![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/%25D0%25A5%25D0%25B8%25D0%25B2%25D0%25B8%25D0%25BD%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25BE%25D0%25B5_%25D1%2585%25D0%25B0%25D0%25BD%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B2%25D0%25BE.png/640px-%25D0%25A5%25D0%25B8%25D0%25B2%25D0%25B8%25D0%25BD%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25BE%25D0%25B5_%25D1%2585%25D0%25B0%25D0%25BD%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B2%25D0%25BE.png&w=640&q=50)
Խիվայի խանություն
From Wikipedia, the free encyclopedia
Խիվայի խանություն[1] (ուզբ.՝ خیوه خانلیگی, պարս.՝ خانات خیوه), թյուրքական պետություն Միջին Ասիայում[2]։ Հիմնադրել է ուզբեկ Իլբարս խանը, 1512 թվականին։ Ընդգրկել է Հին Խորեզմը, Մանղշլաղի և Դիհիստանի թուրքմենական քոչավայրերը և Խորասանի հյուսիսային հատվածը։ Մայրաքաղաքները (հաջորդաբար)՝ Վազիր, Ուրգենչ և Խիվա[3]։ Բնակվել են ուզբեկներ, կարակալպակներ և ղազախներ։ Կրոնը իսլամն էր[4]։
| ||||
| ||||
Քարտեզ | ||||
Բնակչություն | 550 000 (1911) | |||
Մակերես | 67 521 | |||
Իշխանություն | ||||
Պետական կարգ | Բացարձակ միապետություն | |||
Պետության գլուխ | Խան |
16-18-րդ դարերին տեղի են ունեցել երկպառակտչական կռիվներ, ազգամիջյան (ուզբեկների և թուրքմենների միջև) ընդհարումներ, երկարատև պատերազմներ հարևան Բուխարայի, Իրանի և քոչվոր թուրքմենների դեմ։ 1740 թվականին Խիվայի խանությունը նվաճել է Նադիր շահը, որի մահից հետո (1747) նորից անկախացել է։ 1873 թվականին ռուսական զորքերը գրավեցին Խիվան[5]։ Ամուդարյայից արևելք ընկած հողերն անցան Ռուսաստանին։ 1917 թվականի Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո Խիվայի խանությունում նույնպես սոցիալիստական շարժում բռնկվեց։ 1920 թվականի ապրիլի 26-ին հռչակվեց խորեզմի ժողովրդական Սովետական Հանրապետությունը[6]։
1924 թվականին հանրապետության տարածքը, բնակչության էթնիկական կազմի համաձայն, բաժանվեց Ուզբեկական և Թուրքմենական ԽՍՀ-ների միջև[7]։