Land in Noordwes-Afrika From Wikipedia, the free encyclopedia
Mauritanië (Arabies: موريتانيا; Mūrītānyā; Wolof: Gànnaar; Soninke: Murutaane; Fula: Moritani; Frans: Mauritanie), amptelik die Islamitiese Republiek Mauritanië (Arabies: الجمهورية الإسلامية الموريتانية, al-Jumhūriyyah al-ʾIslāmiyyah al-Mūrītāniyyah; Frans: République Islamique de Mauritanie), is 'n land in Noordwes-Afrika. Mauritanië grens aan die Atlantiese Oseaan in die weste, Senegal in die suidweste, Mali in die ooste en suidooste, Algerië in die noordooste en die deur Marokko geannekseerde Wes-Sahara-gebied in die noordweste. Die grootste stad is die hoofstad Nouakchott, terwyl Nouadhibou die land se vernaamste ekonomiese sentrum is. Albei stede is aan die Atlantiese kus geleë. Die land is na die antieke Berberkoninkryk Mauretania genoem.
| |||||
| Nasionale leuse: شرف إخاء عدل (Arabies vir: "Eer, Broederskap, Geregtigheid") | |||||
| Volkslied: نشيد وطني موريتاني (Arabies vir: "Die land van vaderskap is die eervolle gawe") | |||||
 | |||||
| Hoofstad | Nouakchott | ||||
| Grootste stad | Nouakchott | ||||
| Amptelike tale | Arabies Nasionale tale: Pulaar, Soninke en Wolof[1] | ||||
| Regering | Unitêre semi-presidensiële grondwetlike Islamitiese republiek Mohamed Ould Ghazouani Mokhtar Ould Djay | ||||
| Onafhanklikheid | 28 November 1960 12 Julie 1991 | ||||
| Oppervlakte - Totaal - Water (%) |
1 030 700[2] km2 (30ste) 397 955 myl2 0,03 | ||||
| Bevolking - 2024-skatting - 2013-sensus - Digtheid |
4 328 040[2] (128ste) 3 537 368[3] 4,2 / km2 (221ste) 10,9 / myl2 | ||||
| BBP (KKP) - Totaal - Per capita |
2024-skatting | ||||
| BBP (nominaal) - Totaal - Per capita |
2024-skatting | ||||
| MOI (2022) |  0,540[5] (164ste) – laag | ||||
| Gini (2019) | 32[6] – medium | ||||
| Geldeenheid | Ouguiya (MRO) | ||||
| Tydsone - Somertyd |
GMT (UTC±0) nie toegepas nie (UTC±0) | ||||
| Internet-TLD | .mr | ||||
| Skakelkode | +222 | ||||
Sowat 20% van Mauritanië se bevolking leef op minder as $ 1,25 per dag.[7] Hedendaagse slawerny is in Mauritanië 'n groot skending van menseregte, sowat 4% (155 600 mense) van die bevolking bestaan uit mense wat teen hulle wil slawe is; hulle is veral die regering se vyande. 'n Ander probleem met menseregte in Mauritanië is genitale verminking,[8] en kinderarbeid.
Van die 3de tot die 7de eeu verdring die migrasie van Berberstamme uit Noord-Afrika die Bafoere, die oorspronklike inwoners van hedendaagse Mauritanië en die voorsate van die Soninke. Die Bafoere was hoofsaaklik landbouers, van die eerste Sahara-groepe wat hulle historiese nomadiese leefwyse laat vaar het. Met die geleidelike uitdroging van die Sahara, trek hulle suidwaarts. Op hulle hakke vind die migrasie van nie net Midde-Sahara-groepe na Wes-Afrika plaas nie, maar ook Berbers en Arabiere. Teen die 11de eeu het die eens klein Bafoer-bevolkingsgroep gegroei na 'n baie groot en welgestelde Soninkeryk – Ghanaryk, wat gestrek het van Mauritanië na die naburige lande Senegal en Mali. Op soortgelyke wyse het die Arabies-Berberse-bevolking in die Noorde hulle eie indrukwekkende ryk opgerig, die gebied wat strek oor die Middellandse See tot in Spanje en Portugal. Plaaslike nomadiese Berberstamme, hoewel invloedryk, bly andersyds grootliks sonder mag nadat hulle deur die Soninke verower is.
In 1076 val Islamitiese soldaatmonnikke (Almoravid of Al Murabitoen) die antieke Ghanaryk aan en oorwin dit. Oor die volgende 500 jaar kom die Arabiere vurige weerstand van die plaaslike bevolking (Berber en nie-Berber) te bowe en begin Mauritanië domineer. Die Mauritaanse Dertigjarige Oorlog (1644–74) was die onsuksesvolle finale poging om die Jemeense Maqil Arabiese invallers gelei deur die Beni Hassan-stam af te weer. Die nasate van die Jemeense Beni Hassan soldate word die opperlaag van die Moorse gemeenskap. Berbers behou invloed as die meerderheid van die gebied se Marabouts – diegene wat die Islamtradisie leer en bewaar. Baie Berberstamme verklaar hulle oorsprong as Jemen (aangesien hulle soms 'n Arabier-herkoms aanvoer); daar is min getuienis ter stawing, alhoewel sommige studies wel 'n skakel tussen die twee aantoon.[9] Hassanija, 'n hoofsaaklik mondelingse, Berber-beïnvloede Arabiese dialek wat sy naam verkry van die Jemeense Beni Hassan-stam, het die dominante taal onder die grootliks nomadiese bevolking geword. Aristokrasie en diensknegstande ontwikkel wat lei tot "wit" More (die aristokrasie), kewri (die inheemse groep wat nooit tot slawe gemaak is nie), en "swart" More of haratin (die voormalige slawe).
Franse kolonisasie aan die begin van die 20ste eeu bring 'n wetlike verbod op slawerny en 'n einde aan interstam-oorloë. Tydens die koloniale tydperk bly die bevolking nomadies, maar baie gevestigde bevolkingsgroepe, wie se voorsate eeue vroeër verban is, begin terugsypel na Mauritanië. Toe die land in 1960 onafhanklikheid verkry is die hoofstad, Nouakchott, gestig op die terrein van 'n koloniale dorpie, die Ksar, en 90% van die bevolking was steeds nomadies. Met onafhanklikheid kom groter hoeveelhede inheemse groepe (Haalpoelaar, Soninke en Wolof) Mauritanië binne, waar hulle na die gebied noord van die Sénégalrivier trek. Opgevoed in die Franse taal en gebruike, word baie van die nuwe aankomelinge klerke, soldate en administrateurs in die nuwe staat.
More reageer op die verandering deur meer druk uit te oefen deur meer aspekte van die Mauritaanse lewe, soos die reg en taal, te verarabiseer. 'n Skeuring ontwikkel tussen diegene wat Mauritanië as 'n Arabiese land beskou (hoofsaaklik More) en die wat 'n dominante rol vir nie-Moorse mense nastreef. Die onmin tussen die twee konflikterende visies van Mauritaanse samelewing was duidelik sigbaar tydens interkommunale geweld wat in April 1989 (die "1989 voorvalle") uitgebreek het, maar het sedertdien afgeneem. Die spanning tussen die twee visies bly 'n kenmerk van die politiese dialoog. 'n Beduidende aantal van beide groepe streef egter 'n meer diverse, pluralistiese samelewing na.
Mauritanië se presidensiële verkiesing, die derde sedert die demokratiese proses in 1992, vind plaas op 7 November 2003. Ses kandidate insluitend Mauritanië se eerste vroulike en eerste Haratien-kandidate (voormalige slaaf-familie), verteenwoordig 'n wye verskeidenheid van politiese doelwitte en agtergronde. President Maaouja Sid'Agmed Taja word herverkies met 67,02% van die populêre stem, volgens amptelike syfers, met Mohamed Khouna Ould Haidalla in die tweede plek.
Die PRDS, gelei deur President Maaouja Ould Sid'Agmed Taja, het die Mauritaanse politiek gedomineer sedert die land se eerste veelparty-verkiesing in April 1992 nadat die huidige grondwet per referendum goedgekeur is in Julie 1991. President Taja, wat die verkiesing in 1992 en 1997 gewen het, word die eerste staatshoof deur 'n staatsgreep sonder bloedvergieting op 12 Desember 1984 wat hom die voorsitter van 'n komitee van militêre offisiere gemaak het, wat Mauritanië van Julie 1978 tot April 1992 regeer. Die land se eerste president, Moktar Ould Daddah, dien van onafhanklikheid tot hy in 'n staatsgreep sonder bloedvergieting op 10 Julie 1978 afgeset word. 'n Groep van huidige en voormalige weermagoffisiere stuur 'n bloedige maar onsuksesvolle staatsgreep van stapel op 8 Junie 2003. Die kringleiers is steeds op vrye voet en hulle presiese doelstellings bly onduidelik.
Politiek in Mauritanië is nog altyd swaar beïnvloed deur persoonlikhede, met enige leier se vermoë om politieke beheer uit te oefen afhanklik aan beheer oor hulpbronne; oënskynlike vermoë of integriteit; en stam, etniese, familie en persoonlike oorwegings. Konflik tussen wit Moor, swart Moor, en nie-Moorse etniese groepe, gesentreer om taal, grondbesit en ander aangeleenthede, bly die vernaamste uitdagings tot nasionale eenheid.
Die regeringsburokrasie bestaan uit tradisionele ministeries, spesiale agentskappe en semistaat-maatskappye. Die Binnelandsesake Ministerie staan aan die voorpunt van 'n stelsel van streeksgoewerneurs en prefekte gebaseer op die model van die Franse plaaslike regeringstelsel. Volgens dié stelsel word Mauritanië in 13 streke (wilajas) verdeel, insluitend 'n hoofstaddistrik, Nouakchott. Beheer is nou gekonsentreer in die uitvoerende tak van die sentrale regering, maar 'n reeks nasionale en munisipale verkiesings sedert 1992 het 'n beperkte mate van desentralisasie te weeg gebring.
Politieke partye, onwettig tydens die militêre tydperk, is weer gewettig in 1991. Teen April 1992, toe 'n burgerlike regering terugkeer, is 16 hoof politieke partye erken; 12 hoof politieke partye was aktief in 2004. Meeste opposisie-partye het die eerste wetgewende verkiesing in 1992 geboikot, en vir bykans 'n dekade is die parlement gedomineer deur die PRDS. Die opposisie het deelgeneem aan munisipale verkiesings in Januarie-Februarie 1994 en vervolgens aan Senaat-verkiesings, mees onlangs in April 2004, en verkry verteenwoordiging op plaaslike vlak benewens drie setels in die Senaat.
Mauritanië, saam met Marokko, het die gebied van Wes-Sahara in 1976 geannekseer, met Mauritanië wat beheer oorneem oor die suidelike derde. Na verskeie militêre verliese teen Polisario, trek Mauritanië in 1979 terug, en word hulle aansprake deur Marokko oorgeneem. Weens ekonomiese onvermoë is Mauritanië 'n geringe speler in die gebiedstryd, met die land se amptelike posisie dat dit 'n spoedige oplossing wil sien wat aanvaarbaar vir alle partye is.
Op 3 Augustus 2005 word berig dat die Mauritaanse militêres, insluitend lede van die presidensiële wag, beheer van sleutelpunte in die hoofstad Nouakchott oorgeneem het wat dui op 'n moontlike staatsgreep teen die regering van President Maaouya Ould Sid'Ahmed Taya wat buite die land was om die begrafnis van Saoedi-Arabië se Koning Fahd by te woon. Die groep offisiere, wat hulle self die Militêre Raad vir Geregtigheid en Demokrasie noem, stel die volgende verklaring vry:
Die Militêre Raad reik later nog 'n verklaring uit wat sy president as Kolonel Ely Ould Mohamed Vall noem en 16 ander offisiere as lede lys.
Die Kolonel is self vroeër as 'n ferm bondgenoot van die nou uitgesette President, hom selfs ondersteun in die oorspronklike staatsgreep wat hom aan bewind gebring het, en agterna as sy sekuriteitshoof gedien. Die hoë vlak van verraad teen die vorige president dui op breë ontevredenheid in die plaaslike regeringstakke, wat verder ondersteun word deur die oënskynlike algehele gebrek aan bloedvergieting.
Die staatsgreep is deur meeste gesagte in die wêreld veroordeel, maar plaaslike politieke partye spreek die hoop uit dat die Militêre Raad getrou sal bly aan hulle woord en hulle leierskap na twee jaar sal beëindig — wat hopelik tot 'n demokratiese regering sal lei.[11]
In reaksie op die staatsgreep en in ooreenstemming met hulle eie reëls skors die Afrika-unie Mauritanië van alle organisasie-aktiwiteite.
Op 10 Augustus 2005 laat vaar die Verenigde State en die Afrika-unie eise dat die staatsgreep herroep word. Die Afrika-Unie herroep egter nie die skorsing nie en stel die hou van verkiesings as 'n vereiste vir hertoelating.[12]
Die Militêre Raad het vervolgens 115 politieke gevangenis van die vorige regering vrygelaat[13] en die terugkeer van President Maaouya Ould Sid'Ahmed Taya en sowat 300 van sy politieke ondersteuners toegestaan.[14]
Mauritanië word verdeel in 13 streke, met hul hoofstede:
| Region | Capital | # |
|---|---|---|
| Adrar | Atar | 1 |
| Assaba | Kiffa | 2 |
| Brakna | Aleg | 3 |
| Dakhlet Nouadhibou | Nouadhibou | 4 |
| Gorgol | Kaédi | 5 |
| Guidimaka | Sélibaby | 6 |
| Hodh Ech Chargui | Néma | 7 |
| Hodh El Gharbi | Ayoun el Atrous | 8 |
| Inchiri | Akjoujt | 9 |
| Nouakchott-Nord | Dar-Naim | 10 |
| Nouakchott-Ouest | Tevragh-Zeina | 10 |
| Nouakchott-Sud | Arafat | 10 |
| Tagant | Tidjikdja | 11 |
| Tiris Zemmour | Zouérat | 12 |
| Trarza | Rosso | 13 |
Mauritanië is oor die algemeen plat, die land se 1 030 700 vierkante meter vorm uitgestrekte, droë vlaktes wat af en toe onderbreek word deur randjies en kransagtige dagsome. 'n Reeks steiltes kyk suidwes en verdeel die vlaktes in die middel van die land longitudinaal in twee. Die steiltes skei ook 'n reeks sandsteenplato's, die hoogste hiervan is die Adrarplato, wat 'n hoogte van 500 meter bereik. Fontein gevoerde oases lê aan die voet van sommige van die steiltes. Geïsoleerde pieke, baie keer ryk in minerale, rys bo die plato's uit; die kleiner pieke word guelb'e genoem en die groteres kedia's. Die konsentriese Guelb er Richat is 'n prominente punt van die noord-sentrale gebied. Kediet Ijill, naby die stad Zouîrât, het 'n hoogte van 1 000 meter en is die hoogste piek.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
