From Wikipedia, the free encyclopedia
O Convenio de Schengen é un acordo polo que varios países de Europa suprimiron os controis nas fronteiras interiores entre eles e trasladaron eses controis ás fronteiras exteriores, con países terceiros.[1] O convenio, firmado na cidade luxemburguesa de Schengen en 1985 e en vigor desde 1995, establece un espazo común –denominado espazo Schengen–[2] polo que pode circular libremente toda persoa que entrara regularmente por unha fronteira exterior ou resida nun dos países que aplican o Convenio.
En total, os países que forman parte do espazo Schengen son 26:[3] Alemaña, Austria, Bélxica, Dinamarca, Eslovaquia, Eslovenia, España, Estonia, Finlandia, Francia, Grecia, Hungría, Islandia, Italia, Letonia, Liechtenstein, Lituania, Luxemburgo, Malta, Noruega, Países Baixos, Polonia, Portugal, República Checa, Suecia e Suíza. Este último país votou o 9 de febreiro de 2014 en referendo, restrinxir o acceso dos cidadáns de Europa ao seu territorio, o que pode levarlle a abandonar o espazo Schengen.[4]
Existen países que pertencen ao convenio de Schengen pero que teñen excepcións na aplicación dalgúns puntos do acordo e non pertencen ao espazo Schengen. Por exemplo, Reino Unido e Irlanda non forman parte do espazo Schengen pero participan na cooperación policial e xudicial e na loita contra estupefacientes. Outros como Bulgaria, Romanía e Chipre aínda non pertencen ao espazo de Schengen porque non cumpren cos requisitos de seguridade establecidos, aínda que si aplican outras partes do convenio. Islandia, Liechtenstein, Noruega e Suíza, que non son membros da Unión Europea, chegaron a un acordo para formar parte da zona Schengen,[5] Croacia, último país en incorporarse á UE, quería integrarse no acordo en 2015.[6]
Durante a década de 1980 iniciouse un debate sobre o significado do concepto de libre circulación de persoas. Para algúns Estados membros, esta só debía aplicarse aos cidadáns da Unión Europea, o que implicaba manter os controis nas fronteiras para distinguir entre cidadáns europeos e nacionais de terceiros países. Outros Estados membros, pola contra, desexaban establece unha libre circulación para todos e, polo tanto, suprimir estes controis fronteirizos. Ante a imposibilidade de chegar a un acordo na Comunidade Europea, cinco deses países con fronteiras comúns (Francia, Alemaña, Bélxica, Luxemburgo e os Países Baixos) decidiron en 1985 crear entre eles un territorio sen fronteiras: o espazo Schengen, que recibía o seu nome da cidade luxemburguesa de Schengen, onde se asinaron os primeiros acordos.[7] Elixiuse este lugar por estar enclavado nunha zona na que é moi difícil moverse sen cruzar unha fronteira.
A partir deste acordo, elaborouse un convenio, que se asinou o 19 de xuño de 1990 polos mesmos estados membros, que completa o acordo e define as condicións e as garantías de aplicación desta libre circulación.[8] Este convenio non entrou en vigor ata o 26 de marzo de 1995.
Con obxecto de conciliar liberdade e seguridade, esta libre circulación acompañouse de medidas chamadas «compensatorias». Tratábase de mellorar a cooperación e a coordinación entre os servizos de policía e as autoridades xudiciais para protexer a seguridade interior dos estados membros e, en particular, para loitar contra a delincuencia organizada. Ese era o contexto no que se creou o Sistema de Información Schengen (SIS). O SIS é unha base de datos sofisticada que permite ás autoridades responsables dos Estados Schengen intercambiar datos sobre determinadas categorías de persoas e de bens.[7]
Nos anos anteriores á firma do Tratado de Ámsterdan en 1997, os restantes estados membros da Unión Europea, excepto Reino Unido e Irlanda, asinaron protocolos de adhesión ao Convenio de Schengen: Italia, o 27 de novembro de 1990; España e Portugal, o 25 de xuño de 1991; Grecia, o 6 de novembro de 1992; Austria, o 28 de abril de 1995; e Dinamarca, Finlandia e Suecia, o 19 de decembro de 1996. A República Checa, Estonia, Letonia, Lituania, Hungría, Malta, Polonia, Eslovenia e Eslovaquia sumáronse o 21 de decembro de 2007. Bulgaria, Chipre, Romanía e Croacia, aínda non son membros de pleno dereito do Espazo de Schengen: os controis fronteirizos entre estes países e o Espazo de Schengen manteranse ata que o Consello da UE determine que se cumpren as condicións para suprimilos.[7]
Outros terceiros países, non membros da Unión Europea, asinaron coa UE acordos de adhesión ao Acordo de Schengen: Noruega e Islandia, o 19 de decembro de 1996; Suíza, o 26 de outubro de 2004; e Liechtenstein, o 28 de febreiro de 2008.