Stimmloser labiovelarer Frikativ

De stimmlosi labiovelari Frikativ (oder Approximant) isch en arg sältene Konsonant. Er chùnt in mange Dialäkt vùm Änglische vor, wo Wörter wie whine ùn wine verschiide ussgsproche werde. Des isch allerdings inzwüsche arg sälte. Phonologisch wird de Luut viilmool au nùmme als /hw/ interpretiert, statt wie e eiges Phonem. Er isch im Änglische s stimmlosi Gägestùgg zum /w/.

Stimmlose labiovelare Frikativ
IPA-Nummere	169
IPA-Zeiche	ʍ
IPA-Bildli
Teuthonista	?
X-SAMPA	W
Kirshenbaum	w<vls>
Hörbiispiilⓘ/?

Gägende in de USA, wo de Luut no vorchùnt

Artikulation

• Es isch je nooch Definition en Frikativ oder en Approximant; er wird ohni Verschlùss oder Engi im Muul bildet, aber in de Phonologi isch er viilmool wie en Frikativ bhandlet worde.
• Er het zwei Artikulationsstelle: zum eine duet sich dr hinteri Zùngerùgge em Gaumesegel aanööchere, wie bimene velare Konsonant, glychzytig sin d Lippe grùndet (labialisiert), wie bimene bilabiale Konsonant.
• D Phonation isch stimmlos; derwyylscht er produziert wird, vibriere d Stimmbänder nit.
• Es isch en orale Konsonant; d Lùft goot dur s Muul usse.
• Es isch en egressive Konsonant; er wird allei dur s Usstoosse vo Lùft mit de Lunge ùn em Zwerchfell erzüügt, wie die meischte mänschliche Sproochluut.

Verbreitig

Sprooch		Wort	IPA-Transkription	Bedütig	Bemerkig
Änglisch	konservativi Received Pronunciation	whine	[ʍaɪ̯n]	‚hüüle, jommre‘	Wird viilmool eifachshalber als /hw/ transkribiert. Nùmme mangi Sprächer vùm nordamerikanische ùn neuseeländische Änglisch ùnterscheide de Luut no vo /w/; z Europe wird de Luut meischt nùmme no vo irische oder schottische Sprächer bruucht.
	konservativs Südafrikanischs Änglisch[1]
	konservativs Standardamerikanisch[2][3][4]
	Irischs Änglisch[5][6]		[ʍʌɪ̯n]
	Schottischs Änglisch[7][8][9][10]
	Südstaate-Änglisch[11]		[ʍäːn]
	Neuseeländischs Änglisch[12][13]		[ʍɑe̯n]
Taiwanischs Hokkien		沃花/ ak-hue	[ʔak̚˥ʔ ʍeː˥]	‚Blueme spritze‘
Hupa		tł'iwh	[t͡ɬʼiʍ]	‚Schlang‘	Wird vo /w/ ùn /xʷ/ ùnterschiide.
Kham	Gamale Kham[14]	ह्वा	[ʍɐ]	‚Zaan‘
Kornisch		whath/hwath	[ʍæːθ]	‚no‘
Nahuatl		Cuauhtēmallān	[kʷaʍteːmalːaːn]	‚Guatemala‘	Allophon vo /w/ vor stimmlose Konsonante
Slowenisch[15][16]		vse	[ˈʍsɛ]	‚alles‘	Allophon vo /ʋ/ am Silbeaafang vor stimmlose Konsonante, freii Variation mit [u]. Stimmhafts [w] vor stimmhafte Konsonante.[15][16]
Washoe		Wáʔi	[ˈw̥aʔi]	‚er isch de, wo's macht‘
Walisisch	südliche Dialäkt, ùmgangssproochlig	chwe	[ʍeː]	‚säggs‘

Konsonante	Lueg au: IPA, Vokale
Bilabial Labiodental Dental Alveolar Postalv. Retroflex Alveolopalatal Palatal Velar Uvular Pharyngal Epiglottal Glottal Nasal m ɱ n̪ n ɳ ɲ ŋ ɴ Plosive p b t̪ d̪ t d ʈ ɖ c ɟ k ɡ q ɢ ʡ ʔ  Schnalzluut  ʘ ǀ ǃ ǂ ǁ ǃ˞ Affrikat pɸ bβ p̪f b̪v tθ dð ts dz tʃ dʒ ʈʂ ɖʐ tɕ dʑ cç ɟʝ kx ɡɣ qχ ɢʁ  Implo­siv  ɓ ɗ ᶑ ʄ ɠ ʛ Frikativ ɸ β f v θ ð s z ʃ ʒ ʂ ʐ ɕ ʑ ç ʝ x ɣ χ ʁ ħ ʕ ʜ ʢ h ɦ  Ejektiv  pʼ tʼ ʈʼ cʼ kʼ qʼ ʂʼ q͡χʼ    Approximante    ʋ ɹ ɻ j ɰ fʼ θʼ sʼ ɬ’ ʃʼ ɕʼ xʼ χ’ Vibrante ʙ r ɽr ʀ t͡θʼ t͡sʼ t͡ɬʼ t͡ʃʼ ʈ͡ʂʼ c͡ʎ̝̥ʼ k͡xʼ k͡ʟ̝̊ʼ Flap/Tap ѵ ɾ ɽ co-artikulierti Frikativ  ʍ w ɥ ɫ lat. Frikativ ɬ ɮ co-artikulierti Plosiv  k͡p ɡ͡b ŋ͡m lat. Approximante l ɭ ʎ ʟ
Bi de Spalte wo grau sin, goot mer devo uss, dass si nit artikuliert werde chönne; wysi Spalte, ùn Zeiche, wo nit verlinkt sin, hen kei offiziels IPA-Zeiche un/oder sin uss keinere Sprooch bekannt. Referänze Lass, Roger (2002), p.121 Rogers, Henry (2000), The Sounds of Language: An Introduction to Phonetics, Essex: Pearson Education Limited, ISBN 978-0-582-38182-7 McMahon, April (2002), p.120 North American English: General Accents. Lass, Roger (2002), p.121 Irish English and Ulster English. S. 4 and 7. Lass, Roger (2002), "South African English", in Mesthrie, Rajend (ed.), Language in South Africa, Cambridge University Press, ISBN 9780521791052 McMahon, April (2002), An Introduction to English Phonology, Edinburgh: Edinburgh University Press Ltd, ISBN 0 7486 1252 1 Wells, John C. (1982). Accents of English. Volume 1: An Introduction (pp. i–xx, 1–278), Volume 3: Beyond the British Isles (pp. i–xx, 467–674). Cambridge University Press. ISBN 0-52129719-2, 0-52128541-0. Scottish Standard English and Scots. Labov, William; Ash, Sharon; Boberg, Charles (2006), The Atlas of North American English, Berlin: Mouton-de Gruyter, ISBN 3-11-016746-8 Rogers, Henry (2000), The Sounds of Language: An Introduction to Phonetics, Essex: Pearson Education Limited, ISBN 978-0-582-38182-7 McMahon, April (2002), p.31 Christopher P. Wilde: Gamale Kham phonology revisited, with Devanagari-based orthography and lexicon. In: Journal of the Southeast Asian Linguistics Society. 2016 Šuštaršič, Komar & Petek (1999:136) Greenberg (2006:18)