Remove ads
Беспарадкі ў Косаве ў 2008 годзе — масавыя беспарадкі, якія рушылі за абвяшчэннем незалежнасці Рэспублікі Косава 17 лютага 2008 года. Хваляванні ініцыявалі косаўскія сербы, што выступалі супраць аддзялення ад Сербіі. Апазіцыйныя сілы спрабавалі захапіць важныя аб’екты інфраструктуры і памежныя заставы. Беспарадкі закранулі ў асноўным Паўночнае Косава, дзе пераважалі сербы.
| Беспарадкі ў Косаве | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Частка Пратэсты супраць незалежнасці Косава (2008) | |||||||||||||
 | |||||||||||||
| Карта Косава з пазначэннем паўночных раёнах, дзе пераважае сербскае насельніцтва. Дадзеныя вобласці сталі цэнтрамі хваляванняў 2008 года. | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Бакі канфлікту | |||||||||||||
 Рэспубліка Косава:
Этнічныя групы: Замежныя сілы: |
Арганізацыі:
Этнічныя групы: Прафесійныя групы: | ||||||||||||
| Страты | |||||||||||||
  1 забіты, 14 параненых[8][9]  27 параненых[8][9]  20 параненых[8][9]
|
 70 параненых[8][9], некаторая колькасць арыштаваных[20] | ||||||||||||
Напружанасць на поўначы ўзмацнілася, калі 14 сакавіка сербы захапілі будынак суда ААН у Мітравіцы, пасля чаго ў сітуацыю ўмяшаліся сілы НАТА[8].
Remove ads
Доўгатэрміновая напружанасць паміж албанскім і сербскім насельніцтвам Косава паўплывалі на падзел правінцыі па нацыянальнай прыкмеце ў выніку міжэтнічнага гвалту, кульмінацыяй якога стала Косаўская вайна 1998—1999 гадоў у межах больш шырокіх рэгіянальных Югаслаўскіх войнаў. Баявыя дзеянні скончыліся ваенным умяшаннем НАТА. Замежныя інтэрвенты прымусілі ўлады Югаславіі (у 2006-м яна канчаткова распалася на Сербію і Чарнагорыю) вывесці свае войскі з рэгіёна. Край стаў кіравацца пад міжнародным пратэктаратам. Мясцовыя албанцы змаглі дамагчыся стварэння ўласнай дзяржавы на гэтай тэрыторыі, што ішло ў разрэз з інтарэсамі сербаў, якія не хацелі аддзялення. Абвяшчэнне незалежнасці Косава адбылося 17 лютага 2008 года.
Remove ads
У адказ на абвяшчэнне незалежнасці Косава, мясцовыя сербы, якія выступалі супраць суверэнітэту рэгіёна, з мэтай барацьбы з косаўскім сепаратызмам і абаронай сербскай абшчыны, стварылі Асамблею косаўскіх сербаў[10]. Сербская Праваслаўная Царква ў Косаве заявіла, што не будзе ўступаць у нейкія кантакты з урадам РК і любой дзяржавай, якая прызнае яе незалежнасць[18].
Пазней прадстаўнік Белграда паведаміў, што Сербія мае намер стварыць «асаблівыя паліцэйскія атрады» ў Косаве, з мэтай утрымаць суверэнітэт над вобласцю[10]. Пасля гэтага ў Паўночным Косаве частка супрацоўнікаў сіл бяспекі спыніла падпарадкоўвацца ўраду ў Прышціне, выконваючы ўказанні толькі сербскага ўладаў[7].
Неўзабаве ў краі больш за 200 супрацоўнікаў паліцыі звольніліся з праваахоўных органаў, адмовіўшыся падпарадковацца ўраду ў Прышціне[5][6].
3 сакавіка байкоты, звальненні і забастоўкі пачаліся ў асяроддзі работнікаў чагунак Косава[2][3][4].
Remove ads
На наступны дзень пасля абвяшчэння незалежнасці Косава, дзве выбухныя бомбы ў горадзе Мітравіца пашкодзілі некалькі аўтамабіляў ААН. На шчасце, ніхто не пацярпеў[10]. 3 сакавіка па офісе арганізацыі ў паўночнай частцы горада быў адкрыты агонь са снайперскай вінтоўкі, пацярпелых не аказалася[23].
14 сакавіка, пасля правядзення шэрагу мітынгаў, сотні пратэстоўцаў уварваліся ў будынак суда ААН[1]. Перамовы афіцыйных асоб арганізацыі з сербамі аб спыненні пратэстаў і беспарадкаў не ўвянчаліся поспехам, і раніцай 17 сакавіка паліцыя ААН, пры падтрымцы НАТА, штурмавала будынак[21]. Частка пратэстоўцаў была затрымана[20]. Затым рушыў услед шэраг сутыкненняў, якія доўжыліся да поўдня. Адзін паліцыянт ААН з Украіны быў забіты, 70 сербаў і 61 міратворац ААН і вайскоўцаў НАТА былі паранены, адзін аўтамабіль ААН і адзін грузавік НАТА пашкоджаны. Сярод параненых міжнародных сіл было 27 польскіх і 14 украінскіх паліцэйскіх, а таксама 20 французскіх вайскоўцаў. Паліцыя ААН выйшла з паўночнай часткі Мітравіцы, пакінуўшы гэты раён пад кантролем сіл НАТА[8][9].
19 сакавіка паліцыя ААН вярнулася ў паўночную частку Мітравіцы разам з паліцыяй Косава, у той час як вайскоўцы з НАТА ўсё яшчэ кантралявалі бяспеку ў будынку суда і ў цэлым на поўначы Косава. У наступныя дні горад перайшоў пад поўны кантроль Прышціны[11].
Remove ads
28 сакавіка паліцэйскі кантрольна-прапускны пункт у паўночнай частцы Косава, на якім працавалі сербскія афіцэры, падвергнуўся абстрэлу з аўтаматычнай зброі. Напад учынены жыхарамі албанскай вёскі Кашутава, на поўнач ад Мітравіцы[12].
26 чэрвеня ў вёсцы Баравойце, недалёка ад горада Камяніца, прадстаўнікі мясцовай абшчыны сербаў і цыган забарыкадавалі дарогу ў знак пратэсту супраць будаўніцтва мячэці, санкцыянаванай мясцовым урадам. Каля 100 албанцаў з другога боку барыкады пачалі закідваць пратэстоўцаў камянямі[13].
Remove ads
Рэспубліка Косава: Пітэр Фейт, міжнародны грамадзянскі прадстаўнік у Косаве і пасланец ЕС у Косаве, абвінаваціў Сербію ў спробе «сапсаваць адносіны» паміж косаўскімі албанцамі і косаўскімі сербамі. Фейт дадаў, што міжнародная кіруючая група, створаная для кантролю за рэалізацыяй незалежнасці Косава, «не пацерпіць падзелу», таму што «раздзел гэтай краіны не прадугледжаны і не будзе прыняты намі». Прэм’ер-міністр Косава Хашым Тачы заявіў на сумеснай прэс-канферэнцыі з Фейтам, што «функцыянаванне паралельных інстытутаў недапушчальна»[17].
ЗША: памочнік дзяржсакратара Даніэль Фрыд заявіў, што рэакцыя Косава на «правакацыі на поўначы» пацвярджае рашэнне ЗША прызнаць Дэкларацыю незалежнасці Косава[15]. Дзяржсакратар Кандаліза Райс заклікала сербскіх лідараў аказаць ціск на сербскую абшчыну ў Косаве, каб пазбегнуць «правакацыйных дзеянняў» пасля сутыкненняў у Мітравіцы 17 сакавіка[14].
Еўрапейскі Саюз: чыноўнікі ЕС заклікалі МААНК забяспечыць бяспеку межаў Косава. Хутка туды прыбыла місія Саюза на чале з міністрам замежных спраў Нідэрландаў Максімам Ферхагенам, які заявіў, што яны хочуць пазбегнуць «мяккага падзелу» дзяржавы[16].
Сербія: прэзідэнт Барыс Тадзіч абвінаваціў міжнародныя сілы ў Косаве ў выкарыстанні «празмернай сілы» і папярэдзіў пра «эскалацыю беспарадкаў на ўсёй тэрыторыі правінцыі» пасля сутыкненняў у Мітравіцы з-за захопу судоў ААН[8]. Прэм’ер-міністр Сербіі Ваіслаў Каштуніца заявіў, што ягоны ўрад праводзіць кансультацыі з Расіяй аб сумесных кроках па спыненні «ўсіх формаў гвалту супраць косаўскіх сербаў», і абвінаваціў НАТА ў «правядзенні сілавой палітыкі супраць Сербіі». Паведамлялася, што крокі могуць уключаць размяшчэнне расійскіх войскаў на поўначы рэгіёну[19]. Міністар па справах Косава Слабадан Самарджыч сказаў пратэстоўцам: «Мы будзем абараняць вас так жа, як мы абараняем сербаў у Сербіі»[20].
Расія заклікала аднавіць перамовы аб статусе Косава, заявіўшы, што беспарадкі былі вынікам аднабаковага абвяшчэння незалежнасці гэтай тэрыторыі[21].
ААН: Генсек Пан Гі Мун асудзіў напады на сілы ААН і НАТА пасля сутыкненняў 17 сакавіка і заклікаў «усе абшчыны праяўляць спакой і стрыманасць»[16].
Балгарыя: Міністэрства замежных спраў Балгарыі выступіла з заявай, у якім выказала занепакоенасць беспарадкамі і заклікала сербаў у Косаве пазбягаць гвалту[24].
Аўстрыя: Міністр замежных спраў Урсула Пласнік заклікала ўлады Сербіі і косаўскіх сербаў садзейнічаць бяспекі ў рэгіёне, дадаўшы: «Урад Сербіі неаднаразова абяцаў ўстрымлівацца ад гвалту як палітычнага інструмента»[25].
Боснія і Герцагавіна: Міларад Додзік, прэм’ер-міністр Рэспублікі Сербскай, заявіў, што прымяненне сілы супраць сербскіх дэманстрантаў у паўночнай частцы Косава было «недарэчным, якой бы ні была прычына для гэтага»[22].
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads