Վասիլի Լիվանով

Վասիլի Բորիսովիչ Լիվանով (ռուս.՝ Василий Борисович Ливанов, հուլիսի 19, 1935(1935-07-19)^[1][2], Մոսկվա, ԽՍՀՄ), խորհրդային ռուս կինոդերասան, կինոյի և մուլտիպլիկացիայի ռեժիսոր, գրող, ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ (1988)։

Վասիլի Լիվանով ռուս.՝ Василий Борисович Ливанов
Ծնվել է	հուլիսի 19, 1935(1935-07-19)[1][2] (89 տարեկան)
Ծննդավայր	Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Կրթություն	Մոսկվայի ակադեմիական գեղարվեստական ​​լիցեյ (1954), Բորիս Շչուկինի անվան թատերական ինստիտուտ (1958) և Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներ (1966)
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան
Մասնագիտություն	դերասան, սցենարիստ, գրող, կինոռեժիսոր, կրկնօրինակող, կինոդերասան, մանկագիր և մուլտիպլիկատոր
Աշխատավայր	Սոյուզմուլտֆիլմ
Ծնողներ	հայր՝ Բորիս Լիվանով
Ամուսին(ներ)	Ելենա Լիվանովա
Պարգևներ և մրցանակներ	[3] «Հայրենիքի հերոսների հիշատակի» մեդալ և Ոսկե արծիվ
221b.ru

Առավել մեծ ճանաչման է արժանացել Շերլոք Հոլմսի կերպարի շնորհիվ, որը կերտել է Իգոր Մասլեննիկովի՝ Արթուր Կոնան Դոյլի ստեղծագործությունների հիման վրա նկարահանված «Շերլոկ Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի արկածները» հեռուստաֆիլմերի շարքում, ինչի համար 2006 թվականին պարգևատրվել է Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամությամբ^[4]։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1935 թվականի հուլիսի 19-ին Մոսկվայում, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Բորիս Նիկոլաևիչ Լիվանովի (1904-1972) և Եվգենյա Կազիմիրովնա Լիվանովայի (օրիորդական ազգանունը՝ Պրավդզից-Ֆիլիպովիչ, 1907-1978) ընտանիքում։ Լիվանովների տան մշտական հյուրերն են եղել Վասիլի Կաչալովը, Բորիս Պաստեռնակը, Ալեքսանդր Դովժենկոն, Նիկոլայ Չերկասովը, Միխայիլ Տարխանովը, Պյոտր Կոնչալովսկին։ 1954 թվականին Վասիլի Լիվանովը ավարտել է ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիային կից Մոսկվայի միջնակարգ գեղարվեստական դպրոցը, իսկ ավելի ուշ՝ Շչուկինի անվան թատերական ուսումնարանը (1958) և ԽՍՀՄ Պետկինոյի բարձրագույն ռեժիսորական դասընթացները (Միխայիլ Ռոմի արհեստանոց, 1966)։

Մտավորականության, հոգեկան նրբակրթության, ռոմանտիզմի, զգացմունքների անկեղծության համադրությունը որոշիչ են եղել Վասիլի Լիվանովի վաղ էկրանային կերպարներում։ Ձայնի եզակի տեմբրը Լիվանովի մոտ հայտնվել է այն պատճառով, որ ռեժիսոր Միխայիլ Կալատոզովն առաջարկել է «Չուղարկված նամակ» ֆիլմի ձմեռային տեսարանները հնչյունավորել հենց փողոցում՝ 40 աստիճան սառնամանիքի պայմաններում։ Դերասանները փորձել են բղավել քամու ուժեղ պոռթկումներից ավելի բարձր, և Լիվանովի ձայնը խզվել է^[5]։

1966-1973 թվականներին աշխատել է «Սոյուզմուլտֆիլմ» կինոստուդիայում որպես բեմադրող ռեժիսոր։ Հնչյունավորել է մոտ 300 մուլտիպլիկացիոն կերպարներ, այդ թվում՝ Կառլսոնին, կոկորդիլոս Գենային և վիշապօձին «38 թութակներ» մուլտֆիլմում^[6]։ Յուրի Էնտինի և Գենադի Գլադկովի հետ միասին ստեղծել են «Բրեմենյան երաժիշտներ» և «Բրեմենյան երաժիշտների հետքերով» մուլտֆիլմերը։

Պատրաստվելով ֆիլմ նկարահանել Շերլոկ Հոլմսի և դոկտոր Վաթսոնի մասին՝ Իգոր Մասլեննիկովը անմիջապես Լիվանովին դիտարկել է որպես Հոլմսի դերի հիմնական թեկնածու։ Մասլեննիկովը մինչ այդ աշխատել էր Լիվանովի հետ «Յարոսլավնան՝ Ֆրանսիայի թագուհին» ֆիլմում։ Ութ տարվա ընթացքում (1979-1986) նկարահանվել է չորս երկսերիանոց և մեկ եռասերիա հեռուստաֆիլմ, որոնք միանգամից մեծ ժողովրդականություն են ձեռք բերել ԽՍՀՄ-ում։ Նկարահանումների ընթացքում Լիվանովը ընկերացել է Վաթսոնի դերակատար Վիտալի Սոլոմինի հետ, իսկ Մասլեննիկովի հետ 1980-ականների կեսերին Լիվանովի հարաբերությունները խզվել են։

1986 թվականին թողարկվել է «Իմ սիրելի ծաղրածուն» ֆիլմը, որը նկարահանվել էր ռեժիսոր Յուրի Կուշներևի կողմից՝ Վասիլի Լիվանովի համանուն վիպակի մոտիվներով։ Ֆիլմի սցենարը գրել են Նիկիտա Միխալկովը և Ալեքսանդր Ադաբաշյանը։

Շերլոկ Հոլմսի մասին հեռուստասերիալի նկարահանումների ավարտից հետո Լիվանովը, որն այդ ժամանակ ընդամենը 50 տարեկան էր, աստիճանաբար գրեթե դադարել է հայտնվել էկրանին՝ նախկինի պես երբեմն աշխատելով որպես հնչյունավորող դերասան։ Կինոյում միակ խոշոր աշխատանքը եղել է Դոն Կիխոտի դերը 1997 թվականի «Դոն Կիխոտը վերադառնում է» ֆիլմում, որը բեմադրվել էր հենց Լիվանովի կողմից Օլեգ Գրիգորովիչի հետ միասին։ Լիվանովն այդ ֆիլմում հանդես է եկել նաև որպես սցենարիստ և պրոդյուսեր։ 2005 թվականին Լիվանովը նկարահանվել է Վլադիմիր Բորտկոյի «Վարպետը և Մարգարիտան» հեռուստասերիալում՝ կատարելով պրոֆեսոր Ստրավինսկու ոչ մեծ դերը։ Վերջին անգամ Լիվանովը էկրանին հայտնվել է ռեժիսոր Վալերի Նիկոլաևի «Արջի որս» 2007 թվականի ֆիլմում։

1988 թվականին Վասիլի Լիվանովին շնորհվել է ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստի կոչում։ Նույն թվականին Լիվանովը (Յուլիան Սեմյոնովի հետ համատեղ) Մոսկվայում ստեղծել է «Դետեկտիվ» փորձարարական թատրոնը, որը տեղակայված էր Լուբյանկայում՝ ՆԳՆ սպաների կենտրոնական տանը։ Թատրոնի ֆինանսավորումն իրականացվել է Մոսկվայի քաղաքապետարանի մշակույթի կոմիտեի կողմից, իսկ թատրոնը մինչև 1992 թվականը ինքնուրույն ապահովել է իր ծախսերի ընդամենը 10 տոկոսը։ 1992 թվականի կեսերին Սպաների կենտրոնական տունը խզել է թատրոնի հետ տարածքի վարձակալության պայմանագիրը։ Գեղարվեստական ղեկավար Լիվանովը միաժամանակ մեղադրվել է ալկոհոլի հետ կապված խնդիրների պատճառով թատրոնի աշխատանքը և Սպաների կենտրոնական տան միջոցառումները խափանելու մեջ (դերասանն այդ ժամանակ բուժվել է նևրոզների կլինիկայում)։ Դերասաններն ընդհանուր ժողովում որոշում են կայացրել լքել «Դետեկտիվ» թատրոնը և նրա հիման վրա ստեղծել ՆԳՆ կենտրոնական թատրոն^[7]։

1990-2000-ական թվականներին Լիվանովը հիմնականում զբաղվել է գրական գործունեությամբ, գրել է հուշեր։ Հեղինակել է «Մեր ընկերը Շերլոկ Հոլմսն է» (ռուս.՝ «Наш друг — Шерлок Холмс») էսսեն։

2003 թվականին խաղացել է ծովահեն Ֆուրայի դերը «Ֆորտ Բոյար» հեռուստախաղում^[8]։ Ծրագրի ղեկավարության հետ կազմակերպչական տարաձայնությունների պատճառով հրաժարվել է մասնակցել հաջորդ տարվա սեզոնի նկարահանումներին^[9]։

2006 թվականի հունիսի 15-ին Մոսկվայում Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Էնթոնի Բրենտոնը 70-ամյա Վասիլի Լիվանովին է հանձնել Բրիտանական կայսրության շքանշանի նշանները, դերասանը դարձել է շքանշանի պատվավոր անդամ «թատրոնին և կատարողական արվեստին ծառայելու համար»^[10]։ Ավելի ուշ անգլիացի շերլոքականների համար ոչ պաշտոնական մեկնաբանության մեջ Նախարարների կաբինետի արարողակարգային քարտուղարության աշխատակից Ալան Թուոմին հայտարարել է․

Ես, սակայն, կարող եմ ասել ձեզ, որ պարոն Լիվանովը պարգևատրվել է 1979-1986 թվականներին նախկին ԽՍՀՄ-ում արտադրված հեռուստատեսային ֆիլմերի շարքում Շերլոկ Հոլմսի դերը կատարելու համար։

Բնօրինակ տեքստ (անգլ.)  

I can tell you, however, that Mr. Livanov was honoured for his portrayal of the character Sherlock Holmes in a series of television films made in the former USSR during the period 1979-86.

— Ալան Թուոմի^[11]

Ընտանիք

• Առաջին կինը (1958-1970) – Ալինա Վլադիմիրովնա Էնգելգարդտ (ծնվ.՝ 21 մարտի, 1933), կենսաքիմիկոս Վլադիմիր Էնգելգարդտի դուստրը (1894-1984),
  • Դուստրը՝ Անաստասիա (ծնվ.՝ 1963), ավարտել է ՄՊՀ կենսաբանության ֆակուլտետը, դարձել քանդակագործ^[12][13],
    • Թոռը՝ Վլադիմիր (ծնվ.՝ 1984)^[14],
    • Թոռնուհին՝ Քսենյա^[14]։
• Երկրորդ կինը (1972 թվականից) – Ելենա Լիվանովա (ծնվ.՝ 11 սեպտեմբերի, 1949), մուլտիպլիկատոր^[15],
  • Որդին՝ Բորիս (ծնվ.՝ 2 ապրիլի, 1974), դերասան, հեռուստահաղորդավար, նկարիչ, գրող, բանաստեղծ։ 2009 թվականին դատապարտվել է սպանության համար, պատիժը կրել է մասամբ, ազատ է արձակվել ժամկետից շուտ 2014 թվականին^[12],
    • Թոռնուհին՝ Եվա (ծնվ.՝ 2002)^[14],
  • Որդին՝ Նիկոլայ (ծնվ.՝ 3 մայիսի, 1984), նկարիչ, մուլտիպլիկատոր, դերասան, ավարտել է ՎԳԻԿ-ը^[12],
    • • Թոռնուհին՝ Ալիսա (ծնվ.՝ 2017)^[14]։

Քաղաքական դիրքորոշում

• Աջակցել Է Ղրիմի միացմանը Ռուսաստանի Դաշնությանը։
• 2015 թվականին «Արգումենտի ի ֆակտի» պարբերականին տված հարցազրույցում Ուկրաինական հասարակությանն անվանել է «թունավորված բանդերովշչինա»^[16]։
• 2017 թվականի հունվարին (2018 թվականի ընտրություններից 1 տարի և 2 ամիս առաջ) հրապարակավ դիմել է Պուտինին՝ խնդրելով այդուհետ ևս մնալ Ռուսաստանի նախագահ և «նույնիսկ չմտածել» այդ պաշտոնից հեռանալու մասին^[17]։
• 2022 թվականի մարտին ռուսական մշակույթի այլ գործիչների հետ միասին ստորագրել է մի նամակ, որով նրանք իրենց աջակցությունն են հայտնել Ռուսաստանի ներխուժումն Ուկրաինա սկսելու Պուտինի որոշմանը^[18]

Ֆիլմագրություն

Դերասան

• 1959 – Քաղաքն արշալույսին (ռուս.՝ Город на заре) – էպիզոդ
• 1959 – Չուղարկված նամակ (ռուս.՝ Неотправленное письмо) – երկրաբան Անդրեյ
• 1960 – Հարություն (ռուս.՝ Воскресение) – նարոդովոլեց Կռիլցով
• 1960 – Կույր երաժիշտը (ռուս.՝ Слепой музыкант) – Պյոտր Պոպելսկի
• 1961 – Երկու կյանք (ռուս.՝ Две жизни) – ուսանող
• 1962 – Կոլեգաները (ռուս.՝ Коллеги) – Սաշա Զելենին
• 1962 – Խելագարների դատը (ռուս.՝ Суд сумасшедших) – պրոֆեսոր Վերներ
• 1963 – Կապույտ տետրը (ռուս.՝ Синяя тетрадь) – Ֆելիքս Ձերժինսկի
• 1963 – Մեծեր և փոքրեր (ռուս.՝ Большие и маленькие) – ուսուցիչ Սերգեյ Սերգեևիչ
• 1964 – Վերոնիկայի վերադարձը (ռուս.՝ Возвращение Вероники) – Վադիմ
• 1965 – Տարին որպես կյանք (ռուս.՝ Год как жизнь) – բանաստեղծ Գեորգ Վեերտ
• 1965 – Կանաչ բոց (ռուս.՝ Зелёный огонёк) – տաքսու ուղևոր վիրաբույժ Կորժիկով
• 1966 – Ճանապարհորդություն (ռուս.՝ Путешествие) – լրագրող Գենա (նովել «Папа, сложи!»)
• 1967 – Ապարանջան-2 (ռուս.՝ Браслет-2) – Աֆրիկան Սավին
• 1968 – Ես տասնինը տարեկան էի (ռուս.՝ Мне было девятнадцать) – ռազմական թարգմանիչ Վադիմ Գեյման
• 1970 – Վաթեռլոո (ռուս.՝ Ватерлоо) – սպա Վելինգտոնի շքախմբից
• 1972 – Խաղացողը (ռուս.՝ Игрок) – դը Գրիե
• 1975 – Դյութիչ երջանկության աստղը (ռուս.՝ Звезда пленительного счастья) – կայսր Նիկոլայ I
• 1976 – Ֆերդինանդ Լյուսի կյանքն ու մահը (ռուս.՝ Жизнь и смерть Фердинанда Люса) – բժիշկ Փեյն
• 1978 – Տափաստան (ռուս.՝ Степь) – Կազիմիր Միխայլովիչ
• 1978 – Յարոսլավնան՝ Ֆրանսիայի թագուհին (ռուս.՝ Ярославна, королева Франции) – ասպետ Բենեդիկտուս
• 1979 – Շերլոք Հոլմսն ու բժիշկ Վաթսոնը (ռուս.՝ Шерлок Холмс и доктор Ватсон) – Շերլոք Հոլմս
• 1980 – Շերլոք Հոլմսի և բժիշկ Վաթսոնի արկածները (ռուս.՝ Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона) – Շերլոք Հոլմս
• 1981 – Շերլոք Հոլմսի և բժիշկ Վաթսոնի արկածները։ Բասկերվիլների շունը (ռուս.՝ Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Собака Баскервилей) – Շերլոք Հոլմս
• 1982 – Ո՞վ է թակում իմ դուռը (ռուս.՝ Кто стучится в дверь ко мне?) – Վիկտոր
• 1983 – Շերլոք Հոլմսի և բժիշկ Վաթսոնի արկածները։ Ագրայի գանձերը (ռուս.՝ Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Сокровища Агры) – Շերլոք Հոլմս
• 1983 – Լուսնային ծիածան (ռուս.՝ Лунная радуга) – Գելբրայթ
• 1986 – Շերլոք Հոլմսի և բժիշկ Վաթսոնի արկածները։ Քսաներորդ դարն սկսվում է (ռուս.՝ Приключения Шерлока Холмса и доктора Ватсона: Двадцатый век начинается) – Շերլոք Հոլմս
• 1987 – Կարիկի ու Վալյայի արտասովոր արկածները (ռուս.՝ Необыкновенные приключения Карика и Вали) – պրոֆեսոր Ենոտով
• 1988 – Սեր հարզատի հանդեպ (ռուս.՝ Любовь к ближнему) – Ոմն (նովել «Հուշարձան»)
• 1992 – Նա ամեն ինչ կստանա (ռուս.՝ Он своё получит) – Դելանի
• 1994 – Որս (ռուս.՝ Охота)
• 1997 – Դոն Կիխոտը վերադառնում է (ռուս.՝ Дон Кихот возвращается) – Դոն Կիխոտ
• 2004 – Խուզարկուները (ռուս.՝ Сыщики 3) – պրոֆեսոր (սեզոն 3, սերիա 5՝ «Операция под наркозом», հնչյունավորել է այլ դերասան)
• 2005 – Վարպետը և Մարգարիտան (ռուս.՝ Мастер и Маргарита) – պրոֆեսոր Ալեքսանդր Նիկոլաևիչ Ստրավինսկի
• 2006 – Տղամարդկանց սեզոն։ Թավշյա հեղափոխություն (ռուս.՝ Мужской сезон: Бархатная революция) – Սան Սանիչ Շուվալով, պետանվտանգության վետերան
• 2008 – Արջի որս (ռուս.՝ Медвежья охота) – Սերգեյ Կիրիլովիչ Կորսակով, խորհրդական միջազգային հարաբերությունների գծով

Մուլտֆիլմերի հնչյունավորում

• 1966 – Ամենա, ամենա, ամենա, ամենա (ռուս.՝ Самый, самый, самый, самый) – կոկորդիլոս (լուսագրերում նշված չէ)
• 1968 – Կոշկավոր կատուն (մուլտֆիլմ, 1968) (ռուս.՝ Кот в сапогах) – ջրաղացպանի կրտսեր որդին
• 1968 – Մանչուկն ու Կառլսոնը (ռուս.՝ Малыш и Карлсон) – Կառլսոն / Մանչուկի հայրը
• 1969 – Հեքիաթ Գնդիկ-Բոքոնիկի մասին (ռուս.՝ Сказка про Колобок) – Արջ
• 1969 – Կոկորդիլոս Գենա (ռուս.՝ Крокодил Гена) – կոկորդիլոս Գենա / կենդանաբանական այգու պահակ
• 1970 – Կառլսոնը վերադարձել է (ռուս.՝ Карлсон вернулся) – Կառլսոն / Մանչուկի հայրը / հեռուստահաղորդավար
• 1970 – Կապույտ թռչուն (ռուս.՝ Синяя птица) – Շուն / պահակ / Հաց
• 1970 – Կապիկը Սարուգասիմա կղզուց (ռուս.՝ Обезьяна с острова Саругасима) – Կրիա
• 1970 – Ուրախ կարուսել № 2։ Հնարովի բաներ (ռուս.՝ Весёлая карусель № 2. Небылицы) – կարդում է տեքստը (Ալեքսանդր Բարանովի հետ միասին)
• 1970 – Ֆիտիլ № 100։ Անպատասխանատու պատասխանատուն (ռուս.՝ Фитиль № 100: «Безответственный ответственный») – ենթակա
• 1971 — Ինչպես սարքեցինք գարունը (ռուս.՝ Как мы весну делали) — ագռավ
• 1971 – Չեբուրաշկա (ռուս.՝ Чебурашка) – կոկորդիլոս Գենա
• 1971 – Ծեր նավաստու պատմությունները։ Անմարդաբնակ կղզին (ռուս.՝ Рассказы старого моряка. Необитаемый остров) – «Սև Ծովահրեշ» նավի նավապետ
• 1972 – Ծեր նավաստու պատմությունները։ Անտարկտիդա (ռուս.՝ Рассказы старого моряка. Антарктида) – Ջեյմս Կուկ
• 1972 – Նվիրական երազանք (ռուս.՝ Заветная мечта) – փոքրիկ Իշուկ
• 1973 – Այբոլիտը և Բարմալեյը (ռուս.՝ Айболит и Бармалей (мультфильм)) – Բարմալեյ / նիհար ու բարձրահասակ ավազակ
• 1973 – Խորտակված նավերի գանձերը (ռուս.՝ Сокровища затонувших кораблей) – պրոֆեսոր Կարպով
• 1973 – Մենք Ջեքի հետ (ռուս.՝ Мы с Джеком) – շուն Ջեք
• 1973 – Շնորհակալություն (ռուս.՝ Спасибо) – բանվոր (լուսագրերում նշված չէ)
• 1973 – Նեմուխինյան երաժիշտները (ռուս.՝ Немухинские музыканты) – անտառի ոգի Տիմոֆեյ Պանտելեյիչ (լուսագրերում նշված չէ)
• 1974 – Շապոկլյակ (ռուս.՝ Шапокляк) – կոկորդիլոս Գենա
• 1975 – Հրաշագործ Բահրամի ժառանգությունը (ռուս.՝ Наследство волшебника Бахрама) – Զիլզիա
• 1976-1982 – Գավ անունով փիսիկը (ռուս.՝ Котёнок по имени Гав) – սև կատու
• 1976 – 38 թութակներ (ռուս.՝ 38 попугаев) – Վիշապօձ
• 1977 – Ժիխարկա (ռուս.՝ Жихарка) – Բաբա Յագա
• 1977 – Весёлая карусель № 9. За щелчок – բժիշկ Արջ (լուսագրերում նշված չէ)
• 1977 – Վիշապօձի տատը (ռուս.՝ Бабушка удава) – Վիշապօձ
• 1977 – Ինչպես բուժել վիշապօձին (ռուս.՝ Как лечить удава) – Վիշապօձ
• 1977 – Ինչպես Մաշան կռվեց իր բարձի հետ (ռուս.՝ Как Маша поссорилась с подушкой) – հեղինակի տեքստ
• 1977 – Խիզախ տեսուչ Մամոչկինը (ռուս.՝ Бравый инспектор Мамочкин) – անկարգապահ վարորդ
• 1977 – Ուր է գնում փղիկը (ռուս.՝ Куда идёт слонёнок) – Վիշապօձ
• 1978 – Իսկ եթե հանկարծ ստացվի (ռուս.՝ А вдруг получится!) – Վիշապօձ
• 1978 – Ողջույն կապիկին (ռուս.՝ Привет мартышке) – Վիշապօձ
• 1978 – Նվեր ամենաթույլի համար (ռուս.՝ Подарок для самого слабого) – Գայլ
• 1978 – Մաշան այլևս ծույլիկ չէ (ռուս.՝ Маша больше не лентяйка) – կկու / վարորդ
• 1979 – Վաղը լինի վաղը (ռուս.՝ Завтра будет завтра) – Վիշապօձ
• 1979 – Մարզանք պոչի համար (ռուս.՝ 38 попугаев) – Վիշապօձ
• 1979 – Քեռի Աու (ռուս.՝ Дядюшка Ау) (3 սերիա) — քեռի Աու
• 1979 – Մաշան ու կախարդական մուրաբան (ռուս.՝ Маша и волшебное варенье) – հեղինակի տեքստ
• 1979 – Նոր Ալադին (ռուս.՝ Новый Аладдин) – ծաղրածու
• 1979 – Վերջին կախարդները (ռուս.՝ Последние волшебники) – նախկին չար կախարդ Իվանովիչ
• 1980 – Վերադարձ (ռուս.՝ Возвращение) – տիեզերագնացի պապը
• 1981 – Կոշկավոր շունը (ռուս.՝ Пёс в сапогах) – անգլիական հետախույզ շուն (Շերլոկ Հոլմսի ալյուզիա)
• 1981 – Խալիֆ արագիլը (ռուս.՝ Халиф-аист) – գլխավոր չար կախարդ
• 1981 – Երրորդ մոլորակի գաղտնիքը (ռուս.՝ Тайна третьей планеты) – Գրոմոզեկա
• 1982 – Դինոզավրիկ (ռուս.՝ Динозаврик) – Մուռլոկոտամ
• 1982 – Կերպարանափոխություն (ռուս.՝ Превращение) – հեղինակի տեքստ
• 1983 – Չեբուրաշկան գնում է դպրոց (ռուս.՝ Чебурашка идёт в школу) – կոկորդիլոս Գենա
• 1985 – Մենք Շերլոկ Հոլմսի հետ (ռուս.՝ Мы с Шерлоком Холмсом) – Շերլոկ Հոլմս
• 1985 – Մեծ փակում (ռուս.՝ Великое закрытие) – Վիշապօձ
• 1985 – Պայմանագիր (ռուս.՝ Контракт) – առևտրային ընկերության մենեջեր
• 1985 – Տեր և տիկին Քացախները (ռուս.՝ Миссис Уксус и мистер Уксус) – Գայլ
• 1986 – Ինչպես քաշ կորցնել (ռուս.՝ Как потерять вес) – դեղագործ, պատմող
• 1987 – Բոգատիրյան շիլա (ռուս.՝ Богатырская каша) – Գրիֆ
• 1988 – Մենք գնում ենք փնտրելու (ռուս.՝ Мы идём искать) – փաթառող շուն
• 1988 – Լեռնանցք (ռուս.՝ Перевал) – Բորիս / Ծեր
• 1989 – Ֆիտիլ № 323։ Մարդը ոչ մի տեղից (ռուս.՝ Фитиль № 323: «Человек ниоткуда») – Սառցե մարդ
• 1989 – Ուրախ մեկնարկ (ռուս.՝ Счастливый старт) – գնդապետ Ելլոու
• 1989 – Գործակալը գնում է օվկիանոս (ռուս.՝ Агент уходит в океан) – գնդապետ Ելլոու / հրամանատար Մորժով
• 1989 – Ռուսական հետախուզության գրկում (ռուս.՝ В объятиях русской разведки) – հրամանատար Մորժով
• 1989 – Միկկոն՝ Պավլովայի որդին (ռուս.՝ Микко — сын Павловой) – հրամանատար Մորժով
• 1989 – Լիճ ծովի հատակին (ռուս.՝ Озеро на дне моря) – գնդապետ Ելլոու / հրամանատար Մորժով
• 1991 – Ստորջրյա բերետներ (ռուս.՝ Подводные береты) – գնդապետ Ելլոու / հրամանատար Մորժով
• 1991 – Չտեսնված պիտույքներ (ռուս.՝ Ненаглядное пособие) – Վիշապօձ
• 1991 – Առանց հաշվարկի ապրելը կործանում է (ռուս.՝ Без расчёту жить — себя погубить) — հեղինակի տեքստ (լուսագրերում նշված չէ)
• 1993 – Քաղցրաբլիթ (ռուս.՝ Пряник) – Գայլ
• 2003 – Պետյա Գրեչկինի ճանապարհորդությունն ալֆայից մինչև օմեգա (ռուս.՝ Путешествие Пети Гречкина от альфы до омеги)
• 2010 – Մատրյոշկայի գաղտնիքը (ռուս.՝ Секрет матрёшки)
• 2013 – Միշկայի պատմությունները (ռուս.՝ Мышкины истории)

Ֆիլմերի հնչյունավորում

• 1976 – Ուտկա գյուղը (ռուս.՝ Деревня Утка) – պրոֆեսոր (հնչյունավորել է դերասան Վադիմ Ալեքսանդրովի դերը)
• 1987 – Ընկեր (ռուս.՝ Друг) – Ընկեր, նյուֆաունդլենդ ցեղատեսակի շուն (հնչյունավորել է նյուֆաունդլենդ յուտգային)
• 2008 – Մոխրոտ 4×4: Ամեն ինչ սկսվում է ցանկությունից (ռուս.՝ Золушка 4×4. Всё начинается с желаний) – Կուղբ

Համակարգչային խաղերի հնչյունավորում

• 2000 – Շերլոք Հոլմս։ Մորիարտիի վերադարձը (ռուս.՝ Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти) — Շերլոք Հոլմս^[19]
• 2004 – Շերլոք Հոլմս։ Արծաթե ականջօղի գաղտնիքը (ռուս.՝ Шерлок Холмс: Загадка серебряной серёжки) – Շերլոք Հոլմս^[20]
• 2005 – Կառլսոնը, որն ապրում է տանիքում — Կառլսոն^[21]
• 2008 – Շերլոք Հոլմս։ Պարսկական գորգի գաղտնիքը (անգլ.՝ Adventures of Sherlock Holmes: The Mystery of the Persian Carpet) – Շերլոք Հոլմս

Պրոդյուսեր

• 1997 – Դոն Կիխոտը վերադառնում է (ռուս.՝ Дон Кихот возвращается)
• 2019 – Ռուսաստանի պղնձե հեծյալը (ռուս.՝ Медный всадник России)

Ֆիլերի ռեժիսոր

• 1997 – Դոն Կիխոտը վերադառնում է (ռուս.՝ Дон Кихот возвращается)
• 2019 – Ռուսաստանի պղնձե հեծյալը (ռուս.՝ Медный всадник России)

Մուլտիպլիկացիայի ռեժիսոր

• 1966 – Ամենա, ամենա, ամենա, ամենա (ռուս.՝ Самый, самый, самый, самый)
• 1970 – Կապույտ թռչուն (ռուս.՝ Синяя птица)
• 1972 – Տիեզերքի մեծագույն գաղտնիքները (Փաետոնը՝ Արևի որդին) (ռուս.՝ Великие тайны вселенной (Фаэтон — сын Солнца))
• 1973 – Բրեմենյան երաժիշտների հետքերով (ռուս.՝ По следам бременских музыкантов)

Սցենարիստ

• 1966 – Ամենա, ամենա, ամենա, ամենա (ռուս.՝ Самый, самый, самый, самый)
• 1966 – Ժու-ժու-ժու (ռուս.՝ Жу-жу-жу)
• 1969 – Բրեմենյան երաժիշտներ (ռուս.՝ Бременские музыканты) - Յուրի Էնտինի հետ համատեղ
• 1969 – Ձմեռ պապը և ամառը (ռուս.՝ Дед Мороз и лето)
• 1970 – Կապույտ թռչունը (ռուս.՝ Синяя птица)
• 1971 – Հին խաղալիքը (ռուս.՝ Старая игрушка)
• 1972 – Տիեզերքի մեծագույն գաղտնիքները (Փաետոնը՝ Արևի որդին) (ռուս.՝ Великие тайны вселенной (Фаэтон — сын Солнца)) — Վ. Անկորի հետ համատեղ
• 1973 – Սարդ Անանսին ու կախարդական փայտիկը (ռուս.՝ Паучок Ананси и волшебная палочка)
• 1973 – Բրեմենյան երաժիշտների հետքերով (ռուս.՝ По следам бременских музыкантов) — Յուրի Էնտինի հետ համատեղ
• 1976 – Ժամանակի հայելին (ռուս.՝ Зеркало времени) — Վ. Անկորի հետ համատեղ
• 1978 – Տաղանդ և երկրպագուներ (ռուս.՝ Талант и поклонники)
• 1979 – Մաշան ու կախարդական մուրաբան (ռուս.՝ Маша и волшебное варенье)
• 1997 – Դոն Կիխոտը վերադառնում է (ռուս.՝ Дон Кихот возвращается)
• 2000 – Նոր բրեմենյանները (ռուս.՝ Новые бременские) — Յուրի Էնտինի հետ համատեղ
• 2019 – Ռուսաստանի պղնձե հեծյալը (ռուս.՝ Медный всадник России)

Հեռուստատեսություն

• 2003 – Ֆորտ Բոյար (ռուս.՝ Форт Боярд) – Ծովահեն Ֆուրա

Մրցանակներ և պարգևներ

Ռուսական մրցանակներ

• ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ (27 նոյեմբերի, 1981)
• ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ (18 ապրիլի, 1988)
• «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» IV աստիճանի շքանշան (1 դեկտեմբերի, 2005) – Հայրենական կինեմատոգրաֆիայի զարգացման գործում ունեցած մեծ ավանդի և բազմամյա ստեղծագործական գործունեության համար^[22],
• Պատվո շքանշան (27 հոկտեմբերի, 2016) – հայրենական մշակույթի և արվեստի զարգացման գործում ունեցած մեծ վաստակի, երկարամյա բեղմնավոր գործունեության համար^[23],
• «Հայրենիքի հերոսների հիշատակին» մեդալ – պատմահայրենասիրական ուղղվածության նախագծերի իրականացման համար (Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարի 2016 թվականի դեկտեմբերի 19-ի № 870 հրաման)^[24]։

Օտարերկրյա մրցանակներ

• Հենրիխ Գրայֆի մրցանակի դափնեկիր (1969)^[25],
• Բրիտանական կայսրության շքանշանի պատվավոր անդամ (20 փետրվարի, 2006) – թատրոնի և կատարողական արվեստի բնագավառում ունեցած վաստակի համար^[4][26]։

Հանրային ճանաչում

• ՌԴ Կինեմատոգրաֆիական արվեստների և գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատվավոր ակադեմիկոս (2002),
• «Ոսկե արծիվ-2017» հատուկ մրցանակ «կինեմատոգրաֆիայի բնագավառում ունեցած ավանդի համար» (2016 թվականի արդյունքներով)^[27]։

Գրական ստեղծագործություն

Սցենարներից ու պիեսներից բացի Վասիլի Լիվանովը հեղինակել է վիպակներ, պատմվածքներ, էսսեներ, հուշագրություններ մշակույթի ականավոր գործիչների մասին։ Սկյութների մասին պատմող «Ագնիան՝ Ագնիայի դուստր» (ռուս.՝ «Агния, дочь Агнии», 1976), «Իմ սիրելի ծաղրածուն» (ռուս.՝ «Мой любимый клоун», 1979)^[28], «Գիշերային «Նետը» (ռուս.՝ «Ночная „Стрела“», 1980), «Ռազմական կցորդի հարստությունը» (ռուս.՝ «Богатство военного атташе», 1984) վիպակներն առաջին անգամ հրապարակվել են «Յունոստ» ամսագրում։ 1985 թվականին լույս է տեսել Վասիլի Լիվանովի արձակ ստեղծագործությունների «Լեգենդ և իրականություն» (ռուս.՝ «Легенда и быль») ժողովածուն («Սովետսկի պիսատել» հրատարակչություն)։ «Նևա» ամսագրում (1989, № 4) հրապարակվել է «Իրեն չհիշող Իվանը» (ռուս.՝ «Иван, себя не помнящий») հումորային վիպակը։ Հետագայում բազմիցս հրատարակվել են նրա տարբեր ժանրերի ստեղծագործությունների ժողովածուներ, լույս են տեսել ստեղծագործությունների եռահատոր (2005) և երկհատոր (2010) ժողովածուներ։

«Իմ սիրելի ծաղրածուն» վիպակի մոտիվներով նկարահանվել է համանուն ֆիլմը։ Վասիլի Լիվանովի հեքիաթի հիման վրա բեմադրվել է «Նապաստակը կաղամբի բանջարանոցիցի» կարճամետրաժ մուլտֆիլմը («Սոյուզմուլտֆիլմ», 2006)։ 2009 թվականին Վասիլի Լիվանովի «Ռազմական կցորդի հարստությունը» վիպակի հիման վրա նկարահանվել է «Կրոմով» կինոֆիլմը, սակայն պրոդյուսերների հետ տարաձայնությունների պատճառով Լիվանովը պահանջել է հանել իր ազգանունը լուսագրերից։

Վավերագրական ֆիլմեր և հեռուստահաղորդումներ

• «Վասիլի Լիվանով։ «Կյանքում ես Շերլոք Հոլմսը չեմ» (ռուս.՝ «Василий Ливанов. „В жизни я не Шерлок Холмс“», «Առաջին ալիք», 2010)^[29]
• «Վասիլի Լիվանով; Ես կարող եմ պատասխանել հարվածին» (ռուս.՝ «Василий Ливанов. „Я умею держать удар“», «ՏՎ Ցենտր», 2015)^[30]
• «Վասիլի Լիվանով։ Ասպետ և ջենտլմեն» (ռուս.՝ «Василий Ливанов. „Кавалер и джентльмен“», «Առաջին ալիք», 2015)^[31][32]
• «Շերլոք Հոլմս և բժիշկ Վաթսոն. խորհրդային Բեյքեր սթրիթի պատմությունը» (ռուս.՝ «Шерлок Холмс и доктор Ватсон»: история советской Бейкер-стрит, «Միր», 2020)^[33]
• «Շերլոք Հոլմսը և բժիշկ Վաթսոնը միասին ընդմիշտ» (ռուս.՝ «Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда», «Առաջին ալիք», 2021)^[34][35]

Մատենագրություն

• Ливанов В. Б. Неизвестный Шерлок Холмс ; Помни о белой вороне. — М. : Эксмо, 2010. — 272 с. — ISBN 978-5-699-43373-5.
• Ливанов В. Б. Путь из детства ; Эхо одного тире. — М. : АСТ, 2013. — 256 с. — ISBN 978-5-170-77885-0.
• Ливанов В. Б. Люди и куклы : [сб.]. — М. : Litres, 2014. — ISBN 5457423026. — ISBN 9785457423022.
• Ливанов В. Б. Мой отец — Борис Ливанов. — 2015. — 205 с.

Ծանոթագրություններ

1. Internet Movie Database — 1990.
2. Discogs — 2000.
3. http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001201610270009?index=19&rangeSize=1
4. «List of Honorary Awards January-June 2006» (PDF) (անգլերեն). gov.uk; archive.org — Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 28-ին. «Mr Vasily Borisovitch Livanov formally approved 20 February 2006 for service to the theatre and performing arts…»
5. Василий Ливанов: «В современных „Шерлоках“ нет никакого Конана Дойла» Արխիվացված 2015-07-23 Wayback Machine // lifenews.ru
6. Кино, 1986, էջ 236
7. Самошин С. От Василия Ливанова ушёл театр «Детектив»: Шерлок Холмс запил, солдаты выносят мебель Արխիվացված 2020-11-28 Wayback Machine // «Коммерсантъ-Власть»: журнал. — 1992. — № 122. — 1 июня.
8. «Миллион долларов за восемьдесят минут». Известия. 2003 թ․ մարտի 28. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
9. «Василий Ливанов: Меня не выгоняли, я ушел сам! Почему актер отказался сниматься в игре «Форт Байяр»?». Կոմսոմոլսկայա պրավդա. 2004 թ․ օգոստոսի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
10. «List of Honorary Awards January-June 2006». Foreign and Commonwealth Office (անգլերեն) — Список награждённых почётным членством Ордена Британской империи в январе—июне 2006 года. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2008 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
11. «The Newsletter The Sherlock Holmes Society of London» (PDF). The Sherlock Holmes Society of London (անգլերեն). 2006 թ․ ապրիլի 4. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
12. Дети Василия Ливанова Արխիվացված 2018-11-09 Wayback Machine // bez-makiyazha.ru
13. Пахомова А. Василий Ливанов пытался взорвать машину жены Արխիվացված 2014-12-13 Wayback Machine // Собеседник. — 2012. — апреля.
14. Василий Ливанов стал дедом в четвёртый раз Արխիվացված 2018-11-09 Wayback Machine // StarHit.ru
15. «Елена Ливанова». Энциклопедия отечественного кино. russiancinema.ru. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)(չաշխատող հղում)
16. «Василий Ливанов: «Враньё о России зашкаливает!»». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
17. «Актёр Ливанов посоветовал Путину «даже не думать» уходить с поста президента». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 1-ին.
18. «Свыше 150 деятелей культуры поддержали президента и спецоперацию на Украине - ИА REGNUM». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 10-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 10-ին.
19. «Игра «Шерлок Холмс: Возвращение Мориарти»». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 29-ին.
20. «Игра «Шерлок Холмс: Загадка серебряной серёжки»». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 29-ին.
21. «Игра «Карлсон, который живёт на крыше»». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 29-ին.
22. «Указ Президента Российской Федерации от 1 декабря 2005 г. № 1381». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 29-ին.
23. «Указ президента Российской Федерации от 26 октября 2016 года № 572 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 29-ին.
24. Василий Ливанов получил медаль Минобороны России «Памяти героев Отечества» Արխիվացված 2017-01-16 Wayback Machine // Рамблер-новости
25. DEFA-Chronik für das Jahr 1969 Արխիվացված 2020-10-18 Wayback Machine // defa-stiftung.de
26. «Ливанов — Кавалер ордена Британской Империи» (ռուսերեն). bbc.co.uk. 2006 թ․ փետրվարի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 28-ին.
27. Лауреаты премии «Золотой Орёл» за 2016 год Արխիվացված 2021-02-24 Wayback Machine // Портал Национальной академии кинематографических искусств и наук России
28. «Повесть «Мой любимый клоун»». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 15-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 14-ին.
29. ««Василий Ливанов. В жизни я не Шерлок Холмс». Документальный фильм». www.1tv.com (ռուսերեն). Առաջին ալիք. 2010 թ․ հուլիսի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
30. ««Василий Ливанов. Я умею держать удар». Документальный фильм». www.tvc.ru (ռուսերեն). ՏՎ Ցենտր. 2015. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
31. ««Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». Документальный фильм». www.1tv.ru (ռուսերեն). Առաջին ալիք. 2015 թ․ հուլիսի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
32. ««Василий Ливанов. Кавалер и джентльмен». Документальный фильм». www.1tv.com (ռուսերեն). Առաջին ալիք. 2015. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
33. ««Шерлок Холмс и доктор Ватсон»: история советской Бейкер-стрит. Телепередача». mirtv.ru (ռուսերեն). Միր. 2010 թ․ հուլիսի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
34. ««Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда». Документальный фильм». www.1tv.com (ռուսերեն). Առաջին ալիք. 2021. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
35. ««Шерлок Холмс и доктор Ватсон вместе навсегда». Документальный фильм». www.1tv.ru (ռուսերեն). Առաջին ալիք. 2021 թ․ հուլիսի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.

Գրականություն

• Ливанов Василий Борисович // Кино : Энциклопедический словарь / гл. ред. С. И. Юткевич. — М. : Советская энциклопедия, 1986. — С. 236.

Արտաքին հղումներ

• Վասիլի Լիվանովին նվիրված կայք (ռուս.)
• Василий Ливанов. «Смотрите, сын полка!» Воспоминания Василия Ливанова о военном детстве
• Евгений Перемышлев. «Ливанов Василий Борисович». www.krugosvet.ru (ռուսերեն). Кругосвет. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
• Денис Абрамов. «Ливанов Василий Борисович». tass.ru (ռուսերեն). ТАСС. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վասիլի Լիվանով» հոդվածին։