಾಕಸಸ್
    • ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಜಾರ್ಜಿಯಾ
    • ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಅರ್ಮೇನಿಯಾ
  • ಪ್ಯಾಲಿಯೊಲಿಥಿಕ್ ಯುರೋಪ್
  • ನವಶಿಲಾಯುಗದ ಯುರೋಪ್
  • ಕಂಚಿನ ಯುಗ ಯುರೋಪ್
  • ಕಬ್ಬಿಣದ ಯುಗ ಯುರೋಪ್
  • ಅಟ್ಲಾಂಟಿಕ್ ಫ್ರಿಂಜ್
    • ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಬ್ರಿಟನ್
    • ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಐರ್ಲೆಂಡ್
    • ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಐಬೇರಿಯಾ
  • ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಬಾಲ್ಕನ್ಸ್

ಹೊಸ ಪ್ರಪಂಚ

• ಪೂರ್ವ-ಕೊಲಂಬಿಯನ್ ಅಮೆರಿಕಗಳು
  • ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ನೈಋತ್ಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಿಭಾಗಗಳು
  • ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ 2ನೇ ಸಹಸ್ರಮಾನ BCE
  • ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ 1ನೇ ಸಹಸ್ರಮಾನ BCE
  • ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ 1 ನೇ ಸಹಸ್ರಮಾನ
  • ನ್ಯೂಫೌಂಡ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಬ್ರಡಾರ್ನ ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ
  • ಕೆನಡಿಯನ್ ಮ್ಯಾರಿಟೈಮ್ಸ್ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸ
  • ಕ್ವಿಬೆಕ್ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸ
• ಓಷಿಯಾನಿಯಾ
  • ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

1. McCall, Daniel F.; Struever, Stuart; Van Der Merwe, Nicolaas J.; Roe, Derek (1973). "Prehistory as a Kind of History". The Journal of Interdisciplinary History. 3 (4): 733–739. doi:10.2307/202691. JSTOR 202691.
2. "Dictionary Entry". Archived from the original on 8 August 2017. Retrieved 8 August 2017.
3. Graslund, Bo. 1987. The birth of prehistoric chronology. Cambridge:Cambridge University Press.
4. Fagan, Brian. 2007. World Prehistory: A brief introduction New York: Prentice-Hall, Seventh Edition, Chapter One
5. Renfrew, Colin. 2008. Prehistory: The Making of the Human Mind. New York: Modern Library
6. Fagan, Brian (2017). World prehistory: a brief introduction (Ninth ed.). London: Routledge. p. 8. ISBN 978-1-317-27910-5. OCLC 958480847.
7. Forsythe, Gary (2005). A critical history of early Rome : from prehistory to the first Punic War. Berkeley: University of California Press. p. 12. ISBN 978-0-520-94029-1. OCLC 70728478.
8. Connah, Graham (2007-05-11). "Historical Archaeology in Africa: An Appropriate Concept?". African Archaeological Review. 24 (1–2): 35–40. doi:10.1007/s10437-007-9014-9. ISSN 0263-0338.
9. Matthew Daniel Eddy, ed. (2011). Prehistoric Minds: Human Origins as a Cultural Artefact. Royal Society of London. Archived from the original on 2021-04-01. Retrieved 2014-09-19.
10. Eddy, Matthew Daniel (2011). "The Line of Reason: Hugh Blair, Spatiality and the Progressive Structure of Language". Notes and Records of the Royal Society. 65: 9–24. doi:10.1098/rsnr.2010.0098. Archived from the original on 2021-04-01. Retrieved 2014-02-02.
11. Eddy, Matthew Daniel (2011). "The Prehistoric Mind as a Historical Artefact". Notes and Records of the Royal Society. 65: 1–8. doi:10.1098/rsnr.2010.0097. Archived from the original on 2021-04-01. Retrieved 2014-02-02.
12. The Prehistory of Iberia: Debating Early Social Stratification and the State edited by María Cruz Berrocal, Leonardo García Sanjuán, Antonio Gilman. Pg 36.
13. Toth, Nicholas; Schick, Kathy (2007). "Overview of Paleolithic Anthropology". In Henke, H. C. Winfried; Hardt, Thorolf; Tatersall, Ian (eds.). Handbook of Paleoanthropology. Vol. 3. Berlin; Heidelberg; New York: Springer. pp. 1943–1963. doi:10.1007/978-3-540-33761-4_64. ISBN 978-3-540-32474-4.
14. Harmand, Sonia; et al. (2015). "3.3-million-year-old stone tools from Lomekwi 3, West Turkana, Kenya". Nature. 521 (7552): 310–315. Bibcode:2015Natur.521..310H. doi:10.1038/nature14464. PMID 25993961. Archived from the original on 2021-10-09. Retrieved 2022-05-31.
15. Harmand et al., 2015, p. 315.
16. Race and Human Evolution. By Milford H. Wolpoff. p. 348.
17. Vanishing Voices : The Extinction of the World's Languages. By Daniel Nettle, Suzanne Romaine Merton Professor of English Language University of Oxford. pp. 102–103.
18. Earle, Timothy (1989). "Chiefdoms". Current Anthropology. 30 (1): 84–88. doi:10.1086/203717. JSTOR 2743311.
19. "Songlines: the Indigenous memory code". Radio National (in ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್). 2016-07-08. Archived from the original on 2018-12-21. Retrieved 2019-02-18.
20. "Hagarqim « Heritage Malta". Archived from the original on 2009-02-03. Retrieved 2009-02-20.
21. "World Museum of Man: Neolithic / Chalcolithic Period". World Museum of Man. Archived from the original on 21 October 2013. Retrieved 21 August 2013.
22. "The Perfect Gift: Prehistoric Massacres. The twin vices of women and cattle in prehistoric Europe". Archived from the original on June 11, 2008.
23. Winn, Shan (1981). Pre-writing in Southeastern Europe: The Sign System of the Vinča Culture ca. 4000 BC. Calgary: Western Publishers.
24. Leonard D. Katz Rigby; S. Stephen Henry Rigby (2000). Evolutionary Origins of Morality: Cross-disciplinary Perspectives. United kingdom: Imprint Academic. p. 158. ISBN 978-0-7190-5612-3. Archived from the original on 2021-04-01. Retrieved 2020-08-22.
25. Harris, Susanna (2009). "Smooth and Cool, or Warm and Soft: Investigatingthe Properties of Cloth in Prehistory". Academia.edu. Archived from the original on 1 April 2021. Retrieved 5 September 2013. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
26. "Aspects of Life During the Neolithic Period" (PDF). Teachers' Curriculum Institute. Archived from the original (PDF) on 5 May 2016. Retrieved 5 September 2013.
27. Gibbs, Kevin T. (2006). "Pierced clay disks and Late Neolithic textile production". Academia.org. Archived from the original on 1 April 2021. Retrieved 5 September 2013. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
28. Green, Jean M (1993). "Unraveling the Enigma of the Bi: The Spindle Whorl as the Model of the Ritual Disk". Asian Perspectives. 32 (1): 105–124. Archived from the original on 2015-02-11.
29. Cook, M (2007). "The clay loom weight, in: Early Neolithic ritual activity, Bronze Age occupation and medieval activity at Pitlethie Road, Leuchars, Fife". Tayside and Fife Archaeological Journal. 13: 1–23.
30. "Serbian site may have hosted first copper makers". ScienceNews. July 17, 2010. Archived from the original on May 8, 2013. Retrieved October 28, 2015.
31. Shea, J.J. (2003). "Neanderthals, competition and the origin of modern human behaviour in the Levant". Evolutionary Anthropology. 12 (4): 173–187. doi:10.1002/evan.10101.
32. Toups, M.A.; Kitchen, A.; Light, J.E.; Reed, D. L. (September 2010). "Origin of Clothing Lice Indicates Early Clothing Use by Anatomically Modern Humans in Africa". Molecular Biology and Evolution. 28 (1): 29–32. doi:10.1093/molbev/msq234. PMC 3002236. PMID 20823373. Archived from the original on 2017-01-14.
33. Jones, Tim (July 6, 2007). "Mount Toba Eruption – Ancient Humans Unscathed, Study Claims". Anthropology.net. Archived from the original on 2018-07-08. Retrieved 2008-04-20.
34. Zimmer, Carl (September 21, 2016). "How We Got Here: DNA Points to a Single Migration From Africa". New York Times. Archived from the original on May 2, 2019. Retrieved September 22, 2016.
35. This is indicated by the M130 marker in the Y chromosome. "Traces of a Distant Past", by Gary Stix, Scientific American, July 2008, pp. 56–63.
36. Macey, Richard (2007). "Settlers' history rewritten: go back 30,000 years". The Sydney Morning Herald. Archived from the original on 2 July 2018. Retrieved 5 July 2014.
37. "Aboriginal people and place". Sydney Barani. 2013. Archived from the original on 8 February 2014. Retrieved 5 July 2014.
38. Sandra Bowdler. "The Pleistocene Pacific". Published in 'Human settlement', in D. Denoon (ed) The Cambridge History of the Pacific Islanders. pp. 41–50. Cambridge University Press, Cambridge. University of Western Australia. Archived from the original on 16 February 2008. Retrieved 26 February 2008.
39. Gene S. Stuart, "Ice Age Hunters: Artists in Hidden Cages." In Mysteries of the Ancient World, a publication of the National Geographic Society, 1979. pp. 11–18.
40. "Venus of Willendorf". Khan Academy (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Archived from the original on 2019-02-03. Retrieved 2019-02-18.
41. Stuart, Gene S. (1979). "Ice Age Hunters: Artists in Hidden Cages". Mysteries of the Ancient World. National Geographic Society. p. 19.
42. Snir, Ainit (2015). "The Origin of Cultivation and Proto-Weeds, Long Before Neolithic Farming". PLOS ONE. 10 (7): e0131422. Bibcode:2015PLoSO..1031422S. doi:10.1371/journal.pone.0131422. PMC 4511808. PMID 26200895.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
43. Stuart, Gene S. (1979). "Ice Age Hunters: Artists in Hidden Cages". Mysteries of the Ancient World. National Geographic Society. pp. 8–10.
44. "Shift from Savannah to Sahara was Gradual", by Kenneth Chang, New York Times, May 9, 2008.
45. Kislev et al. (2006a, b), Lev-Yadun et al. (2006)
46. Kiple, Kenneth F. and Ornelas, Kriemhild Coneè, eds., The Cambridge World History of Food, Cambridge University Press, 2000, p. 83
47. "No-Till: The Quiet Revolution", by David Huggins and John Reganold, Scientific American, July 2008, pp. 70–77.
48. Glassner, Jean-Jacques. The Invention of Cuneiform: Writing In Sumer. Trans.Zainab, Bahrani. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2003. Ebook.
49. Caroline Alexander, "Stonehenge", National Geographic, June 2008.

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು

• ಮುಳುಗಿರುವ ಭೂದೃಶ್ಯಗಳ ಪುರಾತತ್ವ ಜಾಲ
• ಬೆಲ್ಜಿಯಂನ ವೆಲ್ಡ್‌ವೆಜೆಲ್ಟ್-ಹೆಜರ್‌ವಾಟರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ನಿಯಾಂಡರ್ತಾಲ್ ಸೈಟ್.
• ಉತ್ತರ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸವು ಈಶಾನ್ಯ ಏಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಹೊಂದಿರುವ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಜರ್ನಲ್ ಆಗಿದೆ.
• ಅಲ್ಜೀರಿಯಾ ಮತ್ತು ಮೊರಾಕೊದಲ್ಲಿ ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ Archived 2009-06-08 ವೇಬ್ಯಾಕ್ ಮೆಷಿನ್ ನಲ್ಲಿ.
• ಅರ್ಲಿ ಹ್ಯೂಮನ್ಸ್ ಕೋರ್ಟೆನೆ ಮಿಡ್ಲ್ ಸ್ಕೂಲ್ ಲೈಬ್ರರಿಯಿಂದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಸಂಗ್ರಹ.

[[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]