Christian Malan

Ds. Christian Ernst Gerhardus Malan (noemnaam Ernst of Ennis, plaas Vergenoeg, distrik Parys, Oranje-Vrystaat, Suid-Afrika, 10 Desember 1903 – Johannesburg, 23 Maart 1966) was tussen 1936 en sy dood in die amp predikant in vier gemeentes van die Gereformeerde Kerk, almal in die destydse Transvaal.

Ernst Malan
Christian Malan
Naam	Christian Ernst Gerhardus Malan
Geboorte	10 Desember Distrik Parys
Sterfte	23 Maart 1966 (op 62) Johannesburg
Kerkverband	Gereformeerde Kerk
Gemeente(s)	Ermelo/Carolina (1936–1943) Pretoria-Noord (1943–1948) Pietersburg (1948–1951) Linden (1951–1966)
Jare aktief	1936-1966
Kweekskool	Potchefstroom

Jeugjare en opleiding

Studente Teologiese Vereniging, Teologiese Skool Potchefstroom, 1926. Student Malan staan in die derde ry, vierde van links. Eerste ry: H.J. Vermeulen, F. Coetzee, P.W. van der Walt, Kuifie van der Walt, S.P. van der Walt, J.H. van Zyl. Tweede ry: J.P. van der Walt, B.J. de Klerk, H.C.J. Flemming, W.J. Postma, L.S. van der Walt, I.J. van der Walt, P.G.W. Snyman. Derde ry: J.J.H. Booysen, W.J. van der Merwe, J.L. van der Merwe, C.E.G. Malan, M. Postma, P.J. de Klerk, S.J. van der Walt, H.F.V. Kruger, J.L. de Bruin, A.L. Aucamp. Vyfde ry: Hugo du Plessis, P.J. Liebenberg, Fanus du Toit, B.B.B. Olivier, J.F. du Plooy, J.M. de Wet, J.B. du Plessis, S.C. Venter, A. Postma.

Studente, dosente en besoekende predikante neem in April 1949 tydens die Sinode van die GKSA afskeid van Totius by die Teologiese Skool Potchefstroom. Eerste ry: D.F. Malan, G.P. Scheepers, C. Hatting, L.J. Botha, P.W. Buys, S.C.W. Duvenage, P.W. van der Walt, W.J. Postma, G.P.L. van der Linde, J.J.S. Venter, G.C.P. van der Vyver, M.J. Booyens, S.J. du Plessis, K.S. van Wyk de Vries. Tweede ry: J.V. Coetzee, P.J. Venter, P.J. Coetzee, J.W.J. van Ruyssen, D.J. van der Walt, H.G. Stoker, J.C. van der Walt, J.H. Boneschans, prof. J.D. du Toit, B.J. de Klerk, D.G Venter, A.S.E. Yssel, H.S. van Jaarsveld, H.J. Venter, D.N. Kotzé, N.T. Snyman. Derde ry: D.C.S. van der Merwe, B.R. Kruger, J. Postma, R.S.J. van Wyk, M. Postma, J.L. de Bruin, C.E.G. Malan, J.J.H. Booysen, B.J. de Klerk, A.L. Aucamp, J.A. Schutte, I.J. van der Walt, VL.S. van der Walt, S. du Toit, A. Duvenage, W.J. Snyman, P.J.S. de Klerk, T.T. Spoelstra.Vierde ry: D.J. Delport, J.L. Vorster, J.P. Jooste, A.A. Venter, J.F. du Plooy, H.F.V. Kruger, Jacs van Rooy, I.J. Lessing, J.M. de Wet, S.P. van der Walt, P.J. de Klerk.

Weens die lang afstand na die skool het hy eers op agtjarige leeftyd skool besoek wat hy iedere dag te perd moes doen tot en met st. 5. In die dae van die 1914-rebellie het dit soms broekskeur gegaan om die “kakies” te ontsnap wat gedurig op die loer was vir ryperde. In die jaar 1918, tydens die Spaanse Griep, het die skole op Parys gesluit en moes hy gaan boer vir sy vader. Daarna is hy na die Potchefstroom Gimnasium, vanwaar hy, ná sy matrikulasie, sy teologiese studie voltooi het met sy B.A.- en B.D.-graad op dieselfde dorp. Ná al die eksamens kom die moeilikhede: Dit was die Groot Depressie, nie net op ekonomiese gebied nie maar ook op kerklike terrein, want vakante gemeentes was net so skaars soos geld. In Malan se jaar was dit vyf studente wat gelyktydig hul studie voltooi het en toe was daar nog proponente van die vorige jaar wat op beroepe gewag het. En toe hy saam met sommige van sy klasmaats voor die Algemene Vergadering van die OVS in 1933 vir sy peremptoir-eksamen moes verskyn, het die masels hom platgetrek aan huis van sy oudste broer. Sy laaste ouer, naamlik sy moeder, het hom alreeds op 19-jarige leeftyd ontval.

Kerklike loopbaan

Die Transvaalse Partikuliere Sinode van die Gereformeerde Kerk, 1941. Ds. Malan staan in die tweede ry van agter, reg agter ds. W.J. de Klerk, wat vierde van links in die tweede ry sit. Ds. De Klerk sit in die middel van die tweede ry. Transvaalse Partikuliere Sinode van 1941. Eerste ry: D.C.S. van der Merwe, J. de Vries, D.J. van der Walt, J.F. du Plooy, S.P. van der Walt, J.M. Lessing, I.J. van der Walt. Tweede ry: H. du Plessis, H.J.R. du Plessis, J.V. Coetzee, W.J. de Klerk, P.G.W. Snyman, A. Postma, J.T. Kruger. Derde: F.J.J. de Kock, J.C. van der Walt, P.J. de Klerk, L.S. van der Walt, P.J.G. de Klerk, N.H. van der Walt, A. Duvenage, H.J. Venter, Gert van der Walt. Vierde ry: I. Vorster, J.H. Lombaardt, W.J. Buys, B.J. de Klerk, Jac Malan (loer agter uit).

Deur die goedgunstigheid van die kerkraad van Kroonstad kon hy toe daar as proponent gaan arbei teen die vergoeding van £8 per maand plus vry losies. Huisbesoek moes hy op eie koste doen en dit het plaasgevind met ’n rooi motorfiets. Later sou ds. Malan skryf: “Die geliefde ouderling moes maar agter op die fiets sy plek inneem. Ag, die arme bejaarde ouderlinge het maar styf-styf en steun-steun afgeklim — veral na so ’n slegte pad!” Later het hy ook Bethlehem, Reitz en Harrismith bedien. Die eer het hom egter te beurt geval, en miskien is hy die enigste proponent wat die status geniet het, dat hy al as proponent die reg gehad het om huwelike te bevestig. In Julie 1933 het hy die eerste Gereformeerde kerkdiens op Bothaville waargeneem waar die plaaslike Gereformeerde kerk eers in 1957 sou afstig van Viljoenskroon.^[1]

In Julie 1936 is hy in Ermelo in kombinasie met Carolina bevestig deur ds. J.V. Coetzee. Hier het hy op 12 Desember 1936 in die huwelik getree met Marie de Klerk van Potchefstroom.

In 1943 het hy ’n beroep aangeneem na Pretoria-Noord, waar hul dogter, Susan, in 1944 gebore is en waar hulle ook in 1946 ’n motorongeluk gehad het. Hiervandaan het hulle in 1948 na Pietersburgverhuis tot 1951. Tydens hulle verblyf in Pietersburg kon hulle ’n nuwe gebou as pastorie betrek en was ds. Malan nie net konsulent van Laeveld wat hy ’n lang tyd moes bedien nie, maar het af en toe ook Woord en Sakramente bedien by al die gemeentes van die Klassis Waterberg. Ook as sendingdeputaat het hy heelwat werk te Siloam verrig en so sy eerste kennis van dié soort werk opgedoen wat later baie goed te pas gekom het toe hy op die brandpunt van die werk in Johannesburg te lande gekom het.

Ds. en mev. Malan het ook baie aktief deelgeneem aan die samelewing in Pietersburg en ds. Malan het nie alleen in al die skoolkommissies gedien nie, maar was ook van enkeles voorsitter. Hy het ook al die tyd in die Hospitaalraad gedien en was tot met sy vertrek voorsitter van die Afrikaanse Skakelkomitee. Die gemeente het ook finansieel geweldig vooruitgegaan toe onder sy invloed tot die persentstelsel bygedra is. Ook is begin met die gedagte en reëlings vir ’n toekomstige nuwe kerkgebou.

Laaste gemeente en afsterwe

In 1951 het hulle na Linden waar ds. Malan 15 jaar sou arbei tot sy dood in die amp op 23 Maart 1966. Die Burger het op sy sterfdag berig ds. Malan het twee dae vantevore (21 Maart) drie ribbes gebreek toe hy afstort in die kerktoring van Linden se Gereformeerde kerk, maar dat hy goeie vordering gemaak het. Hy het in die toring opgeklim om lastige swerms bye uit te roei wat daar ingetrek het. Ds. Malan het op 'n hoogte van 70 vt. gegly en op 'n luik 15 vt. na onder geval en daar bly hang tot hy opgetrek kon word. Volgens dié beriggie het ds. Malan "goeie vordering" gemaak.

Gesinslewe

Ds. Malan was met 'n nooi De Klerk getroud, die suster van prof. dr. B.J. de Klerk. Hul het net een dogter, Susan, gehad. Sy was die eerste Mej. Huisgenoot-tiener.

Maria Johanna de Klerk was die dogter van Koos de Klerk en sy eggenote, oorspronklik van die plaas Spioenkop, distrik Albert. Ná Koos de Klerk se dood tydens die Griep-epidemie het die weduwee en haar kinders na Potchefstroom verhuis. Maria de Klerk het haar skoolopleiding aan die Hoër Gimnasium en haar onderwysopleiding aan die Potchefstroom Onderwyskollege ontvang. Sy het onderwys gegee tot sy in 1936 in die eg verbind is met ds. Malan. Nadat hulle in 1943 na die nuwe gemeente Pretoria-Noord vertrek het, is hul enigste kind, Susan, onder baie ernstige omstandighede en gevolge aan moederskant gebore. Gedurende hul verblyf in Pretoria het Maria Malan opgetree as tesouriere van die Febé-Bondshuis. In 1948 het die gesin na Pietersburg verhuis en drie jaar later na Linden, Randburg, waar hulle 'n nuwe gemeente kom bou het. Mev. Malan het haar man hierin ywerig en getroud bygestaan, soos trouens in al hul vorige gemeentes. Later was sy tesourier van die provinsiale komitee van Transvaalse Sustersorganisasies.

Bronne

• (af) Venter, H.J. 1959. Eeufeesgedenkalbum van die Gereformeerde kerke in die Klassis Waterberg 1859–1959. Potgietersrus: Deputaatskap vir die Gedenkalbum.

Verwysings

1. (af) Graphorn, F.F. In: Hoops, rdl. Dr. O.W.A. 1966. Bothaville 1891 – 1966. Vyf-en-sewentig jare van vooruitgang. Bothaville: Stadsraad.