Իրանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ

Իրանի տարածքում գտնվում են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկի 22 օբյեկտներ (2017 թ), որոնք կազմում են ընդհանուր թվի 2,1%-ը (1073՝ 2017 թվականի դրությամբ)։ 21 օբյեկտներ այդ ցանկի մեջ են ներառվել մշակութային չափանիշներով, այդ թվում 9-ը ճանաչված են մարդկային ստեղծագործ հանճարի գլուխգործոցներ, և 1 օբյեկտ ընդգրկված է բնական չափանիշով։

Բացի դրանից 2017 թվականի դրությամբ ևս 56 օբյեկտներ ընդգրկված են թեկնածու ցանկում^[1]։

Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը վավերացրել է Համաշխարհային ժառանգության պաշտպանության կոնվենցիան 1975 թվականի փետրվարի 26-ին^[2]։ Իրանի տարածքում առաջին օբյեկտներն ընդգրկվել են ցանկում 1979 թվականին, Համաշխարհային ժառանգության հանձնաժողովի 3-րդ նիստում։

Ցանկ

Տվյալ աղյուսակում օբյեկտները ներկայացված են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկ մտնելու հերթականությամբ։

#	Պատկեր	Անվանում	Տեղագրություն	Ստեղծման ժամանակ	Հայտի ներկայացման տարի	№	Չափանիշներ
1		Չողա Զանբիլ (պարս.՝ چُغازَنبیل)	Ամենամոտիկ քաղաք՝ Դիզֆուլ Նահանգ՝ Խուզեսթան	մոտ 1250	1979	113	iii, iv
2		Պերսեպոլիս (պարս.՝ تخت جمشید/پارسه)	Քաղաք՝ Մարվդաշտ Նահանգ՝ Ֆարս	518	1979	114	i, iii, vi
3		Նաղշե Ջահան հրապարակ (պարս.՝ میدان امام)	Քաղաք՝ Սպահան Նահանգ՝ Սպահան	16-17-րդ դարեր	1979	115	i, v, vi
4		Թախթե Սոլեյման հնագիտական համալիր (պարս.՝ تخت سليمان)	Ամենամոտիկ քաղաք՝ Թաքաբ Նահանգ՝ Արևմտյան Ադրբեջան		2003	1077	i, ii, iii, iv, vi
5		Պասարգադ (պարս.՝ پاسارگاد)	Ամենամոտիկ քաղաք՝ Մարվդաշտ Նահանգ՝ Ֆարս	546	2004	1106	i, ii, iii, iv
6		Բամ քաղաքը և նրա մշակութային լանդշաֆտ[3] (պարս.՝ بم)	Նահանգ՝ Քերման		2004	1208	ii, iii, iv, v
7		Սոլթանիե (պարս.՝ سلطانيه)	Նահանգ՝ Զանջան	1305-1313	2005	1188	ii, iii, iv
8		Բեհիսթունի արձանագրություն[4] (պարս.՝ بیستون)	Ամենամոտիկ քաղաք՝ Քերմանշահ Նահանգ՝ Քերմանշահ	Մ.թ.ա. 5-րդ դար	2006	1222	ii, iii
9		Հայկական վանական համալիներ[5]			2008	1262	ii, iii, vi
9.1		Սուրբ Թադևոս վանք (պարս.՝ قره‌کلیسا)	Ամենամոտիկ քաղաք՝ Մակու Նահանգ՝ Արևմտյան Ադրբեջան	6-րդ դար
9.2		Սուրբ Ստեփանոս վանք (պարս.՝ کلیسای سن استپانوس)	Ամենամոտիկ քաղաք՝ Ջուղա Նահանգ՝ Արևմտյան Ադրբեջան	9-րդ դար
9.3		Ծոր Ծոր	Նահանգ՝ Արևմտյան Ադրբեջան
10		Ոռոգման պատմական համակարգ Շուշթարում քաղաքում (պարս.՝ شوشتر)	Ամենամոտիկ քաղաք՝ Ահվազ Նահանգ՝ Խուզեսթան	Մ.թ.ա. 5-րդ դար	2009	1315	i, ii, v
11		Սաֆի ալ-Դինի դամբարան آرامگاه صفی‌الدین اردبیلی	Քաղաք՝ Արդաբիլ Արդաբիլի նահանգ	16-18-րդ դարեր	2010	1345	i, ii, iv
12		Թավրիզի շուկա بازار تبریز	Քաղաք՝ Թավրիզ Արևելյան Ադրբեջան	անհայտ	2010	1346	ii, iii, iv
13		Պարսկական այգիներ باغ ایرانی	Սպահան	Մ.թ.ա. 10-րդ դար	2011	№ 1372	i, ii, iii, iv, vi
14		Ջամե մզկիթ Սպահանում مسجد جامع اصفهان	Սպահան	8-րդ դար	2012	№ 1397	ii
15		Գոնբադե Քավուս گنبد کاووس	Գոլեսթան նահանգ	11-րդ դար	2012	№ 1398	i, ii, iii, iv
16		Գոլեսթանի պալատ کاخ گلستان	Քաղաք՝ Թեհրան Թեհրան	16-17-րդ դարեր	2013	№ 1422	i, ii, iii, iv
17		Շահրե-Սուխթե شهر سوخته	Մոտակա քաղաք՝ Զաբոլ Սիստան և Բելուջիստան	Մ.թ.ա. 4-րդ հազարամյակ	2014	№ 1456	ii, iii, iv
18		Մեյմանդ մշակութային լանդշաֆտ میمند	Քերման	3-րդ դար	2015	№ 1423	v
19		Շոշ شوش	Խուզեսթան նահանգ	Մ.թ.ա. 3-րդ դար	2015	№ 1455	i, ii, iii, iv
20		Դաշթե Լութ کویر لوت	Քերման	—	2016	№ 1505	vii, viii
21		Պարսկական ավանդական ջրային համակարգ گناباد	Ռազավի Խորասան, Հարավային Խորասան, Յազդ, Կենտրոնական, Սպահան	Մ.թ.ա. 3-րդ հազարամյակ	2016	№ 1506	iii, iv
22		Յազդ պատմական քաղաք شهر تاریخی یزد	Յազդ	Մ.թ.ա. 3-րդ հազարամյակ	2017	1544	iii, v

Օբյեկտների աշխարհագրական դիրք

Իրանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Իրան)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

Իրանի ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտներ

Նախնական ցանկ

Աղյուսակում օբյեկտները դասավորված են նախնական ցանկում դրանք ավելացնելու հերթականությամբ։ Ցանկում նշված են այն օբյեկտները, որոնք Իրանի կառավարության կողմից առաջարկվել են որպես թեկնածուներ համաշխարհային ժառանգության ցանկում ընդգրկվելու համար։

#	Պատկեր	Անվանում	Տեղադրություն	Ստեղծման ժամանակ	Ցանկում ընդգրկվելու տարին	№	Չափանիշներ
1		Ջամե մզկիթ Սպահանում مسجد جامع اصفهان	Նահանգ՝ Սպահան	8-րդ դար	1997	888	մշակութային
2		Ղասրե Շիրին قصر شیرین	Նահանգ՝ Քերմանշահ	6-րդ դար	1997	889	մշակութային
3		Ֆիրուզաբադ համալիր فیروزآباد	Նահանգ՝ Ֆարս	անհայտ	1997	893	մշակութային
4		Պեղումներ Շոշ քաղաքի մոտ شوش	Նահանգ՝ Խուզեսթան	Մ.թ.ա. 3-րդ դար	1997	894	մշակութային
5		Նաղշե Ռաջաբ نقش رجب	Նահանգ՝ Ֆարս	անհայտ	1997	898	մշակութային
6		Սիալք تپه سیلک	Նահանգ՝ Սպահան	Մ.թ.ա. 6-րդ դար	1997	900	մշակութային
7		Սասանյանների ժամանաշրջանի պատմական հուշարձաններ ա) Բիշապուր բ) Ֆիրուզաբադ գ) Սերվեսթան بیشاپور, فیروزآباد, سروستان	Նահանգ՝ Ֆարս	3-րդ դար	2007	5181	ii, iv
8		Թաղե Բոսթան طاق‌بستان	Նահանգ՝ Քերմանշահ	4-րդ դար	2007	5182	i, ii, iii, iv
9		Քուհե Խաջա լեռան պատմական հուշարձաններ خواجه	Մոտակա քաղաք՝ Զաբոլ Նահանգ՝ Սիստան և Բելուջիստան	3-րդ դարից սկսած	2007	5184	ii, iii, iv
10		Պերսեպոլիսի ընդլայնում تخت جمشید/پارسه	Քաղաք՝ Մերվդեշտ Նահանգ՝ Ֆարս	Մ.թ.ա. 518	2007	5186	ii, iv, vi
11		Սպահանի նահանգի մշակութային-պատմական լանդշաֆտ ա) Ֆին պալատ բ)Սիալք գ)Քաշան کاشان, تپه سیلک, باغ فین	Նահանգ՝ Սպահան	2-13-րդ դարեր	2007	5187	i, ii, iii, iv, vi
12		Ղասրե Շիրին համալիր قصر شیرین	Նահանգ՝ Քերմանշահ	6-րդ դար	2007	5188	ii, vi
13		Քանգավարի պատմական հուշարձաններ کنگاور	Նահանգ՝ Քերմանշահ	3-րդ դարից սկսած	2007	5189	iii
14		Մեյդոբ քաղաքի պատմական կենտրոն میبد	Նահանգ՝ Յազդ	14-րդ դար	2007	5193	i, ii, iii, iv, v
15		Սիրաֆի պատմական նավահանգիստ سیراف	Նահանգ՝ Բուշեհր	9-րդ դար	2007	5195
16		Լար քաղաքի շուկա لار	Նահանգ՝ Ֆարս	15-րդ դար	2007	5196
17		Պատմական հուշարձաններ Աբյանե գյուղում ابیانه	Նահանգ՝ Սպահան	3-րդ դարից սկսած	2007	5197
18		Բասթամ ամրոց بسطام (خوی	Նահանգ՝ Արևմտյան Ադրբեջան	Մ.թ.ա. 6-րդ դար	2007	5198
19		Դամղան քաղաքի պատմական հուշարձաններ دامغان	Նահանգ՝ Սեմնան	11-րդ դարից սկսած	2007	5200
20		Ռամսար քաղաքի մշակութային-պատմական լանդշաֆտ رامسر	Նահանգ՝ Մազանդարան	20-րդ դարի սկզբից սկսած	2007	5201
21		Թավրիզի կապույտ մզկիթ مسجد کبود تبریز	Նահանգ՝ Արևելյան Ադրբեջան	1465	2007	5202
22		Թուս քաղաքի մշակութային-պատմական քաղաք توس	Նահանգ՝ Ռազավի Խորասան	Մ.թ.ա. 4-րդ դարի սկսած	2007	5203
23		Մասուլե գյուղ ماسوله	Նահանգ՝ Գիլան	1006	2007	5204
24		Իզադխասթ քաղաքի պատմամշակութային լանդշաֆտ ایزدخواست	Նահանգ՝ Ֆարս	3-րդ դարից սկսած	2007	5205
25		Ալամութ ամրոց دژ الموت	Նահանգ՝ Ղազվին	840	2007	5206
26		Զոզան անտիկ քաղաք بخش جلگه زوزن	Նահանգ՝ Հարավային Խորասան	անհայտ	2007	5208
27		Խորրամաբադի հովիտ خرمآباد	Նահանգ՝ Լոռեսթան	6-րդ դարից սկսած	2007	5209
28		Ջիրոֆթ جیرفت	Նահանգ՝ Քերման	Մ.թ.ա. 3-րդ հազարամյակ	2007	5210
29		Ղազնևիների և Սելջուկների ժամանակաշրջանի պատմական հուշարձաններ Խորասանում رباط شرف	Նահանգ՝ Խորասան	10-13-րդ դարեր	2007	5211
30		Ուրամանաթ գյուղի պատմամշակութային լանդշաֆտ چناره	Նահանգ՝ Քուրդիստան	անհայտ	2007	5212
31		Շոմալ մերձկասպյան անտառներ جنگلهای ایران	Նահանգներ՝ Գիլան, Մազանդարան, Գոլեսթան	—	2007	5214
32		Ղեշմ կղզի جزیره قشم	Նահանգ՝ Հորմոզգան	—	2007	5215
33		Արասբարան արգելոց ارسباران	Նահանգ՝ Արևմտյան Ադրբեջան	—	2007	5217
34		Սավալան فیروزآباد	Նահանգ՝ Արդաբիլ	—	2007	5218
35		Խաբր ազգային պարկ فیروزآباد	Նահանգ՝ Քերման	-	2007	5219
36		Ալի-Սադր քարանձավ غار علیصدر	Մոտակա քաղաք՝ Համադան Նահանգ՝ Համադան	-	2007	5220
37		Մետաքսի ճանապարհ Իրանում جاده ابریشم	Քաղաքներ՝ Նիշապուր, Սաբզևար Նահանգ՝ Ռազավի Խորասան	Մ.թ.ա. 2-րդ դարից սկսած	2008	5268
38		Իզե քաղաքի պատմամշակութային լանդշաֆտ شهرستان ایذِه	Նահանգ՝ Խուզեսթան	Մ.թ.ա. 8-րդ դար	2008	5269
39		Զանդ դինաստիայի ժամանակաշրջանի պատմամշակութային կոթողներ Շիրազում فیروزآباد	Նահանգ՝ Ֆարս	18-րդ դար	2008	5270
40		Քերման քաղաքի պատմամշակութային լանդշաֆտ کرمان	Նահանգ՝ Քերման	3-րդ դարից սկսած	2008	5271
41		Համադան همدان	Նահանգ՝ Համադան	Մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակ	2008	5272
42		Լոռեսթանի պատմական կամուրջների համալիր پلدختر	Նահանգ՝ Լոռեսթան	4-րդ դարից սկսած	2008	5273
43		Թուրան ազգային պարկ	Նահանգ՝ Սեմնան	1976	2008	5275
44		Համուն լիճ دریاچه هامون	Նահանգ՝ Սիստան և Բելուջստան	—	2008	5276
45		Հարրա արգելոց جنگل حرا (هرمزگان)	Ղեշմ կղզի	—	2008	5277
46		Դեմավենդ کوه دماوند	Նահանգ՝ Թեհրան	—	2008	5278
47		Ասբադներ՝ Իրանի հողմաղացներ	Նահանգներ՝ Ռազավի Խորասան, Սիստան և Բելուջստան		2017	6192	i, ii, iv, v
48		Քարաֆթու քարանձավի պատմական համալիր	Նահանգ՝ Քրդստան	—	2017	6193	ii, iii, iv, v, vii, x
49		Իմամ Ռեզայի դամբարան	Նահանգ՝ Ռազավի Խորասան		2017	6194	i, ii, iii, iv, vi
50		Իրանի երկաթուղային ճանապարհների արդյունաբերական ժառանգություն	Նահանգներ՝ Մազանդարան, Թեհրան, Խուզեսթան	20-րդ դար	2017	6195	ii, iv
51		Իրանական լեռնաշխարհի կենտրոնական շրջաններում տեքստիլ արդյունաբերության ժառանգություն	Նահանգներ՝ Յազդ, Սպահան, Քերման		2017	6196	i, ii, iii, iv
52		Պարսկական քարվանսարաներ	Նահանգներ՝ Յազդ, Սպահան, Ռազավի Խորասան		2017	6197	ii, iii, iv, v, vi
53		Իրանի աղի գմբեթներ	Նահանգներ՝ Բուշեհր, Ղոմ, Զանջան, Ֆարս, Հորմոզգան	-	2017	6198	vii, viii
54		Գորգանի Մեծ պարիսպ	Նահանգ՝ Գոլեսթան	5-6-րդ դարեր	2017	6199	i, ii, iii, iv, v
55		Ավանդական իրանական տներ Իրանական լեռնաշխարհի կենտրոնական մասում	Նահանգներ՝ Յազդ, Սպահան		2017	6200	ii, iv, v, vi
56		Թեհրանի համալսարան	Նահանգ՝ Թեհրան	20-րդ դար	2017	6201	ii, vi

Օբյեկտների աշխարհագրական դասավորվածություն

Իրանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Իրան)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

48

49

54

56

Իրանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտներ

Տես նաև

• Ասիայում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկ

Ծանոթագրություններ

1. «Tentative» (անգլերեն). UNESCO World Heritage Centre — Список кандидатов в объекты всемирного наследия ЮНЕСКО в Иране. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 24 ноября 2010-ին.
2. «Iran (Islamic Republic of)». UNESCO. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
3. «Bam and its Cultural Landscape». UNESCO. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 7-ին.
4. «Bisotun». UNESCO. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 7-ին.
5. «Armenian Monastic Ensembles of Iran». UNESCO. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 7-ին.

Արտաքին հղումներ

• «Իրանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկ» (անգլերեն). Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 13-ին.

Մեդիա ֆայլեր

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Իրանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ կատեգորիայում։