Margaret Thatcher

Margaret Thatcher, jaiotzez, Margaret Hilda Roberts (Grantham, Lincolnshire, Erresuma Batua, 1925eko urriaren 13a - 2013ko apirilaren 8a), Erresuma Batuko lehen ministro izan zen 1979 eta 1990 artean.

Margaret Thatcher
(1990(e)ko hamarkada) Irudi gehiago
Ahotsa
Chancellor of the College of William & Mary (en) 1993 - 2000 ← Warren E. Burger (en) - Henry Kissinger → Lorden Ganberako kidea 1992ko ekainaren 26a - 2013ko apirilaren 8a Erresuma Batuko 50. Legebiltzarreko kidea 1987ko ekainaren 11 - 1992ko martxoaren 16a Barrutia: Finchley (en) Hautetsia: 1987ko Erresuma Batuko hauteskundeak Europako Kontseiluko Presidentea 1986ko uztaila - 1986ko abendua ← Ruud Lubbers - Wilfried Martens → Erresuma Batuko 49. Legebiltzarreko kidea 1983ko ekainaren 9a - 1987ko maiatzaren 18a Barrutia: Finchley (en) Hautetsia: 1983ko Erresuma Batuko hauteskundeak Europako Kontseiluko Presidentea 1981eko uztaila - 1981eko abendua ← Dries van Agt - Wilfried Martens → Ogasun Ministroa 1979ko maiatzaren 4a - 1990eko azaroaren 28a 71. Erresuma Batuko Lehen Ministroa 1979ko maiatzaren 4a - 1990eko azaroaren 28a ← Leonard James Callaghan - John Major → Erresuma Batuko Zerbitzu Zibileko Ministroa 1979ko maiatzaren 4a - 1990eko azaroaren 28a member of the 48th Parliament of the United Kingdom (en) 1979ko maiatzaren 3a - 1983ko maiatzaren 13a Barrutia: Finchley (en) Hautetsia: 1979 United Kingdom general election (en) Oposizioaren buruzagia 1975eko otsailaren 11 - 1979ko maiatzaren 4a ← Edward Heath - Leonard James Callaghan → Alderdi Kontserbadorearen buruzagia 1975eko otsailaren 11 - 1990eko azaroaren 28a ← Edward Heath - John Major → member of the 47th Parliament of the United Kingdom (en) 1974ko urriaren 10a - 1979ko apirilaren 7a Barrutia: Finchley (en) Hautetsia: October 1974 United Kingdom general election (en) Itzalpeko Ingurumen, Janari eta Landa Eremuko Estatu Idazkaria 1974ko martxoaren 5a - 1975eko otsailaren 11 ← Anthony Crosland (mul) - Timothy Raison (mul) → member of the 46th Parliament of the United Kingdom (en) 1974ko otsailaren 28a - 1974ko irailaren 20a Barrutia: Finchley (en) Hautetsia: February 1974 United Kingdom general election (en) Hezkuntzako Estatu Idazkaria 1970eko ekainaren 20a - 1974ko martxoaren 4a ← Edward Short, Baron Glenamara (en) - Reg Prentice, Baron Prentice (en) → Erresuma Batuko Kontseilu Pribatuko kidea 1970eko ekainaren 20a - 2013 member of the 45th Parliament of the United Kingdom (en) 1970eko ekainaren 18a - 1974ko otsailaren 8a Barrutia: Finchley (en) Hautetsia: 1970 United Kingdom general election (en) Itzalpeko Hezkuntza Estatu Idazkaria 1967ko urtarrilaren 10a - 1970eko ekainaren 20a - Edward Short, Baron Glenamara (en) → member of the 44th Parliament of the United Kingdom (en) 1966ko martxoaren 31 - 1970eko maiatzaren 29a Barrutia: Finchley (en) Hautetsia: 1966 United Kingdom general election (en) member of the 43rd Parliament of the United Kingdom (en) 1964ko urriaren 15a - 1966ko martxoaren 10a Barrutia: Finchley (en) Hautetsia: 1964 United Kingdom general election (en) Parliamentary Secretary to the Minister for Pensions (en) 1961eko urriaren 9a - 1964ko urriaren 16a ← Patricia Hornsby-Smith - Norman Pentland (en) → Erresuma Batuko 42. Parlamentuko kidea 1959ko urriaren 8a - 1964ko irailaren 25a Barrutia: Finchley (en) Hautetsia: 1959 United Kingdom general election (en) president of the Oxford University Conservative Association (en) 1946 - 1947
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Margaret Hilda Roberts
Jaiotza	Grantham, 1925eko urriaren 13a
Herrialdea	Erresuma Batua  Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua  (1925 -  1927ko apirilaren 12a)
Talde etnikoa	Britaniar Zuria Ingelesa
Lehen hizkuntza	Ingeles britainiarra
Heriotza	Ritz hotela (Londres), 2013ko apirilaren 8a (87 urte)
Hobiratze lekua	Royal Hospital Chelsea (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: istripu zerebrobaskularra
Familia
Aita	Alfred Roberts
Ama	Beatrice Ethel Stephenson
Ezkontidea(k)	Denis Thatcher  (1951ko abenduaren 13a -  2003ko ekainaren 26a)
Seme-alabak	ikusi Mark Thatcher Carol Thatcher
Hezkuntza
Heziketa	City Law School (en) Kesteven and Grantham Girls' School (en) Somerville College (1943 - 1947) Zientziatan graduatua : kimika
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, kimikaria, autobiografialaria, barristerra eta estatu-politikaria
Altuera	165 zentimetro
Lantokia(k)	Londres
Jasotako sariak	ikusi Merituaren Ordena (Erresuma Batua)  (1990eko abenduaren 7a) Askatasunaren Domina Presidentziala  (1991ko martxoaren 7a) Galtzariaren Ordena  (1995eko apirilaren 22a) Royal Societyko kidea  (1983) Order of the White Lion  (1999ko azaroaren 17a) Ronald Reagan Freedom Award  (1998ko urriaren 27a) Grand Order of King Petar Krešimir IV Dostyk Order of grade I Order of Good Hope Grand Cross of the Order of Vytautas the Great Grand Order of King Dmitar Zvonimir  (1998ko irailaren 15a) Fellow of the Royal Institute of Chemistry  (1979ko urriaren 24a) honorary citizen of Zagreb  (1998ko irailaren 16a) Clare Boothe Luce Award  (2002) honorary doctor of the Hofstra University honorary doctor of the Bar-Ilan University Financial Times Person of the Year  (1987) honorary citizen of Gdańsk Order of the Precious Crown, 1st Class  (1995) Order of Saint John Vytautas Handiaren ordena Royal Order of Francis I
Kidetza	Royal Society Erresuma Batuko Kontseilu Pribatua Carlton Club (en) Pilgrims Society (en)
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Falkland Uharteetako Gerra
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Metodismoa anglikanismoa
Alderdi politikoa	Erresuma Batuko Alderdi Kontserbadorea
margaretthatcher.org

Thatcherismoa izeneko pentsamoldearen sortzailea eta bultzatzaile nagusia izan zen.

Biografia

Margaret Hilda Robertsek kimika ikasi zuen Somerville Collegen (Oxfordeko Unibertsitatea). Alderdi Kontserbadorean sartu zen. 1951ean Dennis Thatcherekin ezkondu zen. 1959. urtean diputatu hautatu zuten eta 1961-1964 urteetan Ingalaterrako Pentsio eta Aseguru Nazionaleko ministerioko idazkaria izan zen. 1970-1974 urteetako aginpide kontserbadorearen garaian hezkuntza eta zientzia sailetako estatuko idazkaria izan zen, eta 1975ean Alderdi Kontserbadoreko idazkari nagusi izendatu zuten.^[1]

1979. urteetako hauteskundeak Alderdi Kontserbadoreak irabazi ondoren, Lehen ministro egin zuten.^[2] Lehen agintaldian ekonomia neurri zorrotzak hartu zituen eta borroka latzak izan ziren gobernu eta sindikatuen artean neurri horiek zirela eta. 1982. urtean, Malvina uharteen auziaren aurrean, Argentinaren aurkako gerrara dei egin zuen (Falklandetako Gerra). Garaipena lortu ondoren, iritzi publiko britainiarraren aurrean indarturik atera zen, 1982ean berriro hautatua izatea ekarri zuena.^[3]

Sektore publikoa pribatizatzen jarraitu zuen bigarren agintaldian eta, kanpoko harremanei dagokienez, Erresuma Batua Europako Ekonomia Elkarteko kide izatearen aldeko agertu zen. Estatu Batuek bideraturiko nazioarteko politika bultzatu zuen betiere. 1987. urtean hirugarren aldiz irabazi zituen Alderdi Kontserbadorearentzat legebiltzarrerako hauteskundeak, baina alde txikia atera zion Alderdi Laboristari. Hirugarren agintaldi horretan ere oztopo handiak jarri zizkion EEEan erabateko ekonomia batasuna bultzatzeari eta, barne politikari dagokionez, osasun eta hezkuntza sailak pribatizazio bidean jarri zituen. Ekonomia neurri horiek eta zerga berriek (poll-tax) politikariarenganako sinesgarritasun eza ekarri zuten, eta hala adierazi zuten hautesleek 1989.^[4] urteko europar legebiltzarreko hauteskundeetan. 1990. urtean, Geoffrey Howe Lehen ministro-ordeak dimisioa eman ondoren, Thatcherrek berak dimisioa aurkeztu zuen eta John Major kontserbadoreak bete zuen hark utzitako lekua. Irlandako auzian, bestalde, ez zen aurrerapausorik izan Thatcherren agintaldi luzean.

2013ko apirilaren 8an hil zen infartu baten ondorioz.^[5]

Thatcherren neoliberalismoa

1982ko irailean Nigel Lawsonen gobernuak izango zuen politika deskribatuko zuen: arrazoi positiborik edo ezinbesteko arrazoirik egon ezean, Estatuaren jabegoan ez zuen industria bakar batek ere jarraitu behar.

Gobernuak ia den-dena saltzeko asmoa zuen, bai British Telecom (telefono konpainia) bai British Airways, baita British Rail (trenbide sarea) eta Posta zerbitzua ere. Epe ertainera, 12.000 milioi libera lortu nahi zituen. Programa horren arabera, milioika inbertitzaile txiki aberastu egingo lirateke, eta Estatuak milaka milioi libera eskuratuko lituzke aurrekontu defizita murrizteko. Thatcher andrearen gobernu guztiek halako zorroztasunez bete zuten plangintza hori, ezen, gaur egun, ikatz meategiak eta British Rail saltzen ari dira, eta Posta zerbitzua baino ez dago gobernuaren eskuetan. Funtzionarioen eta indar armatuen alor batzuk ere pribatizatu egin ziren. "National Health Service"-ari (Osasun Zerbitzu Nazionalari) ere, politika britaniarraren kutunari, ein handi batean, esku pribatuetan geratu zen.

Thatcherri buruzko aipamenak pelikuletan

Billy Elliot. Bertan 1984-1985eko Erresuma Batuko mehatzarien grebak eta meatzari eta poliziaren arteko istiluak agertzen dira.

Thatcherri buruzko aipamenak musikan

Irungo Baldin Bada taldeak Thatcherrengan oinarritutako abestia konposatu zuen. Lur azpian bukatuko duzue diskoan argitaratu zen abestia, Tatxer izenburuarekin.

Irudi galeria

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2013/04/09 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

1. (Ingelesez) 1975: Tories choose first woman leader. 1975-02-11 (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
2. (Ingelesez) 1979: Election victory for Margaret Thatcher. 1979-05-04 (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
3. (Gaztelaniaz) Sevilla, Diario de. (2012-04-02). «La guerra que revivió a Thatcher» Diario de Sevilla (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
4. (Gaztelaniaz) País, El. (1991-03-23). «Adios al 'poll tax'» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
5. «Margaret Thatcher hil da»^{[Betiko hautsitako esteka]}, Berria, 2013-04-08.

Ikus, gainera

• Thatcherismoa
• Orgreaveko bataila

Kanpo estekak

Wikiesanetan badira aipuak, gai hau dutenak: Margaret Thatcher

• Datuak: Q7416
• Multimedia: Margaret Thatcher / Q7416
• Aipu famatuak: Margaret Thatcher