Etymology 1
From Old Khmer វត្ត (vatta), វត (vata), វ័ត (vâta), វត្យ (vatya), វត្រ (vatra), វត្ថ (vattha), -វាត (°vāta, “Buddhist temple compound; monastery”). Possibly related to Old Khmer វត្ត៑ (“to encircle; to enclose > enceinte”). Cognate with Modern Khmer វត្ត (voat); Lao ວັດ (wat); Lü ᦞᧆ (vad); Shan ဝတ်ႉ (wâ̰t).
Noun
วัด • (wát) (classifier วัด or หลัง or แห่ง)
- (irrespective of the religion) religious compound or place of worship, as temple, sanctuary, monastery, etc.
1908 August 30, “แจ้งความกระทรวงมหาดไทย ลงวันที่ ๒๔ สิงหาคม รัตนโกสินทรศก ๑๒๗”, in ราชกิจจานุเบกษา, volume 25, retrieved 2019-10-31, page 633:
- ด้วยในศก ๑๒๗ บาดหลวงอีกอลอมเบต์วัดอาซัมชั่นกรุงเทพฯ ได้ออกเงินเกื้อกูลแก่อาไศรยสถานณะตำบลอ่างศิลา...
- dûai nai sòk · rɔ́ɔi yîi-sìp jèt · bàat-lǔuang ii-gɔɔ-lɔɔm-bee wát aa-sam-chân grung-têep dâai ɔ̀ɔk ngən gʉ̂ʉa-guun gɛ̀ɛ aa-sǎi-sà-tǎan ná dtam-bon àang-sì-laa ...
- Whereas, in the year 127, the priest I-ko-lom-be of Bangkok Assumption Cathedral had provided support money for the housing at Ang Sila Subdistrict...
- (Thailand law) Buddhist compound; Buddhist place of worship; Buddhist temple; Buddhist monastery.
1935 June 7, “พระราชบัญญัติให้ใช้บทบัญญัติบรรพ ๖ แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ พุทธศักราช ๒๔๗๗”, in ราชกิจจานุเบกษา, volume 52, retrieved 2019-10-31, page 544:
- มาตรา ๑๖๒๓ ทรัพย์สินของพระภิกษุที่ได้มาในระหว่างเวลาที่อยู่ในสมณเพศนั้น เมื่อพระภิกษุนั้นถึงแก่มรณภาพ ให้ตกเป็นสมบัติของวัดที่เป็นภูมิลำเนาของพระภิกษุนั้น เว้นไว้แต่พระภิกษุนั้นจะได้จำหน่ายไปในระหว่างชีวิตหรือโดยพินัยกรรม์
- mâat-dtraa · nʉ̀ng-pan hòk-rɔ́ɔi yîi-sìp sǎam · sáp-sǐn kɔ̌ɔng prá pík-sù tîi dâai maa nai rá-wàang wee-laa tîi yùu nai sà-má-ná-pêet nán · mʉ̂ʉa prá pík-sù nán tʉ̌ng-gɛ̀ɛ-mɔɔ-rá-ná-pâap · hâi dtòk bpen sǒm-bàt kɔ̌ɔng wát tîi bpen puum-lam-nao kɔ̌ɔng prá pík-sù nán · wéen-wái-dtɛ̀ɛ prá pík-sù nán jà dâai jam-nàai bpai nai rá-wàang chii-wít rʉ̌ʉ dooi pí-nai-gan
- Section 1623 When a bhikṣu dies, the property of the bhikṣu which [the bhikṣu] had obtained during the time he was in the priesthood shall devolve upon the wat which is the domicile of that bhikṣu as the possession [of that wat], save where the bhikṣu has [already] disposed of [the property by means of a transaction] inter vivos or by [means of] a will.
- มาตรา ๑๖๒๔ ทรัพย์สินใดเป็นของบุคคลก่อนอุปสมบทเป็นพระภิกษุ ทรัพย์สินนั้นหาตกเป็นสมบัติของวัดไม่ และให้เป็นมฤดกตกทอดแก่ทายาทโดยธรรมของบุคคลนั้นหรือบุคคลนั้นจะจำหน่ายโดยประการใดตามกฎหมายก็ได้
- mâat-dtraa · nʉ̀ng-pan hòk-rɔ́ɔi yîi-sìp sìi · sáp-sǐn dai bpen kɔ̌ɔng bùk-kon gɔ̀ɔn ùp-bpà-sǒm-bòt bpen prá pík-sù · sáp-sǐn nán hǎa dtòk bpen sǒm-bàt kɔ̌ɔng wát mâi · lɛ́ hâi bpen má-rʉ́-dòk dtòk-tɔ̂ɔt gɛ̀ɛ taa-yâat-dooi-tam kɔ̌ɔng bùk-kon nán rʉ̌ʉ bùk-kon nán jà jam-nàai dooi bprà-gaan dai dtaam gòt-mǎai gɔ̂ɔ-dâai
- Section 1624 [When] any [item of] property has belonged to a person [since] before his ordination as a bhikṣu, such [item of] property does not devolve upon his wat as its possession and shall become the estate [which] passes on to the statutory heirs of that person or may be disposed of by that person in whatever manner according to the law.
1902 June 29, “พระราชบัญญัติลักษณปกครองคณะสงฆ์ (ร.ศ. ๑๒๑)”, in ราชกิจจานุเบกษา, volume 19, retrieved 2019-10-31, page 215:
- มาตรา ๕ วัดกำหนดตามพระราชบัญญัตินี้เปน ๓ อย่าง คือ พระอารามหลวงอย่าง ๑ อารามราษฎร์อย่าง ๑ ที่สำนักสงฆ์อย่าง ๑...พระอารามหลวง คือ วัดที่พระเจ้าแผ่นดินทรงสร้าง...อารามราษฎร์นั้น คือ วัดซึ่งได้พระราชทานวิสุงคามสีมาแต่มิได้เข้าบาญชีนับว่าเปนวัดหลวง...ที่สำนักสงฆ์นั้น คือ วัดซึ่งยังไม่ได้รับพระราชทานที่วิสุงคามสีมา
- mâat-dtraa · hâa · wát gam-nòt dtaam prá-râat-chá-ban-yàt níi bpen · sǎam · yàang · kʉʉ · prá aa-raam-lǔuang yàang · nʉ̀ng · aa-raam-râat yàang · nʉ̀ng · tîi-sǎm-nák-sǒng yàang · nʉ̀ng ... prá aa-raam-lǔuang · kʉʉ · wát tîi prá jâao-pɛ̀n-din song sâang ... aa-raam-râat nán · kʉʉ · wát sʉ̂ng dâai prá-râat-chá-taan wí-sǔng-kaam-má-sǐi-maa dtɛ̀ɛ mí dâai kâo baan-chii náp wâa bpen wát lǔuang ... tîi-sǎm-nák-sǒng nán · kʉʉ · wát sʉ̂ng yang mâi dâai ráp prá-râat-chá-taan tîi wí-sǔng-kaam-má-sǐi-maa
- Section 5 Wat are divided by this Law into three types, namely, phra aram luang [being] one type, aram rat [being] one type, [and] thi samnak song [being] the other type... Phra aram luang are wat established by the monarch... Aram rat are wat which have been granted the wisungkhammasima but [whose names] have not yet been entered in the [public] register for recognition as public wat... Thi samnak song are wat which have not yet been granted the wisungkhammasima land.
- มาตรา ๘ วัดใดร้างสงฆ์ไม่อาไศรย ให้เจ้าพนักงาน...ปกครองรักษาวัดนั้น
- mâat-dtraa · bpɛ̀ɛt · wát dai ráang sǒng mâi aa-sǎi · hâi jâao-pá-nák-ngaan ... bpòk-krɔɔng rák-sǎa wát nán
- Section 8 [When] any wat is deserted [or] unoccupied by saṅgha, the [competent]...public officer shall take charge and care of that wat.
Synonyms
- เทวสถาน
- เทวาลัย
- วัดวา
- วัดวาอาราม
- วิหาร (wí-hǎan)
- ศาสนสถาน
- สำนักสงฆ์
- อาราม (aa-raam)
- อาวาส
Descendants
- → English: wat
- → Malay: wat
- → Pattani Malay: واء / วะ
- → Urak Lawoi': วัยจ (wac)
Etymology 3
Probably from Old Khmer vatta, Pre-Angkorian Old Khmer vatt, hvat, or Angkorian Old Khmer vatt, vatta, vāt, vātt, vvat, hvat, hvatt, vādya (“to move in a circle, to go round, to turn, to rotate, to revolve, to gyrate; to move or occur in turn; to go around, to make a tour; to encircle, to surround; etc”); or from Old Khmer *vas, vas, vās, *vās (“to curve around; to sweep; to traverse”). Cognate with Modern Khmer វាត់ (vŏət), វាស (viəh), extended as គ្រវាស (krɔviəh), from which Thai กระหวัด (grà-wàt) was derived.
- กระหวัด (grà-wàt)
- ฉวัด (chwàt)
- ตวัด (dtwàt)