Հարավարևմտյան Ասիա

Հարավարևմտյան Ասիա, Արևմտյան Ասիա կամ Առաջավոր Ասիա տարածաշրջան Եվրասիա մայրցամաքում։ Այն մարդկության պատմության հնագույն բնօրրաններից է և մի շարք ժողովուրդների պատմական հայրենիքը։ Հայտնի է նաև որպես՝ Մերձավոր Արևելք։ Գտնվում է Միջերկրական, Արաբական, Կարմիր, Սև և Կասպից ծովերի, Ադենի, Օմանի, և Պարսից ծոցերի միջև։ Տարածքը զբաղեցնում է շուրջ 7 միլիոն կմ², որտեղ ապրում է 427 մլն 316 հզ 135 մարդ։ Հարավարևմտյան Ասիայում ուրբանիզացման մակարդակն ավելի բարձր է քան, օրինակ՝ Հարավային ու Հարավարևելյան Ասիայում։ Սոցիալ-տնտեսական զարգացման բարձր մակարդակով առանձնանում է Իսրայելը։ Այստեղ տարածված են ավազային ընդարձակ անապատները, կիսաանապատներն ու օազիսները, իսկ դրանց հարևանությամբ՝ ձյունապատ լեռնագագաթները, կանաչապատ գետահովիտներն ու ծովափերը։

Հարավարևմտյան Ասիա
Տեսակ	տարածաշրջան և ենթամայրցամաք
Մայրցամաք	Ասիա
Կազմված է	Հայաստան[1], Ադրբեջան[1], Բահրեյն[1], Կիպրոս[1], Վրաստան[1], Իրաք[1], Իսրայել[1], Հորդանան[1], Քուվեյթ[1], Լիբանան[1], Օման[1], Կատար[1], Սաուդյան Արաբիա[1], Պաղեստին[1], Սիրիա[1], Թուրքիա[1], ԱՄԷ[1], Եմեն[1], Լևանտ, Սինայի թերակղզի և Իրան
Մասն է	Ասիա[2]

Տնտեսություն

Հարավարևմտյան Ասիայի գլխավոր հարստությունը նավթն է։ Այստեղ է կենտրոնացած նավթի համաշխարհային պաշարների 2/3-ը։ Նավթով հարուստ են Սաուդյան Արաբիան, Քուվեյթը, Իրաքը, Իրանը, ԱՄԷ-ն (Արաբական Միացյալ Էմիրություններ)։

Այստեղ է կենտրոնացած նաև բնական գազի համաշխարհային պաշարների 1/4-ը։ Գազի պաշարներով հարուստ են Իրանը, ԱՄԷ-ն, Սաուդյան Արաբիան։

Բորի և քրոմի հումքի համաշխարհային նշանակության պաշարներ կան Թուրքիայում, կալիումական աղերի՝ Իսրայելում, Հորդանանում և Իրանում։ Երկաթի, պղնձի ու բազմամետաղների հանքաքարի զգալի պաշարներով առանձնանում են Իրանը, Թուրքիան և Հայաստանը։ Տարածաշրջանի գյուղատնտեսական առաջատար ճյուղը բուսաբուծությունն է։ Հացահատիկային հիմնական մշակաբույսերն են ցորենը, բրինձը, գարին, եգիպտացորենը։ Տարածված ճյուղ է պտղաբուծությունը։ Մշակում են նուռ, նուշ, ծիրան, թուզ, ձիթապտուղ, ցիտրուսներ։ Լայն տարածում ունի խաղողագործությունը։ Տարածաշրջանն աշխարհում առաջինն է փյունիկյան արմավի արտադրությամբ (Իրաք, Սաուդյան Արաբիա, Իրան)։Տարածաշրջանի երկրները զարգացած երկրներից ներմուծում են մեքենաներ և սարքավորումներ, ինչպես նաև ժամանակակից տեխնոլոգիաներ։ Արտահանում են նավթ, բնական գազ և այլ օգտակար հանածոներ, բուսաբուծության և անասնապահական արտադրանք, գորգեր, տնայնագործական ապրանքներ։

Երկրներ և մայրաքաղաքներ

Այսօր քաղաքական տեսանկյունից Արևմտյան Ասիան ընդգրկում է հետևյալ երկրները^[3][4][5]՝

•  Աբխազիայի Հանրապետություն

(չճանաչված կառավարություն)

•  Ադրբեջան

Երկու հայկական պետություններ.

•  Հայաստան
• Արցախ

(չճանաչված կառավարություն)

•  Աֆղանստան
•  Բահրեյն
•  Վրաստան

(մասամբ Եվրոպայում)

•  Եգիպտոս

(միայն Սինայի թերակղզին)

•  Իսրայել Երուսաղեմ
•  Հորդանան
•  Իրաք
•  Իրան
•  Եմեն
•  Կատար
•  Կիպրոս
•  Քուվեյթ
•  Լիբանան
•  ԱՄԷ
•  Օման
•  Սաուդյան Արաբիա
•  Սիրիա
•  Թուրքիա (մասամբ Եվրոպայում)
•  Հարավային Օսիայի Հանրապետություն (չճանաչված կառավարություն)

Ծանոթագրություններ

1. https://unstats.un.org/unsd/methodology/m49/
2. https://www.workwithdata.com/place/western-asia
3. Miller, David. «West Asia Map». National Geographic Style Manual. National Geographic Society. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 5-ին.
4. Maddison, Angus (2004). The World Economy: Historical Statistics. Development Centre Studies. Paris, France: Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (published 2003). ISBN 978-92-64-10412-9. LCCN 2004371607. OCLC 53465560.
5. United Nations Industrial Development Organization Vienna (UNIDO) (2005). International Yearbook of Industrial Statistics 2015. Cheltenham, UK: Edward Elgar Publishing. էջ 14. ISBN 9781784715502.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 40)։