Erresuma Batuko historia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Erresuma Batuko historia ofizialki 1707ko maiatzaren 1ean hasten da, Ingalaterrako (Gales ere barne zela) eta Eskoziako estatuek bat egin zutenean. 1603tik erresuma biek errege bera zuten, nahiz eta bakoitzak bere parlamentua izan. 1707ko Batasun Itunak Britainia Handiko Erresuma sortu zuen eta parlamentu bakarra Westminsterren ezarri zen (Londresen). Erresuma horri 1800eko Batasun Aktaren bidez Irlanda batu zitzaion, Britainia Handiko eta Irlandako Erresuma Batua sortuz.
1066ko normandiarren inbasioaren ondotik, Ingalaterra eta Eskoziako erresumek ez zuten kanpoko inbasiorik jasan. Horren ondorioz, bakoitzak bere erakunde politiko, administratibo eta kulturalak, lege sistemak eta zientzia eta ezagutzaren garapena oztoporik gabe aurrera eraman ahal izan zituzten. Zazpi Urteko Gerraren ostean (1756-1763) Inperio britainiarra munduko nagusi bihurtu zen, Frantziaren kaltetan; inperio horrek 1922rako mundu osoko biztanleriaren laurdena bere menpean izan zuen eta Erresuma Batuko hizkuntzaren, kulturaren eta eredu industrial zein sozialaren hedapen garrantzitsua suposatu zuen.
1922an Irlandako 32 konderrietatik 26k bere burujabetasuna aldarrikatu zuten, Anglo-irlandar Itunaren bidez. Beste sei konderriek Britainia Handiaren menpe jarraitu zuten eta, horregatik, 1927an Erresuma Batuak izena aldatu zuen; Britainia Handiko eta Ipar Irlandako Erresuma Batua bihurtu zen. Lehenengo eta Bigarren Mundu Gerretan parte hartze erabakigarria izan zuen, aliatuen aldean (irabazle izan zen aldean, hain zuzen). 1945etik aurrera (bereziki 1960ko hamarkadatik aurrera) bere kolonia garrantzitsuenak estatu independente bihurtzen joan dira eta Inperio Britainiarra bertan behera gelditu da. Hala ere, kolonia ohi gehienak Commonwealth of Nations izeneko elkartean jarraitzen dute eta askok Erresuma Batuko monarka beraien estatu buru mantentzen dute. Horrez gainera, Erresuma Batuak nazioarteko erakunde garrantzitsuenetan (Europako Batasuna, Nazio Batuen Erakundea eta NATO, besteak beste) botere handia izaten jarraitzen du XXI. mendean.