Liza May Minnelli (Los Angeles, 1946ko martxoaren 12a -) Estatu Batuetako aktorea eta abeslaria da, Oscar sariaren irabazlea. Judy Garlanden eta horren bigarren senarra izan zen Vincente Minnelli zinema zuzendariaren alaba da.[1] Minnelli deitura italiarra da, eta ingelesez n bakarrarekin ageri ohi da: Minelli.
| Liza Minnelli | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Liza May Minnelli |
| Jaiotza | Los Angeles, 1946ko martxoaren 12a (78 urte) |
| Herrialdea |  Ameriketako Estatu Batuak |
| Bizilekua | Los Angeles |
| Lehen hizkuntza | estatubatuar ingelesa |
| Familia | |
| Aita | Vincente Minnelli |
| Ama | Judy Garland |
| Ezkontidea(k) | Peter Allen (1967ko martxoaren 3a - 1974ko uztailaren 24a) Jack Haley, Jr. (1974ko irailaren 15a - 1979ko apirila) David Gest (2002ko martxoaren 16a - 2007ko apirila) |
| Haurrideak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Chadwick School (en)  Scarsdale High School (en) Fiorello H. LaGuardia High School (en) High School of Performing Arts (en) HB Studio (en) |
| Hizkuntzak | ingelesa |
| Irakaslea(k) | Herbert Berghof (en) |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | aktorea, zinema aktorea, abeslaria, ahots-aktorea, antzerki aktorea, telebista-aktorea, koreografoa, dantzaria, telebista aurkezlea, estudioko musikaria eta film-zuzendaria |
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Genero artistikoa | pop musika traditional pop (en) jazza |
| Ahots mota | kontraltoa |
| Musika instrumentua | ahotsa |
| Diskoetxea | Capitol Records |
| Sinesmenak eta ideologia | |
| Erlijioa | Estatu Batuetako Eliza Episkopalianoa |
| officiallizaminnelli.com | |
                    | |
"Estatu Batuen neska-laguna" ere deitzen zaio, eta 1972an ospe handia lortu zuen Cabaret filmari esker, Emakumezko Aktore Onenaren Oscar Saria irabazi baitzuen. Oso ezaguna da ikuskizunetan egiten duen lanagatik, bai komedia musikalak, bai errezitaldiak. Horiekin hiru Tony Sari irabazi zituen Broadwayk, horietako bat berezia. Emmy bat, bi Urrezko Globo, BAFTA britainiar bat eta Grammy Legend Award bat ere irabazi zituen, beste ohore eta sari askorekin batera. 2011ko uztailean Ohorezko Legioarekin kondekoratu zuen Frantziako gobernuak. Liza Minnelli da AEBetako zinema, telebista, musika eta antzerkiko lau sari nagusiak irabazi dituen artista bakarretakoa: Oscar, Emmy, Grammy eta Tony.
16 urte zituela hasi zen antzerkian. Broadwayen arrakasta lortu ostean, 1969an haren lehen filmean parte hartu zuen, The Sterile Cuckoo izenekoan. Honek Oscar sarirako izendapena eman zion. 1972an Cabaret filmarengatik emakumezko aktore onenaren Oscar saria erdietsi zuen. Hurrengo urteotan sari andana irabazi arren, 1981etik geroztik haren agerraldiak urriagoak bilakatu ziren. 1997an, halere, Victor/Victoria Broadwayko musikaleko paper protagonista hartu zuen, Julie Andrewsen ordez.
Biografia
Minnelli 1946ko martxoaren 12an jaio zen Beverly Boulevardeko Cedars-Sinai Medical Center-ren Los Angelesen. Judy Garland-en eta Vincente Minnelliren alaba da.[1] Gurasoek Ira Gershwinen "Liza (All the Clouds'll Roll Away)" abestiaren izena jarri zioten. Minnellik badu ahizpaorde bat, Lorna, eta Joey, Garlandek Sid Luftekin duen ezkontzaren anaiordea. Aitaren bigarren ezkontzako beste ahizpaorde bat ere badu Christiane Nina Minnelli (Tina Nina deitua).[2] Minnelliren aita eta amabitxiak Kay Thompson eta Ira Gershwin izan ziren.[3] Minnellik zineman izan zuen lehen esperientzia oso goiztarra izan zen, hiru urterekin agertu zen In the Good Old Summertime (1949) musikalaren azken eszenan; Garland eta Van Johnson dira filmeko protagonistak. 1961ean New Yorkera joan zen, High School of Performing Artes-era, eta, geroago, Chadwick School-era.
Hasiera
Hiru urterekin, Liza Minnelli lehen aldiz agertu zen zineman, 1949ko In the Good Old Summertime musikalaren azken eszenan, bere ama eta Van Johnson protagonista zituela.
Antzerkia
1961ean, Minnelli Cape Cod Melody Tent-en ikasten aritu zen Hyannis-en, Massachusetts. Flower Drum Song abestiko koruan agertu zen eta Murielen papera interpretatu zuen Take Me Along-ekin. Best Foot Forward musikalaren Broadwaytik kanpoko berpizkunde batean hasi zen lanean 1963an, 17 urteetan, eta Theatre World saria jaso zuen.
Hurrengo urtean, London Palladium-era gonbidatu zuen amak, harekin kantatzera. Bi kontzertuak disko gisa grabatu eta argitaratu ziren. Scarsdale High School-era joan zen urtebetez, The Diary of Anne Frank-en ekoizpen batean protagonista izan zen, eta, ondoren, Israelera joan zen. 19 urte zituela itzuli zen Broadwayra, eta Flora the Red Menace-rekin lehen Tony saria irabazi zuen aktore nagusi gisa. John Kander eta Fred Ebb bikote musikalarekin lan egiten zuen lehen aldia izan zen.
1963an, 16 urte zituela, Broadwayn hasi zen Liza, Best Foot Forward musikalean. Hurrengo urtean, bere amarekin joan zen London Paladiumera.
Musika
Minnelli diskoteka-kantari hasi zen nerabea zela, eta diskotekan hasi zen lanean 19 urterekin, Washington DCko Shoreham hotelean. Urte hartan bertan, beste klub batzuetan ere agertu zen: Las Vegas, Los Angeles, Chicago, Miami eta New York hirietan. Zuzeneko interprete gisa izandako arrakastaren ondorioz, hainbat album grabatu zituen Capitol Records-entzat: Liza! Liza! (1964), It Amazes Me (1965) eta There Is A Time (1966). Lehen urteetan, ohiko pop estandarrak grabatu zituen, baita hainbat musikaletako kantak ere. Horregatik, William Ruhlmannek "Barbra Streisand-en ahizpa txikia" deitu zion.[4] Capitol markak Liza! Liza!, It Amazes Me eta There Is A Time albumak osorik berrargitaratu zituen 2001ean bi CD zituen The Capitol Years bilduman.
1965ean Tony saria irabazi zuen Flora the Red Menace-rengatik. 1978an beste Tony sari bat jaso zuen The Act-engatik, eta 1974an Tony berezi bat. 1984an The Rink-ek izendatu zuen, baina Chita Rivera bere lankideak irabazi zuen. 2009anLizak jaso zuen sari hori, Liza's at the Palace saioagatik.
1968tik 1970eko hamarkadara arte, Liza Minnelli (1968), Come Saturday Morning eta New Feelin' (1970ekoak biak) albumak ere grabatu zituen A&M Records-entzat. The Singer (1973) eta Tropical Nights (1977) argitaratu zituen Columbia Records-en.
1989an, Minnellik Pet Shop Boys taldearekin kolaboratu zuen Results diskoarekin, taldean dantzatzeko doinu elektronikoak ziren. Erresuma Batuko top 10era iritsi zen eta AEBetan sailkatu zen, lau disko sinple sortuz: "Losing My Mind", "Don't Drop Bombs", "So Sorry, I Said", eta "Love Pains". Urte hartan, Grammy Legend saria jaso aurretik, Losing My Mind zuzenean abestu zuen Grammy Mind sarietako ospakizunean (lehen Grammy Legend sariak 1990. urtean eman zizkioten Minnelli, Andrew Lloyd Webber, Smokey Robinson eta Willie Nelson-i). Sari hori irabazita lau sari nagusiak (Emmy bat, Grammy bat, Tony bat eta Oscar bat) irabazi dituzten 16 pertsonetako bat bihurtu zen, horien artean Richard Rodgers, Whoopi Goldberg, Barbra Streisand eta John Gielgud konpositoreak daudela.
1992ko apirilean, Minnelli Freddie Mercury lagun zenari omenaldia egiteko kontzertura agertu zen, Londresko Wembley estadioan Queen rock-taldetik bizirik atera ziren kideekin "We Are the Champions" interpretatuz. 1996an, Minnellik Gently izeneko albuma kaleratu zuen. Jazz-estandarrenzko grabazioa izan zen, eta kanta garaikideak ere bazituen, hala nola Does He Love Youren azala, Donna Summerrekin batera jo zuena. Album horrek ohiko pop interpretaziorik onenerako Grammy sarietarako izendapena eraman zuen.
2006an, My Chemical Romance-ren The Black Parade albumean agertu zen Minnelli, koru -ahotsak egin zituen eta "Mama" abestu zion, bakarka, Gerard Way-rekin. 2009an, Minnelli nominatua izan zen pop tradizionaleko ahots-album onenerako, Liza's at the Palace...! albuma grabatzeagatik, Broadwayko programa arrakastatsuan oinarrituta. Minnellik album bat atera zuen Decca Records zigiluan, Confessions izenekoa, 2010eko irailaren 21ean.
Zinema
Sally Bowles Cabarmorekin bezala
Minnelli zineman agertu zen lehen aldiz, In the Good Old Summertime filmean izan zen (1949) amaren azken planoan. Zineman ezaguna den lehen papera Charlie Bubbles filmeko (1967) maitasun-interesa izan zen, Albert Finneyk zuzendari eta protagonista gisa egindako film bakarra. Lau urte lehenago , baina, off-eko ahots-lanak egin zituen Journey Back to Oz animazio-filmerako, The Mag d'Oz filmaren jarraipena. Minnelli-rena izan zen Dorothyren ahotsa (bere ama Judy Garlandek aurreko filmean interpretatutako pertsonaia). 1964an aurreikusi bezala estreinatu izan balitz hori izan zatekeen zinemako bere lehen pertsonaia, baina ekoizpena atzeratu egin zen, eta 1972an estreinatu zen Erresuma Batuan.
Minnelli The Sterile Cuckoori filmean (1969) agertu zen, Alan J. Pakularen lehen film luzea, hala nola Pookie Adams-en paperean, nerabe xelebre eta behartsua. Aktore onenaren Oscarrerako izendatu zuten bere emanaldia. Beste pertsonaia xelebre bat interpretatu zuen Tell Me That You Love Me, Junie Moon filmean (1970), Otto Premingerrek zuzendua. Massachusettseko hilerri batean filmatutako biluziko eszena batek salaketa jaso zuen han lurperatutakoen familiak delitu txikiar argudiatuta, eta hurrengo urtean "Liza Minnelli Bill" legeta aurkeztu zen, Massachusettseko hilerrietan baimenik gabe filmatzea zigortzeko.[5]
Cabarnet-en bertsio zinematografikoan (1972), Minnelli bere lan zinematografiko ezagunenean agertu zen, Sally Bowles. Paper hori prestatzeko egin zuen gauzetako bat Louise Glaum eta Louise Brooks aktoreen eta garaiko ile iluneko emakumeen argazkiak sakon aztertu zituen. Minnellik aktore onenaren Oscar saria irabazi zuen bere interpretazio horrengatik, Urrezko Globo saria, BAFTA bat, San Jorge saria eta David di Donatello saria, atzerriko aktore onenarentzat.
Cabaret-en arrakastaren ondoren, Bob Fosse eta Minnellik taldea osatu zuten (Liza 'Z' batekin). Telebistarako kontzertua, telebistako saio berezia. Programa bitan eman zen telebistan, eta ez zen berriro ikusi 2006an DVDa atera arte.
Minnelli hiru porrot garestitan agertu zen hiru urtean. Lehenik Lucky Lady izan zen (1975), ondoren aitarekin A Matter of Time lanean(1976) aritu zen, Ingrid Bergman izan zen protagonista, eta gero New York, New York filma (1977), zeinak Minnelliri bere autore-kanta ezagunena eman baitzion. Batzuetan Frank Sinatrarekin batera abestu zuen kanta hori gero eszenatokietan, Sinatrak bertsio bat grabatu baitzuen (Trilogy albumerako: Past Present Future).
Minnellik agerraldi gutxiago egin zituen zineman ordutik aurrera, baina hurrengo filma, Arthur, urrezko ezkongabea (1981), Dudley Mooreren maitasun-interesa izan zen protagonista, eta oso arrakastatsua izan zen.[6] Zinemara itzuli zenlm egiteko zenbait fi Rent-A-Cop eta Arthur 2: On the Rocks filmetan (biak 1988koak) eta Stepping Out (1991), komedia-drama musikala. Geroago, The Oh in Ohio filmean agertu zen 2006an, eta zinemetan harrera mugatua besterik ez zuen jaso.[7]
Telebista
1950eko hamarkadan, Minnelli gonbidatu gisa agertu zen Arte Linkletter haurrentzako programan, eta Gene Kellyrekin abesten eta dantzatzen 1959an. Ben Caseyren atal batean gonbidatutako izarra izan zen. Besteak beste, Jack Paar, Merv Griffin, Mike Douglas, Joe Franklin, Dinah Shore eta Johnny Carsonek aurkeztutako programetan agertu zen. 1960ko hamarkadan, hainbat agerraldi egin zituen Rowan & Martin's Laugh-In saioan gonbidatu gisa, baita barietatezko beste programa batzuetan ere: The Ed Sullivan Show, The Hollywood Palace eta The Judy Garland Show.
Lan ibilbidea
Zineman
Filmen zuzendaria eta itzuli bada beste hizkuntza batera (gaztelania, frantsesa, euskara, katalana edo galiziera) beste izenburu batekin taula honetan ikus daiteke:
| Urtea | Filma | Zuzendaria | Beste izenburu batzuk |
|---|---|---|---|
| 1949 | In the Good Old Summertime | Robert Z. Leonard | gaztelaniaz: En aquel viejo verano frantsesez: Amour poste restante |
| 1968 | Charlie Bubbles | Albert Finney | |
| 1969 | The Sterile Cuckoo | Alan J. Pakula | gaztelaniaz: El cuco estéril frantsesez: Pookie |
| 1970 | Tell Me That You Love Me, Junie Moon | Otto Preminger | gaztelaniaz: Dime que me amas, Junie Moon frantsesez: Dis-moi que tu m'aimes, Junie Moon |
| 1972 | Cabaret | Bob Fosse | |
| 1972 | Journey Back to Oz | Hal Sutherland | gaztelaniaz: Regreso a la Tierra de Oz |
| 1972 | Liza with a Z | Bob Fosse | |
| 1974 | That's Entertainment! | Jack Haley Jr. | gaztelaniaz: Érase una vez en Hollywood frantsesez: Il était une fois à Hollywood katalanez: Això és l'espectacle |
| 1975 | Lucky Lady | Stanley Donen | gaztelaniaz: Los aventureros de Lucky Lady frantsesez: Les Aventuriers du Lucky Lady |
| 1976 | A Matter of Time | Vincente Minnelli | gaztelaniaz: Nina frantsesez: Nina katalanez: Nina, una qüestió de temps |
| 1976 | Silent Movie | Mel Brooks | gaztelaniaz: La última locura frantsesez: La Dernière Folie de Mel Brooks |
| 1977 | New York, New York | Martin Scorsese | euskaraz: « New York, New York (filma) » |
| 1981 | Arthur | Steve Gordon | katalanez: Arthur, el solter d'or |
| 1982 | The King of Comedy | Martin Scorsese | gaztelaniaz: El rey de la comedia frantsesez: La Valse des pantins |
| 1984 | The Muppets Take Manhattan | Frank Oz | frantsesez: Les Muppets à Manhattan |
| 1985 | That's Dancing! | Jack Haley Jr. | gaztelaniaz: ¡Esto sí es bailar! |
| 1985 | A Time to Live | Rick Wallace | gaztelaniaz: Tiempo para vivir |
| 1987 | Rent-a-Cop | Jerry London | gaztelaniaz: Chicago en rojo frantsesez: Assistance à femme en danger |
| 1988 | Arthur 2: On the Rocks | Bud Yorkin | frantsesez: Arthur 2 : Dans la dèche |
| 1990 | Superstar: The Life and Times of Andy Warhol | Chuck Workman | |
| 1991 | Stepping Out | Lewis Gilbert | frantsesez: Un amour de prof |
| 1994 | A Century of Cinema | Caroline Thomas | gaztelaniaz: Un siglo de cine |
| 1994 | Parallel Lives | Linda Yellen | |
| 2006 | The Oh in Ohio | Billy Kent | |
| 2007 | Chris & Don | Guido Santi | gaztelaniaz: Chris & Don: A Love Story |
| 2010 | Sex and the City 2 | Michael Patrick King | katalanez: Sexe a Nova York 2 |
| 2014 | And the Oscar Goes To... | Rob Epstein | gaztelaniaz: And the Oscar Goes to... |
Musikako albumak
- Best Foot Forward (1963) (Original Cast Recording)
- Liza! Liza! (1964) US #115
- Judy Garland and Liza Minnelli Live at the London Palladium (1965) US #41
- Flora the Red Menace (1965) (Original Cast Recording) US #111
- It Amazes Me (1965)
- There Is a Time (1966)
- The Dangerous Christmas of Red Riding Hood (1966) (soinu banda)
- Liza Minnelli (1968)
- Come Saturday Morning (1969)
- New Feelin' (1970) US #158
- Liza Minnelli: Live at the Olympia in Paris (1972, 1969ko abenduan grabatua)
- Cabaret (1972) (soinu banda) US #25 UK #13
- Liza with a 'Z' (1972) (soundtrack) US #19 ÙK #9
- The Singer (1973) US #38 UK #45
- Liza Minnelli: Live at the Winter Garden (1974) US #150
- Lucky Lady (1975) (soinu banda)
- A Matter of Time (1976) (soinu banda)
- New York, New York (1977) (soinu banda) US #50
- Tropical Nights (1977)
- The Act (1978) (Original Cast Recording)
- Live at Carnegie Hall (1981)
- The Rink (1984) (Original Cast Recording)
- Liza Minnelli at Carnegie Hall (1987) US #156
- Results (1989) US #128 UK #6, Pet Shop Boysek ekoiztua
- Stepping Out (1991) (soinu banda)
- Liza: Live from Radio City Music Hall (1992)
- Paris (1995) (Charles Aznavourrekin)
- The Life: A New Musical (1996)
- Gently (1996) US #156 UK #58
- Minnelli on Minnelli: Live at the Palace (1999)
- Liza's Back (2002)
- The God-Mother and The God-Daughter
Telebista
- Judy and Liza at the Palladium (1964)
- The Dangerous Christmas of Red Riding Hood (1965)
- Liza with a 'Z' (1972)
- Goldie and Liza Together (1980)
- A Time to Live (1985)
- Sam Found Out: A Triple Play (1988)
- Frank, Liza, and Sammy: The Ultimate Event (1989)
- Liza Minnelli: Live from Radio City Music Hall (1993)
- Parallel Lives (1994)
- The West Side Waltz (1995)
- Jackie's Back! (1999) (Cameo)
- Arrested Development (2004)
Antzerkia
- Best Foot Forward (1963)
- The Fantasticks (1964)
- Carnival (1964)
- Flora the Red Menace (1965) (Broadway)
- Liza (1974) (Broadway)
- Chicago (1975) (Gwen Verdonen ordez)
- The Act (1977) (Broadway)
- The Owl and the Pussycat (1979) Londresko West End
- By Myself (1983)
- Victor/Victoria (1997) (Julie Andrewsen ordez) (Broadway)
- Minnelli on Minnelli (1999) Broadway
- Liza's Back! (2002) Broadway
Erreferentziak
Kanpo estekak
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
