Remove ads
A gastroenterite[1] é unha enfermidade caracterizada pola inflamación (-itis) do tracto gastrointestinal que está composto polo estómago (gastro-) e o intestino delgado (entero-). Os síntomas principais son diarrea, vómito, cólico abdominal e cambras.[2] Aínda que non ten relación coa gripe, é tamén designada incorrectamente por gripe intestinal ou gripe gástrica.
| Gastroenterite | |
|---|---|
| Clasificación e recursos externos | |
 Virus de gastroenterite: A = rotavirus, B = adenovirus, C = Norovirus e D = Astrovirus. As partículas dos virus móstranse co mesmo nivel de aumento para permitir a comparación de tamaños. | |
| ICD-10 | A02.0, A08, A09, J10.8, J11.8, K52 |
| ICD-9 | 008.8, 009.0, 009.1, 558 |
| DiseasesDB | 30726 |
| eMedicine | emerg/213 |
| MeSH | D005759 |
 Se cre que pode requirir tratamento, por favor, consúltello ao médico. | |
A nivel mundial, a maioría dos casos de gastroenterite en nenos débese ao rotavirus.[3] Nos adultos, as causas máis comúns son o norovirus[4] e a Campylobacter.[5] Hai causas menos comúns, como outros tipos de bacterias (ou as súas toxinas) e parasitos. A súa transmisión pode ocorrer mediante o consumo de alimentos preparados inadecuadamente, de auga contaminada ou a través do contacto físico con persoas infectadas.
O tratamento ten como base unha hidratación axeitada. Para os casos menos graves, isto normalmente faise con sales de rehidratación oral. Nos casos máis graves pode ser necesaria a administración de soro por vía intravenosa. A gastroenterite afecta sobre todo os nenos e nas rexións en vías de desenvolvemento.
Remove ads
A gastroenterite manifestase normalmente a través de diarreas e vómitos,[6] e menos frecuente a través de tan só un destes síntomas.[2] Poden tamén darse cólicos abdominais.[2] Os síntomas normalmente inicianse entre as 12 e as 72 horas despois de contraer o axente infeccioso. Cando ten orixe viral, a enfermidade desaparece normalmente ao final dunha semana.[6] Algúns axentes virais poden estar na orixe de síntomas asociados como febre, fatiga, dores de cabeza e dores musculares.[6] No caso de que as feces conteñan sangue, é pouco probable que a causa sexa viral[6] e moi probable que sexa bacteriana.[6] Algunhas infeccións bacterianas poden estar asociadas a cólicos abdominais moi intensos e poden persistir durante varias semanas.[7]
Os nenos infectados por rotavirus recupéranse normalmente entre tres a oito días despois.[6] Con todo, en rexións menos desenvolvidas onde o acceso a medicina é difícil, é común que a diarrea persista por un período de tempo maior.[8] A deshidratación é unha complicación frecuente na diarrea,[9] e nenos cun grao significativo de deshidratación poden presentar unha resposta lenta o recheo capilar,[10] turxescencia da pel reducida e respiración anormal. No lactante a depresión da fontanela superior é un sinal precoz de deshidratación.[11] En rexións sen condicións sanitarias, é común a aparición repetitiva de infeccións, o que a longo prazo pode dar orixe a desnutrición,[12] crecemento deficiente e atraso cognitivo.[13]
Preto do 1% dos infectados con especies de Campylobacter desenvolven artrite reactiva e 0,1% desenvolven a síndrome de Guillain-Barré.[7] As infeccións por Escherichia coli ou especies de Shigella, produtoras de Shigelose poden dar orixe á síndrome hemolítico-urémico, que se manifesta pola baixa cantidade de plaquetas, insuficiencia renal e baixa cantidade de glóbulos vermellos.[7] Os nenos están máis predispostos a contraer a síndrome que os adultos.[13] Algunhas infeccións virais poden dar orixe a convulsións epilépticas infantís benignas.[2]
Remove ads
.jpg)
Os virus (particularmente o rotavirus) e as bacterias das especies Escherichia coli e Campylobacter son as causas principais da gastroenterite.[12][14] Con todo, hai moitos outros axentes infecciosos que poden causar esta síndrome.[13] Ocasionalmente víronse causas non infecciosas, pero son menos probables que a etioloxía viral ou bacteriana.[2] O risco de infección é máis alto nos nenos debido á súa falta de inmunidade e a súa relativa pouca hixiene.[2]
Viral
Entre os virus coñecidos como causantes da gastroenterite inclúense o rotavirus, o norovirus, o adenovirus e o astrovirus.[6][15] O rotavirus é o causante máis común de gastroenterite nos nenos, e produce niveis de incidencia similares tanto nos países desenvolvidos como nos países en vías de desenvolvemento.[16] Os virus causan ao redor do 70 % dos casos de diarrea infecciosa no grupo de idade pediátrica.[17] O rotavirus é unha causa menos común nos adultos debido á inmunidade adquirida.[18]
O norovirus é a causa principal da gastroenterite entre os adultos en América xa que provoca máis do 90 % dos gromos.[6] Estas epidemias localizadas normalmente ocorren cando grupos de persoas pasan tempo en proximidade física uns doutros, como ocorre nos cruceiros,[6] hospitais ou restaurantes.[2] As persoas poden seguir sendo contagiosas aínda despois de que se terminou o seu episodio de diarrea.[6] O norovirus é a causa de aproximadamente o 10 % dos casos en nenos.[2]
Bacteriana
No mundo desenvolvido, a bacteria Campylobacter jejuni é a causa principal da gastroenterite bacteriana. A metade de devanditos casos relaciónase coa exposición á carne de aves.[7] Nos nenos, as bacterias son a causa de ao redor do 15 % dos casos. As especies máis comúns son: Escherichia coli, Salmonela, Shigella, e Campylobacter. Se os alimentos se contaminan con bacterias e se manteñen a temperatura ambiente durante varias horas, as bacterias multiplícanse e aumenta o risco de infección nas persoas que consuman devanditos alimentos.[13] Entre os alimentos comunmente asociados con estas enfermidades inclúense: carne crúa ou pouco cocida, polo, marisco e ovos, brotes crus, leite sen pasteurizar, queixos frescos, e mollos de froitas e verduras.[19] Nos países en vías de desenvolvemento, especialmente na África subsahariana e Asia, o cólera é unha causa común de gastroenterite. Esta infección usualmente transmítese por medio da auga ou alimentos contaminados.[20]
A especie toxigénica Clostridium difficile é unha causa importante de diarrea, feito que ocorre máis a miúdo nas persoas maiores.[13] Os nenos poden ser portadores destas bacterias sen desenvolver os síntomas. É unha causa común de diarrea nas persoas hospitalizadas e frecuentemente asóciase co uso de antibióticos.[21] A diarrea infecciosa causada por estafilococo dorado tamén pode presentarse en quen utilizaron antibióticos.[22] A "diarrea do viaxeiro" é usualmente un tipo de gastroenterite bacteriana. Os medicamentos supresores de ácidos parecen aumentar o risco de desenvolver unha infección significativa logo de expoñerse a certa cantidade de organismos, incluídas as especies Clostridium difficile, Salmonela, e Campylobacter.[23] O risco é maior naqueles que consomen inhibidores da bomba de protóns que en quen toman antagonistas H2.[23]
Parasitarias
Certa cantidade de protozoarios pode causar gastroenterite, sobre todo os do tipo Giardia lamblia, aínda que as especies Entamoeba histolytica e Cryptosporidium tamén estiveron involucradas.[17] Como grupo, estes axentes conforman ao redor do 10% dos casos en nenos.[24] A especie Giardia preséntase máis comunmente nos países en vías de desenvolvemento, pero este axente etiolóxico, ata certo punto, causa este tipo de enfermidade en calquera parte.[25] Ocorre máis comunmente en persoas que viaxaron a rexións con alta prevalencia, nenos que asisten a gardarías, homes que teñen relacións sexuais con homes e entre a poboación en xeral logo dun desastre.[25]
Non infecciosas
Existe un número de causas non infecciosas para a inflamación do tracto gastrointestinal.[2] Algunhas das máis comúns inclúen os medicamentos (como os AINE), certos alimentos como a lactosa (naqueles que teñen intolerancia) e o glute (naqueles que padecen celiaquía). A enfermidade de Crohn tamén é unha fonte non infecciosa de gastroenterite (con frecuencia aguda). Tamén pode ocorrer unha enfermidade secundaria debido a toxinas. Entre as intoxicacións alimentarias asociadas con náuseas, vómitos e diarrea atópanse: a intoxicación por ciguatera debido ao consumo de peixes predadores contaminados, a escombroidose asociada co consumo de certos tipos de peixe en mal estado, o envenenamiento por tetrodotoxina polo consumo do peixe globo entre outros, e o botulismo debido á conservación incorrecta dos alimentos.[26]
Remove ads
A gastroenterite defínese como vómitos ou diarreas causados por unha infección no intestino delgado ou no intestino groso.[13] Polo xeral, os cambios no intestino delgado non son inflamatorios, pero os cambios no intestino groso si o son.[13] O número de patóxenos que se necesita para causar unha infección varía de entre uns poucos a un (para o Cryptosporidium) ata tantos como 108 (para a Vibrio cholerae).[13]
Transmisión
A transmisión pode ocorrer a través do consumo de auga e alimentos contaminados ou cando a xente comparte obxectos persoais.[12] Nas zonas nas que hai estacións chuviosas e secas, a calidade da auga empeora xeralmente durante a estación chuviosa, e isto ten correlación co momento dos gromos. En zonas do mundo con estacións, as infeccións son máis comúns durante o inverno.[13] A alimentación a bebés por medio de biberóns non desinfectados correctamente é unha causa significativa de gastroenterite a escala mundial.[12] As taxas de transmisión tamén están relacionadas a unha hixiene deficiente, en especial entre os nenos,[6] en fogares abarrotados,[27] e naqueles con condicións nutricionais deficientes preexistentes.[13] Logo de desenvolver tolerancia, os adultos poden portar certos organismos sen presentar sinais ou síntomas, e actuar así como reservorios naturais de contaxio.[13] Aínda que algúns axentes (como a Shigella) só se presenta en primates, outros poden presentarse nunha ampla variedade de animais (como a Giardia).[13]
Remove ads
A gastroenterite normalmente ocasiona diarrea e vómito,[6] ou, aínda que de forma menos común, presenta só un destes dous sintomas.[2] O paciente tamén pode ter cambras abdominais.[2] Os síntomas adoitan empezar a manifestarse de 12 a 72 horas logo de contraer o axente infeccioso.[12]
Cando se debe a un axente viral, esta enfermidade normalmente desaparece no transcurso dunha semana.[6] Algunhas causas virais tamén poden estar relacionadas con febre, fatiga, dor de cabeza e dor muscular.[6] Se hai presenza de sangue na deposición, é menos probable que a causa sexa viral[6] e máis probable que sexa bacteriana.[7] Algunhas infeccións bacterianas poden estar asociadas a unha dor abdominal agudo e poden persistir durante varias semanas.[7]
Os nenos infectados con rotavirus usualmente recupéranse por completo nun período de tres a oito días.[16] Con todo, nos países en vías de desenvolvemento, o tratamento para infeccións agudas a miúdo está fóra do alcance da poboación e a diarrea crónica é común.[8] A deshidratación é unha complicación común da diarrea,[9] e un neno cun nivel significativo de deshidratación pode ter un enchido capilar prolongado, unha turxencia cutánea pobre e unha respiración anormal.[11] A presenza repetitiva destas infeccións é común en áreas con saneamento deficiente e desnutrición,[12] o que pode provocar atraso do crecemento e déficit cognitivo a longo prazo.[13]
A artrite reactiva ocorre nun 1 % das persoas logo de sufrir infeccións pola especie Campylobacter e a síndrome de Guillain-Barré ocorre no 0,1%.[7] A síndrome urémico hemolítico (SUH) pode presentarse como resultado da infección con toxinas Shiga que producen as especies Escherichia coli ou Shigella e provocan contaxe baixa de plaquetas, funcionamento deficiente dos riles e contaxe baixa de glóbulos vermellos (debido a súa descomposición).[24] Os nenos teñen maior predisposición a contraer SUH que os adultos.[13] Algunhas infeccións virais poden producir ataques infantís benignos.[2]
Remove ads
Polo xeral, a gastroenterite diagnosticase clinicamente en base aos sinais e síntomas da persoa. Non sempre é necesario determinar a causa exacta xa que iso non cambia o manexo da enfermidade.[12] Con todo, deberíase realizar un cultivo de materia fecal naqueles que presentan sangue nas feces, aqueles que estiveron expostos a unha intoxicación alimentaria e aqueles que viaxaron recentemente a un país en vías de desenvolvemento.[6] Tamén se poden realizar exames de diagnóstico por control. Xa que o 10 % dos bebés alimentados con leite materno e cativos pequenos desenvolven hipoglicemia, recoméndase medir a glicosa sérica nesta poboación. Ademais deberíase comprobar o nivel de electrólitos e a función renal[11] cando existe a preocupación dunha deshidratación aguda.[17]
Deshidratación
Unha parte importante da avaliación é determinar se a persoa sofre ou non de deshidratación. Polo xeral, a deshidratación divídese en leve (3-5 %), moderada (6-9 %), e aguda (>10 %).[2] Nos nenos, os sinais máis precisos de deshidratación moderada ou aguda son un enchido capilar prolongado, unha turxencia cutánea deficiente e unha respiración anormal.[11][28] Outros achados útiles (cando se utilizan en combinación) inclúen: ollos afundidos, diminución da actividade, falta de bágoas e boca seca.[2] A produción normal de ouriña e a inxestión oral de líquidos sen os vomitar de inmediato son síntomas tranquilizadores.[11] Os exames de laboratorio teñen pouco beneficio clínico á hora de determinar o grado de deshidratación.[2]
Diagnóstico diferencial
Débense descartar outras causas potenciais de sinais e síntomas que imitan aos que se ven na gastroenterite, incluíndo apendicite, vólvulo, enfermidade inflamatoria intestinal, infección urinaria e diabetes mellitus.[17] Tamén se deben ter en conta a insuficiencia pancreática, síndrome do intestino curto, enfermidade de Whipple, celiaquía e o abuso de laxantes.[29] O diagnóstico diferencial pode ser algo complicado se a persoa presenta só vómitos ou diarrea (en lugar de ambas cousas).[2]
A apendicite pode presentar vómitos, dor abdominal e unha pequena cantidade de diarrea no 33 % dos casos. En contraste coa gran cantidade de diarrea que é típica da gastroenterite.[2] As infeccións nos pulmóns ou o tracto urinario nos nenos tamén poden causar vómitos ou diarrea. A clásica cetoacidose diabética (CAD) preséntase con dor abdominal, náusea e vómitos, pero non dá diarrea.[2] Un estudo descubriu que ao 17% de nenos con CAD diagnosticaraselle inicialmente unha gastroenterite[2]
Remove ads
Estilo de vida
Para reducir as taxas de infección e a gastroenterite clinicamente significativas é importante ter fácil acceso a un fornezo de auga non contaminada e boas prácticas de saneamento.[13] Descubriuse que as medidas persoais (como o lavado de mans) reducen ata un 30 % a incidencia e taxa de prevalencia da gastroenterite nos países desenvolvidos e en vías de desenvolvemento.[11] Os xeles con alcohol tamén poden ser eficaces.[11] A lactación materna é importante, en especial naqueles lugares cunha hixiene deficiente, así como a mellora da hixiene en xeral. O leite materno reduce tanto a frecuencia das infeccións como a súa duración. Evitar os alimentos ou bebidas contaminadas tamén debería ser efectivo.
Vacinación
Grazas a súa efectividade e seguridade, a Organización Mundial da Saúde recomendou no ano 2009 que a vacina contra o rotavirus se ofreza a todos os nenos a nivel mundial.[14][30] Na actualidade existen dúas vacinas comerciais contra o rotavirus e varias máis están en desenvolvemento.[30] En África e Asia estas vacinas reduciron a enfermidade aguda entre os bebés alimentados con leite materno[30] e os países que puxerón en funcionamento programas nacionais de vacinación viron unha diminución nas taxas e no nivel de gravidade da enfermidade.[31][32] Esta vacina tamén pode axudar a previr a enfermidade nos nenos non vacinados ao reducir o número de infeccións en circulación.[33] Desde o ano 2000, a posta en funcionamento do programa de vacinación contra o rotavirus nos Estados Unidos reduciu considerablemente o número de casos de diarrea, ata un 80 por cento.[34][35][36] A primeira dose da vacina débese dar aos bebés alimentados con leite materno entre as 6 e 15 semanas de idade.[14] Descubriuse que a vacina oral contra o cólera ten unha efectividade de entre o 50 e o 60 % logo de 2 anos.[37]
Investigación doutras vacinas
Hai varias vacinas contra a gastroenterite en desenvolvemento. Por exemplo, vacinas contra a Shigella e a «Escherichia coli» enterotoxigénica (ETEC), dúas das principais causas bacterianas da gastroenterite en todo o mundo.[38][39]
Remove ads
A gastroenterite é, polo xeral, unha enfermidade aguda e autocontida.[9] O tratamento de preferencia para aqueles que sofren unha deshidratación de leve a moderada son as sales de rehidratación oral (SRO).[24] A metoclopramida e/ou o ondansetrón, con todo, poden ser útiles nalgúns nenos,[40] e a butilescopolamina é útil para tratar a dor abdominal.[41]
Rehidratación
O tratamento principal da gastroenterite tanto en nenos como en adultos é a rehidratación. Isto lógrase preferiblemente administrando sales de rehidratación oral, aínda que a intravenosa pode ser necesaria se existe unha diminución no nivel de conciencia ou se a deshidratación é grave.[42][43] Os produtos orais de substitución producidos con carbohidratos complexos (é dicir, aqueles que conteñen trigo ou arroz) poden ser mellores que aqueles que conteñen azucres simples.[44] As bebidas especialmente altas en azucres simples, como as gasosas e os zumes de froitas, non son recomendables en nenos menores de 5 anos xa que poden aumentar a diarrea.[9] Pódese utilizar auga pura se os preparados máis específicos e eficaces de rehidratación oral non están dispoñibles ou non son agradables.[9] Nos nenos pequenos pódese utilizar unha sonda nasogástrica para administrar fluídos se as circunstancias así o requirisen.[17]
Alimentación
Recoméndase que os bebés alimentados con leite materno sigan sendo alimentados da forma normal e que os infantes alimentados con biberón sigan co seu leite de fórmula despois da rehidratación con SRO.[45] Polo xeral, os leites de fórmula sen lactosa ou baixas en lactosa non son necesarias.[45] Os nenos deben seguir coa súa alimentación normal durante os episodios de diarrea, pero débense evitar os alimentos altos en azucres simples.[45] A dieta BRAT (bananos, arroz, puré de mazá, tostadas e té) xa non se recomenda, xa que non contén suficientes nutrientes e non mostra ningún beneficio sobre a alimentación normal.[45] Demostrouse que algúns probióticos son beneficiosos para reducir tanto a duración da enfermidade como a frecuencia das deposicións.[46] Ademais, poden ser útiles para previr e tratar a diarrea asociada cos antibióticos.[47] Os produtos a base de leite fermentado (como o iogur) presentan un beneficio similar.[48] Os suplementos a base de zinc parecen ser eficaces no tratamento e a prevención da diarrea entre os nenos de países en vía de desenvolvemento.[49]
Antieméticos
Os medicamentos antieméticos poden ser útiles para tratar os vómitos nos nenos. O ondansetrón é dalgunha utilidade, unha dose única asóciase cunha diminución na necesidade de fluídos intravenosos, menos hospitalizacións e menos vómitos.[50][51][52] A metoclopramida tamén pode ser útil.[52] Con todo, o uso do ondansetrón pode estar conectado a un aumento na taxa de regreso ao hospital en nenos.[53] O preparado intravenoso de ondansetrón pódese administrar oralmente se o xuízo clínico o xustifica.[54] O dimenhidrinato, aínda que reduce os vómitos, non parece presentar un beneficio clínico importante.[2]
Antibióticos
Polo xeral, os antibióticos non adoitan utilizarse para a gastroenterite, aínda que algunhas veces recoméndanse se os síntomas son especialmente graves[55] ou se se illa ou se sospeita dunha posible causa bacteriana.[56] Se se han de empregar antibióticos, un macrólido (como a azitromicina) é máis preferible que unha fluoroquinolona debido a unhas taxas de resistencia máis altas a esta última.[7] A colite pseudomembranosa, cuxa causa máis habitual é o uso de antibióticos, manéxase desconntinuando o axente causante e tratándoa con metronidazol o vancomicina.[57] As bacterias e protozoos que son susceptibles a tratamento inclúe a shigella,[58] a salmonela typhi,[59] e as especies de Giardia.[25] Naqueles que teñan Giardia ou Entamoeba histolytica, recoméndase tratar con tinidazol xa que é mellor que o metronidazol.[25][60] A Organización Mundial da Saúde (OMS) recomenda o uso de antibióticos en nenos pequenos que presentan diarrea sanguinolenta e febre.[2]
Antiespasmódicos
Os antiespasmódicos presentan un risco teórico de causar complicacións e, aínda que a experiencia clínica demostrou que é pouco probable,[29] desaconséllase utilizar estes medicamentos en xente con diarrea sanguinolenta ou diarrea que se complica con febre.[61] A loperamida, un opioide análogo, úsase comunmente para o tratamento sintomático da diarrea.[62] A loperamida, con todo, non se recomenda en nenos, xa que pode cruzar a barreira sangue/cerebro inmatura e causar toxicidade. O subsalicilato de bismuto, un complexo insoluble de bismuto trivalente e salicilato, pode utilizarse en casos leves ou moderados,[29] pero o envelenamento por ácido salicílico é teoricamente posible.[2]
Remove ads
Hai varias vacinas contra a gastroenterite en desenvolvemento. Por exemplo, vacinas contra a Shigella e a « Escherichia coli» enterotoxigénica ( ETEC), dúas das principais causas bacterianas da gastroenterite en todo o mundo.[38][39]
A gastroenterite en cans e gatos está causada por moitos dos mesmos axentes que a causan nos humanos. Os organismos máis comúns son: Campylobacter, Clostridium difficile, Clostridium perfringens, e Salmonela.[63] Un gran número de plantas tóxicas poden causar síntomas tamén.[64] Algúns axentes son máis específicos a unha especie determinada. A gastroenterite porcina transmisible ( GPT) preséntase en porcos e ocasiona vómitos, diarrea e deshidratación.[65] Crese que aves silvestres introducírona nos porcos e non hai ningún tratamento específico dispoñible.[66] No se transmite a humanos.[67]
A primeira vez que se utilizou o termo «gastroenterite» foi no ano 1824.[68] Antes desa data coñecíase máis especificamente como febre tifoide ou «cholera morbus», entre outros, ou algo menos específico como «apretón de vísceras», «exceso», «fluxo», «queixa do intestino» ou calquera dunha serie doutros nomes arcaicos para a diarrea aguda.[69]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads