ICAO aeroport kodi

ICAO aeroport kodi yoki joylashuv koʻrsatkichi butun dunyo boʻylab aerodromlarni belgilaydigan toʻrt harfli koddir. Xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkiloti (inglizcha: International Civil Aviation Organization) tomonidan belgilanadigan va ICAO 7910-sonli hujjatida eʼlon qilinadigan ushbu kodlar: Joylashuv koʻrsatkichlari havo harakatini boshqarish va parvozlarni rejalashtirish kabi aviakompaniya operatsiyalarida qoʻllaniladi. ICAO kodlari, shuningdek, ob-havo stansiyalari, xalqaro parvozlarga xizmat koʻrsatish stansiyalari yoki hududiy boshqaruv markazlari kabi boshqa aviatsiya obyektlarini, ular aeroportlarda joylashgan yoki boʻlmaganligini aniqlash uchun ishlatiladi. Parvoz maʼlumotlari hududlari ham unikal ICAO kodi bilan belgilanadi.

ICAO bayrogʻi

Tarixi

Xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkiloti 1947-yilda BMT shafeligida tashkil etilgan boʻlib, u havo harakatini boshqarish va aeroportni identifikatsiyalashni sodda va tushunarli qilish uchun parvozlar maʼlumot mintaqalarini (FIR) tashkil etdi.

ICAO kodlari va IATA kodlari

ICAO kodlari alohida va odatda aviakompaniyalar jadvallari, bandlovlar va bagaj yorliqlari uchun ishlatiladigian IATA kodlaridan farq qiladi. Masalan, Londonning Hitrou aeroporti uchun IATA kodi LHR va ICAO kodi EGLL. IATA kodlaridan, odatda, yoʻlovchilar va keng jamoatchilik FlightAware kabi parvozlarni kuzatish xizmatlarini koʻrish uchun foydalanadi.

Umuman olganda, IATA kodlari odatda aeroport yoki u xizmat koʻrsatadigan shahar nomidan olinadi, ICAO kodlari esa mintaqa va mamlakatlar boʻyicha taqsimlanadi. IATA kodlaridan koʻra koʻproq aerodromlarda (keng maʼnoda) ICAO kodlari mavjud boʻlib, ular baʼzan temir yoʻl stansiyalariga ham tayinlanadi. ICAO kodlarini tanlash qisman har bir mamlakatning vakolatlariga topshiriladi, geografik tuzilishga ega boʻlmagan IATA kodlari esa IATA tomonidan markaziy ravishda hal qilinishi kerak.

Tuzilmasi

ICAO aeroport kodining birinchi harfiga koʻra tasniflangan dunyo mintaqalari xaritasi

ICAO aeroport kodi prefiksi boʻyicha tasniflangan mamlakatlar xaritasi. Submilliy hududlar va ikkinchi harf oʻrtasidagi har qanday yozishmalar ham koʻrsatilgan.

Odatda, ICAO kodining birinchi bir yoki ikkita harfi mamlakatni ifodalaydi, qolgan harflar esa qoʻshni raqamlar bilan koʻrsatilganidek, aeroportni ifodalaydi. ICAO kodlari geografik kontekstni taʼminlaydi. Misol uchun, agar kimdir Hitrou uchun ICAO kodi EGLL ekanligini bilsa, EGGP aeroporti Buyuk Britaniyaning boshqa biror joyi (EGGP Liverpul Jon Lennon aeroporti) degan xulosaga kelishi mumkin. Boshqa tomondan, Hitrou uchun IATA kodi LHR ekanligini bilish LHV aeroportining joylashuvini aniqroq aniqlashga imkon bermaydi (LHR AQShning Lok Haven shahridagi (Pensilvaniya shtati) Uilyam T. Piper memorial aeroportining IATA kodi).

Siyosiy yoki maʼmuriy sabablarga koʻra tuzilgan ICAO kodlarida mintaqaviy tuzilishi boʻyicha bir nechta istisnolar mavjud. Masalan, Folklend orollaridagi RAF Mount Pleasant aviabazasiga xuddi Buyuk Britaniyadagidek EGYP ICAO kodi berilgan, ammo yaqin atrofdagi fuqarolik Port Stenli aeroportiga Janubiy Amerika bilan mos ravishda SFAL kodi berilgan. Xuddi shunday Sent-Pyer va Mikelon ham Fransiya tomonidan nazorat qilinadi va u yerdagi aeroportlar xuddi Yevropadagidek LFxx bilan belgilanadi. Kosovoga oʻzining geografik qoʻshnilari kabi Lxxx kodi bilan emas, balki Grenlandiya va Islandiya bilan guruhlangan BKxx kodi berilgan (quyida tasvirlangan). Quddus xalqaro aeroportiga ham LLJR (Isroil tomonidan), ham OJJR (Iordaniya tomonidan) kodlari berilgan, ammo aeroportdan hozirda foydalanilmayapti.

AQSh va Kanadada koʻplab aeroportlarning ICAO kodlari mazkur aeroportlarning IATA kodlarining yoniga geografik masublikni bildiruvchi qoʻshimcha qoʻshish orqali yasalgan (masalan, YEG va CYEG ikkalasi ham Edmonton xalqaro aeroportiga, IAD va KIAD esa Vashington-Dalles xalqaro aeroportini ifodalaydi). Bu oʻxshashlik Alyaska (PAxx), Gavayi (PHxx) yoki AQSh hududlariga taalluqli emas. Misol tariqasida, Maui shahridagi Kahului aeroporti IATAda OGG kodi va ICAOda PHOG kodi bilan tavsiflangan.

ICAO aeroporti kodlari I yoki J yoki X yoki Q harflari bilan boshlanmaydi, lekin Marsdagi Jezero krateriga JZRO maxsus ICAO kodi berilgan^[1]. I bilan boshlanadigan kodlar (Ixx va Ixxx) koʻpincha navigatsiya vositalari, masalan radiomayoqlar uchun ishlatiladi, Q esa xalqaro radioaloqa va geografik boʻlmagan maxsus maqsadlar uchun ajratilgan. Rossiya va MDHda lotin harfi X (yoki uning Morze / Baudot kirillcha ekvivalenti) ichki aerodrom kodlaridagi hukumat, harbiy va eksperimental aviatsiya aerodromlarini tuzilishi va maqsadi boʻyicha ICAO kodlariga oʻxshash, lekin xalqaro miqyosda qoʻllanilmaydi^[2]. ZZZZ soxta kod boʻlib, ICAO kodi tayinlanmagan aerodromlar uchun parvoz rejalarida qoʻllaniladi.

Soxta (Psevdo) ICAO kodlari

Belgiya yoki Niderlandiya kabi kichik mamlakatlarda deyarli barcha aerodromlar ICAO kodiga ega. Buyuk Britaniya yoki Germaniya kabi kattaroq davlatlar uchun cheklangan miqdordagi harf kodlarini hisobga olsak, barcha aeroportlarni kodlash mumkin emas. Baʼzi mamlakatlar ushbu muammoni ICAO sub-aerodrom kodlari sxemasini joriy etish orqali hal qildi, masalan, Fransiya LFddnn uslubidagi psevdokodlardan foydalanadi, bu yerda dd departamentni, nn esa ketma-ket hisoblagichni bildiradi. Fransiyada havaskor tashkilot sanaladigan FFPLUM (Fédération Française des Planeurs Ultra Légers, „Fransiya ultra yengil motorli planerlar federatsiyasi“) rasmiy ravishda ushbu kodlarning saqlovchisi hisoblanadi^[3]. Antarktidadagi koʻplab aerodromlarda AT va ikkita raqamli soxta ICAO kodlari mavjud, boshqalarida esa Yangi Zelandiya uchun NZ kabi asosiy egasi mamlakatlarning tegishli kodlari mavjud.

Prefikslar

Prefix kodi	Mamlakat
	A — Gʻarbiy Tinch okeani janubi mintaqasi
AG	Solomon Orollari
AN	Nauru
AY	Papua Yangi Gvineya
	B — Grenlandiya, Islandiya va Kosovo (yevropacha muqobili)
BG	Grenlandiya
BI	Islandiya
BK	Kosovo
	C — Kanada
C	Kanada
	D — Gʻarbiy Afrika va Magʻribning sharqiy qismlari
DA	Jazoir
DB	Benin
DF	Burkina Faso
DG	Gana
DI	Kot-dʼIvuar
DN	Nigeriya
DR	Niger
DT	Tunis
DX	Togo
	E — Shimoliy Yevropa
EB	Belgiya
ED	Germaniya (fuqarolik aeroportlari)
EE	Estoniya
EF	Finlandiya
EG	Birlashgan Qirollik (va uning mustamlakalari)
EH	Niderlandiya
EI	Irlandiya
EK	Daniya va Farer orollari
EL	Lyuksemburg
EN	Norvegiya
EP	Polsha
ES	Shvetsiya
ET	Germaniya (harbiy aeroportlar)
EV	Latviya
EY	Litva
	F — Markaziy Afrikaning aksar davlatlari, Janubiy Afrika va Hind okeani
FA	JAR
FB	Botsvana
FC	Kongo Respublikasi
FD	Esvatini
FE	Markaziy Afrika Respublikasi
FG	Ekvator Gvineyasi
FH	Muqaddas Yelena, Vozneseniya va Tristan-da-Kunya orollari
FI	Mavritsiya
FJ	Hind okeanidagi Britaniya hududi
FK	Kamerun
FL	Zambiya
FM	Komorlar, Fransiya (Mayotta and Reyunion), and Madagaskar
FN	Angola
FO	Gabon
FP	San-Tome va Prinsipi
FQ	Mozambik
FS	Seyshell orollari
FT	Chad
FV	Zimbabve
FW	Malavi
FX	Lesoto
FY	Namibiya
FZ	Kongo Demokratik Respublikasi
	G — Gʻarbiy Afrika va Magʻribning sharqiy qismlari
GA	Mali
GB	Gambiya
GC	Ispaniya (Kanar orollari)
GE	Ispaniya (Seuta va Melilla)
GF	Syerra-Leone
GG	Gvineya-Bisau
GL	Liberiya
GM	Marokash
GO	Senegal
GQ	Mavritaniya
GS	Gʻarbiy Sahroi Kabir
GU	Gvineya
GV	Kabo-Verde
	H — Sharqiy Afrika va Shimoli-sharqiy Afrika
HA	Efiopiya
HB	Burundi
HC	Somali (Somalilend ham)
HD	Jibuti
HE	Misr
HH	Eritreya
HJ	Janubiy Sudan
HK	Keniya
HL	Liviya
HR	Ruanda
HS	Sudan
HT	Tanzaniya
HU	Uganda
	K — AQShning materik qismi
K	Amerika Qoʻshma Shtatlari (Alyaska va Gavayi bunga kirmaydi)
	L — Janubiy Yevropa, Isroil, Falastin va Turkiya
LA	Albaniya
LB	Bolgariya
LC	Kipr
LD	Xorvatiya
LE	Ispaniya (materik qismi va Balear orollari)
LF	Fransiya (Fransiya metropoliyasi; xususan Sen-Pyer va Mikelon)
LG	Gretsiya
LH	Vengriya
LI	Italiya (va San Marino)
LJ	Sloveniya
LK	Chexiya
LL	Isroil
LM	Malta
LN	Monako
LO	Avstriya
LP	Portugaliya (xususan Azor orollari and Madeyra)
LQ	Bosniya va Gersegovina
LR	Ruminiya
LS	Shveysariya va Lixtenshteyn
LT	Turkiya
LU	Moldova
LV	Falastin/Falastin hududlari
LW	Shimoliy Makedoniya
LX	Gibraltar
LY	Serbia va Chernogoriya
LZ	Slovakiya
	M — Markaziy Amerika, Meksika va Karib havzasining shimoliy/gʻarbiy qismlari
MB	Terks va Kaykos orollari
MD	Dominika Respublikasi
MG	Gvatemala
MH	Gonduras
MK	Yamayka
MM	Meksika
MN	Nikaragua
MP	Panama
MR	Kosta-Rika
MS	El Salvador
MT	Gaiti
MU	Kuba
MW	Kayman orollari
MY	Bagam orollari
MZ	Beliz
	N — Janubiy Tinch okeani mintaqasining aksar qismi va Yangi Zellandiya
NC	Kuk orollari
NF	Fiji, Tonga
NG	Kiribati (Gilbert orollari), Tuvalu
NI	Niue
NL	Fransiya (Vallis va Futuna)
NS	Samoa, United States (Amerika Samoasi)
NT	Fransiya (Fransuz Polineziyasi)
NV	Vanuatu
NW	Fransiya (Yangi Kaledoniya)
NZ	Yangi Zelandiya, Antarktidaning bir qismi
	O — Janubi-gʻarbiy Osiyo, xususan, Koʻrfaz mamlakatlari, Eron, Iroq, Pokiston
OA	Afgʻoniston
OB	Bahrayn
OE	Saudiya Arabistoni
OI	Eron
OJ	Iordaniya va Gʻarbiy Qirgʻoq
OK	Quvayt
OL	Livan
OM	Birlashgan Arab Amirliklari
OO	Ummon Sultonligi
OP	Pokiston
OR	Iroq
OS	Suriya
OT	Qatar
OY	Yaman
	P — Shimoliy Tinch okeani mintaqasining aksar qismi va Kiribati
PA	AQSh (Alaska) (PF, PO va PP kodlari ham)
PB	AQSh (Beyker orollari)
PC	Kiribati (Canton Airfield, Foneks orollari)
PF	AQSh (Alaska) (PA, PO va PP kodlari ham)
PG	AQSh (Guam, Shimoliy Mariana orollari)
PH	AQSh (Gavayi)
PJ	AQSh (Jonson Atoll)
PK	Marshall orollari
PL	Kiribati (Layn orollari)
PM	AQSh (Midvey oroli)
PO	AQSh (Alaska) (PA, PF va PP kodlari ham)
PP	AQSh (Alaska) (PA, PF va PO ham)
PT	Mikroneziya Federativ Shtatlari, Palau
PW	AQSh (Veyk orollari)
	R — Yaponiya, Janubiy Koreya, Filippin
RC	Xitoy Respublikasi (Tayvan)
RJ	Yaponiya (materika qismi)
RK	Koreya Respublikasi
RO	Yaponiya (Okinava prefekturasi)
RP	Filippin
	S — Janubiy Amerika
SA	Argentina (xususan, Antarktidaning ayrim qismlari)
SB	Braziliya (SD, SI, SJ, SN, SS va SW ham)
SC	Chili (xususan, Pasxa oroli va Antarktidaning ayrim qismlari) SH ham
SD	Braziliya (SB, SI, SJ, SN, SS va SW ham)
SE	Ekvador
SF	Birlashgan Qirollik (Folklend orollari)
SG	Paragvay
SH	Chili (SC ham)
SI	Braziliya (SB, SD, SJ, SN, SS va SW ham)
SJ	Braziliya (SB, SD, SI, SN, SS va SW ham)
SK	Kolumbiya
SL	Boliviya
SM	Surinam
SN	Braziliya (SB, SD, SI, SJ, SS va SW ham)
SO	Fransiya (Fransiya Gvianasi)
SP	Peru
SS	Braziliya (SB, SD, SI, SJ, SN va SW ham)
SU	Urugvay
SV	Venesuela
SW	Braziliya (SB, SD, SI, SJ, SN va SS ham)
SY	Gayana
	T — Karib havzasinig sharqiy va janubiy qismlari
TA	Antigua va Barbuda
TB	Barbados
TD	Dominika
TF	Fransiya (Gvadelupa, Martinika, Sen-Bartelemi, Sen-Martin)
TG	Grenada
TI	AQSh (Amerikaning Virgin orollari)
TJ	AQSh (Puerto-Riko)
TK	Sent Kitts va Nevis
TL	Sent Lyusiya
TN	Karib Niderlandiyasi, Aruba, Kyurasao, Sint Marten
TQ	Birlashgan Qirollik (Anguilla)
TR	Birlashgan Qirollik (Montserrat)
TT	Trinidad va Tobago
TU	Birlashgan Qirollik (Britaniyaning Virgin orollari)
TV	Sent Vinsent va Grenadinlar
TX	Birlashgan Qirollik (Bermud oroli)
	U — Sobiq Sovet ittifoqining aksar mamlakatlari
U	Rossiya (quyidagilardan tashqari)
UA	Qozogʻiston
UB	Ozarbayjon
UC	Qirgʻiziston
UD	Armaniston
UG	Gruziya
UK	Ukraina
UM	Belarus va Rossiya (Kaliningrad viloyati)
UT	Tojikiston, Turkmaniston, Oʻzbekiston
	V — Janubiy Osiyoning aksariyat mamlakatlari, Janubi-sharqiy Osiyoning materik qismi, Hong Kong va Makao
VA	Hindiston (Gʻarbiy Hindiston)
VC	Shri Lanka
VD	Kambodja
VE	Hindiston (Sharqiy Hindiston)
VG	Bangladesh
VH	Hong Kong
VI	Hindiston (Shimoliy Hindiston)
VL	Laos
VM	Makao
VN	Nepal
VO	Hindiston (Janubiy Hindiston)
VQ	Butan
VR	Maldiv Respublikasi
VT	Tailand
VV	Vyetnam
VY	Myanma
	W — Janubi-sharqiy Osiyoning qirgʻoq boʻyi mamlakatlari
WA	Indoneziya (WI, WQ va WR ham)
WB	Bruney, Malayziya (Sharqiy Malayziya)
WI	Indoneziya (WA, WQ va WR ham)
WM	Malayziya (Gʻarbiy Malayziya)
WP	Sharqiy Timor
WQ	Indoneziya (WA, WI va WR ham)
WR	Indoneziya (WA, WI va WQ ham)
WS	Singapur
	Y — Avstraliya
Y	Avstraliya (xususan Norfolk oroli, Rojdestvo oroli, Kakos (Kiling) orollari va Avstraliya Antarktika hududi)
	Z — Xitoy, Shimoliy Koreiya va Moʻgʻuliston
Z	Materik Xitoy (ZK va ZM dan tashqari)
ZK	Shimoliy Koreya
ZM	Mongoliya

Yana qarang

• IATA aeroport kodi

Manbalar

1. „NASA's Ingenuity Mars Helicopter Succeeds in Historic First Flight“.
2. Index of four-character airfield codes in Russia
3. „Accueil“. basulm.ffplum.info.

Havolalar

• Metropolitan area airport codes travel guide from Wikivoyage — for areas served by several airports
• Airport codes travel guide from Wikivoyage — relating to particular airports* International Civil Aviation Organization (official site)
• ICAO Free World Airport and Runway Map (ICAO official site)
• Airport IATA/ICAO Designator / Code Database Search (from Aviation Codes Central Web Site — Regular Updates)
• „Airport ABCs: An Explanation of Airport Identifier Codes“. Air Line Pilot. Air Line Pilots Association (1994-yil dekabr). 2009-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 25-iyun.