A foca común,[3] Phoca vitulina, é unha especie de mamífero carnívoro pinnípede da familia dos fócidos que habita ao longo do litoral dos mares temperados e fríos do hemisferio norte.
| Foca común Phoca vitulina | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||||||
| Estado de conservación | |||||||||||||||||||||||||
 Pouco preocupante | |||||||||||||||||||||||||
| Clasificación científica | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Nome binomial | |||||||||||||||||||||||||
| Phoca vitulina Linnaeus, 1758 [1][2] | |||||||||||||||||||||||||
 Distribución de Phoca vitulina | |||||||||||||||||||||||||
| Subespecies | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Áchase nas augas costeiras do norte dos océanos Atlántico e do Pacífico, como tamén no mar Báltico e mais no mar do Norte, chegando, polo sur, até as costas de Portugal, o que a converte na especie máis amplamente distribuída da superfamila dos pinnípedes.
A poboación mundial estímase que está entre os 400 000 e os 500 000 individuos, estando ameazadas algunhas das súas subespecies en certos hábitats.[4]
A caza de focas, unha práctica común no pasado, é agora considerada ilegal en moitos países con poboacións de foca común dentro dos seus territorios, pero nalgúns deles aínda se continúa practicando.
Taxonomía
A especie foi descrita en 1758 por Linneo na 10ª edición do seu Systema Naturae,[5] que a integrou dentro do xénero Phoca por el creado para incluír varios mamíferos mariños coñecidos na súa época e que non clasificara canda os cetáceos.
Subespecies
Segundo os autores, recoñécense tres,[2] catro [1] ou até cinco subespecies:[1]
- Phoca vitulina concolor (DeKay, 1842), de Norteamérica oriental.[6] non recoñecida polo WoRMS.[2]
- Phoca vitulina mellonae (Doutt, 1942), do Canadá oriental, tamén presente en augas doces (subespecie incluída en P. v. concolor por moitos autores).[6]
- Phoca vitulina richardsi (Gray, 1864), de Norteamérica occidental.[6]
- Phoca vitulina stejnegeri (Allen, 1902), de Asia oriental. A esta subespecie algúns autores considérana como unha especie separada, Phoca kurilensis ou Phoca insularis.[6] non recoñecida polo WoRMS,[2] nin polo SIIT.
- Phoca vitulina vitulina (Linnaeus, 1758), do Atlántico oriental (Europa) e Asia occidental. É unha das focas máis comúns do mundo.[6]
Distribución e poboación
A foca común encóntrase exclusivamente no hemisferio norte. Cunha estimación de 400 000 a 500 000 individuos, a poboación non periga a nivel global, e a maior parte das subespecies non se encontran ameazadas, exceptuando as de Groenlandia, Hokkaido e o mar Báltico. Porén, moitas das poboacións locais foron reducidas ou mesmo eliminadas debido ás enfermidades e a conflitos cos humanos, con e sen intención.[4]
De todas as súas subespecies, Phoca vitulina vitulina é a única que se encontra nas costas europeas do Atlántico, mar do Norte e mar Báltico (con exclusión do golfo de Botnia).
A súa área de dispersión se estende desde Islandia e a península Escandinava, ao norte, até Portugal, ao sur, pero presenta notábeis variacións de densidade de poboación.
O conxunto destas comprendía, nos anos 1980, da orde duns 50 000 individuos, dos que de 12 000 a 28 000 se encontraban en augas de Islandia; uns 4 000 en Noruega; máis de 3 800 nas costas de Suecia, Dinamarca, Alemaña e os Países Baixos, e de 13 000 a 16 000 nas das illas Británicas.[7]
Porén, a dinámica das poboacións nesta zona variaron profundamente desde aqueles tempos, con caídas recentes a grande escala nas subpoboacións do norte do Reino Unido, e aumentos rápidos da poboación, interrompidos por descensos importantes debido ás enfermidades no mar de Wadden, as do sur de Inglaterra, Kattegat e Skagerrak, e un aumento gradual despois da case extinción na década de 1970 no Báltico. En xeral, a poboación de P. v. vitulina aumentou desde a década de 1970.[4]
Na zona sur da área de distribución, desde hai máis ou menos tempo, rexístrase unha regresión continua da poboación. Dúas das colonias situadas no canal da Mancha, a da illa de Wight e da baía de Somme, desapareceron na actualidade. Esta última contaba con moitos centos de animais a principios do século XIX e só con algunhas decenas a finais do mesmo. A súa caza, e as molestias continuas que sufría, fixeron que deixase de reproducirse contra 1930. Así mesmo, constatouse que se produciu unha diminución alarmante nas costas do mar do Norte. No delta do Rin o número de focas decaeu de 800 en 1959 a menos de 50 en 1971, e no mar de Wasdden nese mesmo ano non se contaban máis de 233 animais, mentres que eran máis de 1 000 algúns anos antes. O principal factor desta regresión parece ser que foi a acción dos contaminantes sobre a fecundidade.[7]
Aínda que a área de distribución se estende até Portugal, parece que nunca existiu unha colonia de reprodución máis meridional que a citada do Somme. As observacións feitas nas costas francesas da Mancha e o Atlántico, ou máis ao sur (España, Portugal), mostran que se trata con frecuencia de individuos xuvenís e, raramente, adultos erráticos.[7]
Descrición
As principais características da foca común son as seguintes:[7][3]
- De pequeno tamaño (comparado con outros fócidos), ten o corpo alongado e de perfil arredondado.
- Pode chegar a medir 1,8 m de lonxitude, cun peso de até 150 kg, nos machos; as femias son xeralmente máis pequenas (até 1,60 m).
- A cabeza é arredondada, ancha, en razón á bóveda cranial esférica, co fociño de perfil cóncavo, a rexión nasal curta e os ollos grandes.
- As narinas, que vistas de fronte teñen un perfil en "V" ben aberta, e que se reúnen cerca da súa base, son unha característica da propia da especie.
- O meato auditivo é pouco visíbel desde o exterior.
- As extremidades anteriores son de tamaño reducido en comparación co corpo. Os dedos preséntanse nunha orde de tamaños decrecente, e están armados con uñas, de forma triangular, agudas, dun tamaño similar ao do dedo, pero pouco visíbeis porque superan pouco a pelaxe das patas. As aletas posteriores teñen o segundo e o quinto dedo de tamaño similar. A cola é reducida, aínda que robusta.
- A femia posúe un só par de mamas.
- A dentición está formada por 34 pezas, con 3 incisivos, un canino e 5 poscaninos na hemimandíbula superior, e 2, 1 e 5, respectivamente, na inferior.
- Os dentes poscaninos están rematados en tres cúspides, a central grande e as outras dúas máis pequenas.
- A cor da pelaxe, similar en ambos os sexos, é moi variábel. En xeral é máis escura na rexión dorsal que na ventral, e varía entre a amarela agrisada pálida á parda escura, con manchas case negras, de forma a repartición irregulares, que destacan máis ou menos claramente.
Bioloxía
Hábitat e comportamento
As focas comúns caracterízanse por mostraren un forte grao de fidelidade a un sitio na elección de lugares para descansar. O seu sedentarismo habitual fai que a composición dos grupos, que non presentan unha organización social xerarquizada, sexa máis ou menos igual durante todo o ano. Os lugares de descanso poden ser costas ásperas e rochosas, como as das Hébridas ou as de Nova Inglaterra pero, máis frecuentemente, prefiren os anchos estuarios que ofrecen numerosos bancos de area descubertos na marea baixa e separados por canles bastante profundas; o mellor exemplo deles é The Wash. É en tales biótopos onde se observan os grupos máis importantes pero, en todos os puntos do seu hábitat, a especie é gregaria.[7]
Estas focas poden pasar varios días no mar, e viaxar até 50 km en busca de lugares onde alimentarse, e tamén poden internarse nos ríos. Ás veces poden tamén remontar considerábeis distancias nos ríos, e tamén entrar en portos perseguindo as súas presas (de aí, un dos seus nomes en inglés, harbor seal).
Alimentación
Os hábitos alimenticios foron ben estudados, e son moi amplos e variados: desde camaróns e outros crustáceos litorais, a peixes como anchoas, robalizas, arenques, bacallaus e pleuronectiformes, até luras e outros cefalópodos, que consomen conforme á súa dispoñibilidade segundo as estacións do ano.[7]
Para alimentarse son capaces de somerxerse durante dez minutos, alcanzando profundidades de 457 m ou máis,[8] pero o máis usual é que duren uns tres minutos a profundidades de ao redor de 20 m.
Reprodución
As focas comúns alcanzan a madurez sexual entre os 3 e os 6 anos de idade. A época de celo é entre febreiro e outubro, despois da muda da pelaxe. As femias poden ser cubertas por varios machos, e as cópulas fanse sempre na auga.[3] Nesta especie existe o fenómeno da xestación diferida: a implantación do óvulo fecundado prodúcese 2 meses e medio despois da cópula.[7]
A xestación real dura ao redor de 7 meses, e os nacementos ocorren entre finais de maio e mediados de xullo, con lixeiras variacións segundo a latitude. O parto efectúase con frecuencia nos bancos de area que quedan descubertos entre dúas mareas e, máis raramente, en augas pouco profundas.[7][3]
As crías acabadas de nacer teñen xa unha pelaxe análoga á dos adultos, xa que a pelaxe branca embrionaria (tan apreciada polos cazadores de focas e os tratantes en peles) efectúase in utero ou pouco despois do parto. Desde o nacemento, as pequenas focas —que miden aproximadamente 1 m e pesan 15 kg— xa son capaces de nadar. A lactación faise na auga ou en terra firme e dura de 3 a 4 semanas, cando as crías teñen xa todos os seus dentes.[7]
As focas comúns femias teñen unha esperanza de vida de entre 30 e 35 anos, mentres que nos machos adoita ser de 20 a 25. Algúns científicos suxeriron que esta diferenza se debe ao estrés ao que os machos están expostos durante o período de reprodución.[Cómpre referencia]
Estado actual
Ameazas
Os principais depredadores das focas comúns son a candorca, o tiburón branco, o tiburón de Groenlandia e posibelmente outras especies de tiburóns, o león mariño de Steller e a morsa, ademais de aves como gaivotas, corvos e aguias. Non hai información sobre a depredación do oso polar e o oso pardo, pero ambos os dous son posíbeis depredadores de focas.[4]
Medidas de protección
Mentres que é legal matar focas incidentalmente como parte da explotación pesqueira no Reino Unido, Noruega e o Canadá, a caza comercial é ilegal. Porén, as focas tamén son capturadas legalmente como caza de subsistencia por algunhas poboacións norteñas.
Nos Estados Unidos aplícase unha estrita protección, e é ilegal matar focas ou calquera outro mamífero mariño, segundo a Lei de protección de mamíferos mariños.
Status
No ano2008, a UICN, tendo en conta o nivel global da poboación de Phoca vitulina, cualificou a situación da especie como "LC" (pouco preocupante), cualificación que mantén a día de hoxe (2013).[4]
En Galicia
Nomes galegos
Ademais de por foca, a especie coñécese en diversos portos do país polos nomes de:[9]
- Becerro do mar
- Becerro mariño
- Lobarraz
- Lobo
- Lobo de mar
- Lobo do mar
- Lobo mariño
- Tenro do mar
- Terneira do mar
- Vaca
- Vaca marina
- Vaca mariña
Díaz d'a Silva e Cartelle danlle, na súa Guía dos mamíferos de Galica, o nome de foca común.[3]
Distribución
Aínda que a súa presenza en Galicia é rara, pódese ver a especie en todo o litoral da nosa comunidade.[3]
Notas
Véxase tamén
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
