Þýskaland
land í Mið-Evrópu / From Wikipedia, the free encyclopedia
Þýskaland (þýska: Deutschland; framburðurⓘ), opinberlega Sambandslýðveldið Þýskaland (þýska: Bundesrepublik Deutschland), er land í Mið-Evrópu. Þýskaland er að flatarmáli sjöunda stærsta ríki Evrópu og spannar rúmlega 357 þúsund km². Landið liggur milli Norðursjávar og Eystrasalts að Alpafjöllum í suðri. Það er líka næstfjölmennasta land Evrópu með 83 milljónir íbúa. Aðeins Rússland er fjölmennara. Þýskaland á landamæri að Danmörku í norðri, Póllandi og Tékklandi í austri, Austurríki og Sviss í suðri, og Frakklandi, Lúxemborg, Belgíu og Hollandi í vestri. Höfuðborgin og stærsta borgin er Berlín, en fjármálamiðstöð landsins er í Frankfurt. Stærsta þéttbýlissvæði Þýskalands er í Ruhr.
Sambandslýðveldið Þýskaland | |
Bundesrepublik Deutschland | |
Fáni | Skjaldarmerki |
Kjörorð: Einigkeit und Recht und Freiheit (þýska) Eining, réttlæti og frelsi | |
Þjóðsöngur: Das Lied der Deutschen | |
Höfuðborg | Berlín |
Opinbert tungumál | Þýska |
Stjórnarfar | Sambandslýðveldi |
Forseti | Frank-Walter Steinmeier |
Kanslari | Olaf Scholz |
Stofnun | |
• Verdun-samningurinn | 843 |
• Heilaga rómverska ríkið | 2. febrúar 962 |
• Þýska sambandið | 8. júní 1815 |
• Þýska keisaradæmið | 18. janúar 1871 |
• Sambandslýðveldið | 23. maí 1949 |
• Sameining | 3. október 1990 |
Evrópusambandsaðild | 25. mars 1957 |
Flatarmál • Samtals • Vatn (%) |
63. sæti 357.022 km² 1,27 |
Mannfjöldi • Samtals (2022) • Þéttleiki byggðar |
18. sæti 84,270,625 232/km² |
VLF (KMJ) | áætl. 2021 |
• Samtals | 4.319 millj. dala (5. sæti) |
• Á mann | 56.956 dalir (15. sæti) |
VÞL (2019) | 0.947 (6. sæti) |
Gjaldmiðill | Evra € |
Tímabelti | UTC+1 (+2 á sumrin) |
Ekið er | hægra megin |
Þjóðarlén | .de |
Landsnúmer | +49 |
Heimildir eru um að ýmsir germanskir ættbálkar hafa búið í norðurhluta þess sem í dag er Þýskaland frá klassískri fornöld. Fyrir árið 100 var þetta svæði kallað Germanía. Á 10. öld mynduðu þessi héruð meginhluta Heilaga rómverska ríkisins sem myndaðist við skiptingu hins mikla Frankaríkis Karlamagnúsar árið 843. Á 16. öld hófst siðbreytingin í norðurhéruðum Þýskalands. Eftir Napóleonsstyrjaldirnar og upplausn Heilaga rómverska ríkisins 1806 var Þýska bandalagið stofnað 1815. Árið 1871 varð Þýskaland þjóðríki þegar flest þýsku ríkin sameinuðust og mynduðu Þýska keisaradæmið þar sem Prússland var leiðandi. Eftir ósigur í fyrri heimsstyrjöld og þýsku byltinguna 1918-1919 var Weimar-lýðveldið stofnað.
Valdataka nasista árið 1933 leiddi til stofnunar alræðisríkis, Þriðja ríkisins, sem hóf kerfisbundin morð á fötluðum, Gyðingum og öðrum hópum í Helförinni og rak útþenslustefnu sem leiddi til síðari heimsstyrjaldarinnar 1939. Eftir ósigur Þýskalands fóru hernámslið bandamanna með stjórn landsins sem leiddi til stofnunar Vestur-Þýskalands á hernámssvæðum Vesturveldanna og Austur-Þýskalands á hernámssvæði Sovétríkjanna. Vestur-Þýskaland var stofnaðili að Evrópubandalaginu meðan Austur-Þýskaland var hluti af Austurblokkinni og Varsjárbandalaginu. Fall kommúnistastjórna í löndum Austurblokkarinnar 1989-1991 leiddi til sameiningar í eitt ríki árið 1990.
Í dag er Þýskaland eitt mesta iðnveldi heims. Efnahagskerfi landsins er það stærsta í Evrópu og eitt það stærsta í heimi. Þýskaland er leiðandi í vísinda- og tæknigeirunum. Það er þriðji stærsti útflytjandi og innflytjandi á vörum í heimi. Landið er þróað land sem situr hátt á vísitölu um þróun lífsgæða. Þar er boðið upp á almannatryggingar og opinbera heilbrigðisþjónustu, umhverfisvernd og ókeypis háskólamenntun. Þýskaland er í 16. sæti á lista yfir friðsælustu lönd heims. Þýskaland á aðild að Sameinuðu þjóðunum, Evrópusambandinu, NATO, Evrópuráðinu, G7, G20 og OECD. Landið á þriðja mesta fjölda færslna á heimsminjaskrá UNESCO.