Poluitzaile Organiko Iraunkorrei buruzko Stockholmeko Hitzarmena

Poluitzaile Organiko Iraunkorrei buruzko Stockholmeko Hitzarmena ingurumenari buruzko nazioarteko ituna da, 2001eko maiatzaren 22an Stockholmen sinatua eta 2004ko maiatzaren 17an indarrean jarria. Hitzarmen horren helburua da `poluitzaile organiko iraunkorren (POP) ekoizpena eta erabilera ezabatzea edo murriztea^[1][2].

Poluitzaile Organiko Iraunkorrei buruzko Stockholmeko Hitzarmena
Law identifier (en)	平成16年条約第3号
Mota	tratatu
Data	2001eko maiatzaren 22a
Indarrean sartze	2004ko maiatzaren 17a
Kokaleku	Stockholm
Depositary (en)	Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusia
Webgune	pops.int

Historia

1995ean, Nazio Batuen Ingurumen Programaren (NBIP) Administrazio Kontseiluak poluitzaile organiko iraunkorrei buruzko mundu-mailako neurriak hartzeko eskatu zuen. Neurri horiek honela definitzen zituen: "ingurumenean irauten duten, elikagai-sarearen bidez biometatzen diren eta giza osasunean eta ingurumenean ondorio kaltegarriak eragiteko arriskua duten substantzia kimikoak".

Ondoren, Segurtasun Kimikoari buruzko Gobernu arteko Foroak (IFCS) eta Segurtasun Kimikoari buruzko Nazioarteko Programak (IPCS) 12 substantzia kaltegarrienen ebaluazioa prestatu zuten.

Stockholmeko Hitzarmena onartu zen 2001eko maiatzaren 22tik 23ra Stockholmen egindako batzarrean. Hitzarmena 2004ko maiatzaren 17an sartu zen indarrean.

Hamabi konposatu kaltegarrietatik bederatzi debekatzea, malaria kontrolatzeko DDTaren erabilera mugatzea eta dioxinen eta furanoen oharkabeko ekoizpena murriztea adostu zuten Stockholmen juntatutakoek.

Hitzarmeneko parteek adostu zuten prozedura bat, zeinaren bidez konposatu toxiko iraunkorrak berrikusi eta hitzarmenera gehi daitezkeen, baldin eta mugaz gaindiko iraunkortasun- eta mehatxu-irizpide batzuk betetzen badituzte. 2009ko maiatzaren 8an Genevan egindako konferentzia batean, hitzarmenari gehituko zitzaizkion produktu kimiko berrien lehen multzoa adostu zen.

2022ko irailean 186 parte daude Hitzamenean (185 Estatu eta Europar Batasuna)^[3]. Estatu ez berresle nagusien artean ez daude Ameriketako Estatu Batuak, Israel eta Malaysia.

Hitzarmena sinatu duten herrien mapa

Stockholmeko Hitzarmena 850/2004 (EE) Erregelamenduan onartu zen, EBko legeriari jarraiki^[4]. 2019an, azken hori 2019/1021 (EB) Erregelamenduak ordezkatu zuen^[5].

Hitzarmenaren giltzarriak

Hitzarmenaren funtsezko elementuen artean dago herrialde garatuei eskatea finantza-baliabide berriak eta gehigarriak jartzea eta neurriak hartzea nahita ekoitzitako POPen ekoizpena eta erabilera ezabatzeko. Halaber, ezarri zitzaien POP hondakinak ingurumen-aldetik arrazoizkoa den moduan kudeatzeko eta ezabatzeko betebeharra.

Gainera Poluitzaile Organiko Iraunkorrak Berrikusteko Batzordea sortu zen. Batzordea parteek izendatutako 31 zientzialariz osatuta dago. Harez gero, batzordeak 7 bilera egin ditu eta beharrezkoak ikusi dituen aldaketak proposatu ditu.

Irismena

Beheko taulan Hitzarmenak bere baitan hartzen dituen POPak zerrendatzen dira.

Eranskina	Konposatua	CAS zenbakia	Noiztik zerrendan	Salbuespenak
				Ekoizpena	Erabilera
A: Ezabatzea	Aldrina	309-00-2	2001	ez	ez
A: Ezabatzea	α-Hexakloroziklohexano	319-84-6	2009	ez	ez
A: Ezabatzea	β-Hexakloroziklohexano	319-85-7	2009	ez	ez
A: Ezabatzea	Klordano	57-74-9	2001	ez	ez
A: Ezabatzea	Klordekono	143-50-0	2009	ez	ez
A: Ezabatzea	Dekabromodifenil eter	1163-19-5	2017	Berariazko salbuespenen erregistroan ageri diren aldeei buruz xedatutakoaren arabera	Ibilgailuak, aireontziak, ehunak, plastikozko kaxetako gehigarriak, etab., poliuretano-aparra eraikinak isolatzeko
A: Ezabatzea	Deklorano plus	13560-89-9, 135821-03-3, 135821-74-8	2023	ez
B: Mugatzea	DDT	50-29-3	2001	Erabilera berezietako ekoizpena	Eritasun-bektoreak kontrolatzeko
A: Ezabatzea	Dikofol	115-32-2	2019	ez	ez
A: Ezabatzea	Dieldrina	60-57-1	2001	ez	ez
A: Ezabatzea	Endosulfan	115-29-7, 959-98-8, 33213-65-9	2011	Berariazko salbuespenen erregistroan ageri diren aldeei buruz xedatutakoaren arabera	Landare-izurriak kontrolatzeko konplexuak
A: Ezabatzea	Endrina	72-20-8	2001	none	none
A: Ezabatzea	Heptakloro	76-44-8	2001	none	none
A: Ezabatzea	Hexabromobifenilo	36355-01-8	2009	none	none
A: Ezabatzea	Hexabromoziklododekano	25637-99-4, 3194-55-6, 134237-50-6, 134237-51-7, 134237-52-8	2013	Berariazko salbuespenen erregistroan ageri diren aldeei buruz xedatutakoaren arabera	Poliestireno hedatua eta poliestireno estruitua eraikinetan
A: Ezabatzea	Hexabromodifenil eter eta heptabromodifenil eter	various	2009	ez	Baldintza jakin batzuetan birziklatzea
A: Ezabatzea C: Nahi gabeko ekoizpena	Hexaklorobentzeno	118-74-1	2001	ez	ez
A: Ezabatzea C: Nahi gabeko ekoizpena	Hexaklorobutadieno	87-68-3	2015	ez	ez
A: Ezabatzea	Lindano	58-89-9	2009	ez	Giza osasunerako farmazia-produktuak, buruko zorriak eta hazteria kontrolatzeko, bigarren mailako tratamendu gisa
A: Ezabatzea	Metoxikloro		2023	ez	ez
A: Elimination	Mirex	2385-85-5	2001	ez	ez
A: Ezabatzea C: Nahi gabeko ekoizpena	Pentaklorobentzeno	608-93-5	2009	ez	ez
A: Ezabatzea	Pentaklorofenol bere gatzak eta esterrak	hainbat	2015	Erabilera berezietako ekoizpena	hainbat
A: Ezabatzea	Azido perfluorohexanosulfoniko (PFHxS), bere gatzak eta erlazionatutako konposatuak	hainbat	2022	ez	ez
A: Ezabatzea	Azido perfluorooktanikoa (PFOA), bere gatzak eta erlazionatutako konposatuak	hainbat	2019	Erabilera berezietako ekoizpena, su-itzaltzeko aperrak izan ezik	hainbat
B: Murriztea	Azido perfluorooktanosulfoniko (PFOS), bere gatzak eta perfluorooktanosulfonil fluoruro	hainbat	2009	Erabilera berezietako ekoizpena	Metal gogorrak xaflatzea, intsektu-beitak inurri hosto-ebakitzaleak kontrolatzeko
A: Ezabatzea C: Nahi gabeko ekoizpena	Bifenilo polikloratuak (PCB)	hainbat	2001	ez	ez
C: Nahi gabeko ekoizpena	Polikloratutako dibentzondioxinak eta dibentzofuranoak (PCDD/PCDF)	hainbat	2001	–	–
A: Ezabatzea C: Nahi gabeko ekoizpena	Naftaleno polikloratuak	hainbat	2015	Erabilera berezietako ekoizpena	Naftaleno polifluoratuen ekoizpena, oktafluoronaftalenoa barne
A: Ezabatzea	Tetrabromodifenil eter eta pentabromodifenil eter	hainbat	2009	ez	Baldintza jakin batzuetan birziklatzea
A: Ezabatzea	Kloratutako kate motzeko parafinak (C10–13; kloro-edukia > 48%)	85535-84-8, 68920-70-7, 71011-12-6, 85536-22-7, 85681-73-8, 108171-26-2	2017	Erabilera berezietako ekoizpena	Aditiboak transmisio-uhaletan, kautxua garraiatzeko uhaletan, larrua, gehigarri lubrifikatzaileak, aire zabaleko dekorazio-lanparetarako hodiak, pinturak, itsasgarriak, metalen tratamendua, plastifikatzaileak
A: Ezabatzea	Toxafeno	8001-35-2	2001	ez	ez
A: Ezabatzea	UV-328	25973-55-1	2023	Berariazko salbuespenen erregistroan ageri diren aldeei buruz xedatutakoaren arabera

Erreferentziak

1. «Berezi@ Kutsazaile Organiko Iraunkorrak - ELIKA 2012» ELIKA Seguridad Alimentaria 2012-07-31 (Noiz kontsultatua: 2024-08-21).
2. «Stockholm Convention - Home page» pops.int (Noiz kontsultatua: 2024-08-21).
3. (Ingelesez) «United Nations Treaty Collection» treaties.un.org (Noiz kontsultatua: 2024-08-21).
4. (Ingelesez) [https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2004:158:0007:0049:EN:PDF REGULATION (EC) No 850/2004 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 29 April 2004 on persistent organic pollutants and amending Directive 79/117/EEC. ] Official Journal of the European Union.
5. (Ingelesez) REGULATION (EU) 2019/1021 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 20 June 2019 on persistent organic pollutants. Official Journal of the European Union.

• Datuak: Q82908