Türkiye demografisi

Bu maddede Türkiye sınırları içinde yaşayan nüfusa ve bu nüfusun çeşitli özelliklerine ait veriler bulunur.

Türkiye'nin 2024 yılındaki nüfus piramidi
Nüfus	85,664,944 (31/12/2024)[1]
Yoğunluk	111 kişi/km2 (2024)
Artış oranı	%0.34 (2024)
Doğum oranı	11.2 doğum/1,000 nüfus (2023)
Ölüm oranı	▲ 6.2 ölüm/1,000 nüfus (2023)[2]
Beklenen yaşam süresi	77.3 yıl (2023)[3]
• erkek	74.7 yıl (2023)
• kadın	80 yıl (2023)
Doğurganlık oranı	1.48 çocuk/kadın (2024)[4]
Bebek ölüm oranı	▲ 10.0 ölüm/1,000 bebek (2023)
Net göç oranı	−3.9 göçmen/1,000 nüfus (2023)
0–14 yaş	20.9% (2024)
15–64 yaş	68.4% (2024)
65 ve üstü	▲ 10.6% (2024)
Toplam	1.01 erkek/kadın (2024 tahmini)[5]
Doğumda	1.05 erkek/kadın
15 altı	1.05 erkek/kadın
15–64 yaş	1.03 erkek/kadın
65 ve üstü	0.83 erkek/kadın
Milliyet	Türk
Baskın etnik grup	Türk (70–75%)[5]
Azınlık grupları	Kürt (19%)[5] Diğer azınlıklar (6–11%)[5] (2016 tahmini)
Resmî	Türkçe
Konuşulan	Türkiye'de konuşulan diller

Yıl	Nüfus	%±
1927	13.648.270	—
1935	16.158.018	%+18.4
1940	17.820.950	%+10.3
1945	18.790.174	%+5.4
1950	20.947.188	%+11.5
1955	24.064.763	%+14.9
1960	27.754.820	%+15.3
1965	31.391.421	%+13.1
1970	35.605.176	%+13.4
1975	40.347.719	%+13.3
1980	44.736.957	%+10.9
1985	50.664.458	%+13.2
1990	56.473.035	%+11.5
2000	67.803.927	%+20.1
2007	70.586.256	%+4.1
2008	71.517.100	%+1.3
2009	72.561.312	%+1.5
2010	73.722.988	%+1.6
2011	74.724.269	%+1.4
2012	75.627.384	%+1.2
2013	76.667.864	%+1.4
2014	77.695.904	%+1.3
2015	78.741.053	%+1.3
2016	79.814.871	%+1.4
2017	80.810.525	%+1.2
2018	82.003.882	%+1.5
2019	83.154.997	%+1.4
2020	83.614.362	%+0.6
2021	84.680.273	%+1.3
2022	85.279.553	%+0.7
2023	85.372.377	%+0.1
2024	85.664.944	%+0.3

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) 2024 sonuçlarına göre 31 Aralık 2024 itibarıyla Türkiye'nin nüfusu (referans tarihinde geçerli ikamet veya çalışma iznine sahip yabancı uyruklu kişiler, uluslararası koruma kimlik belgesi gibi ikamet izni yerine geçen kimlik belgesi olan ve referans tarihinde geçerli adres beyanı olan kişiler ve izinle Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkmış referans tarihinde geçerli adres beyanı olan mavi kart hamili kişiler dahil olmak üzere, geçici koruma kapsamındaki Suriyeli sığınmacılar ve 90 günden kısa süreli ikamet izni veya vize sahibi yabancı uyruklu kişiler hariç olmak üzere^[6]) 85.664.944'tür.^[7] Bu sayının yüzde 50,02'si (42.853.110) erkeklerden, yüzde 49,98'i (42.811.834) kadınlardan oluşur. 0-14 yaş grubu nüfus, toplam nüfusun yüzde 20,9'unu oluşturur. Ancak bu oran 1965'ten beri sürekli azalmakta ve Türkiye toplumu giderek yaşlanmaktadır. 0-14 yaş grubu 2007'de nüfusun yüzde 26,4'ünü oluştururken 2023'te yüzde 21,4'üne, 2024'te de yüzde 20,9'una karşılık gelmektedir.

Türkiye demografisinde görülen en önemli değişim ise kentleşme oranıdır. 1927 yılında nüfusun yüzde 75,8'i kırsal (10 binden az nüfuslu), yüzde 24,2'si kentsel alanlarda yaşarken, bugün bu oran tam tersine dönmüştür. 2011 yılı itibarıyla Türkiye nüfusunun yüzde 23,2'si (17.338.563) kırsal alanda (belde ve köyler) yaşarken, yüzde 76,8'i (57.385.706) kentsel (il ve ilçe merkezleri) alanlarda yaşamaktadır.

Nüfus piramidi

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi'ne göre 2024 yılı itibarıyla Türkiye nüfusunun yaş gruplarına göre dağılımı:

İllere göre toplam doğurganlık hızı (2023)^[8]

3 - 4   2 - 3   1.5 - 2   1 - 1.5

Nüfus artış hızı

Türkiye nüfusu 1927-2020 arasında 6,13 kat artmıştır. Cumhuriyet döneminin ilk nüfus sayımının yapıldığı 1927'den 2000'li yıllara kadar yıllık ortalama nüfus artış hızı, hem doğumların azaldığı hem de ölümlerin arttığı II. Dünya Savaşı (1939-45) dönemi dışında yüzde 2'nin üstünde kalmış, özellikle 1945-1960 arasında nüfus artış hızı hızlanmıştır. 1960'lı yıllardan itibarense Türkiye'nin nüfus artış hızında düzenli bir düşme olduğu söylenebilir. 2000'li yıllarda yüzde 2'nin altına inen nüfus artış hızı, 2020'li yıllardan itibaren yüzde 1'in altına gerilemiştir.

Nüfus politikaları

Nüfus, sınırları belli bir bölgede yaşamakta olan insan sayısına denir. Nüfusu etkileyen faktörleri iki gruba ayırmak mümkündür. Doğal faktörler olarak tanımlanan grupta; yer şekilleri, iklim ve toprak gibi özelliklerden bahsedilirken beşeri faktörlerde ise tarım, yeraltı kaynakları, turizm, ulaşım gibi başlıkları incelemek mümkündür.

Nüfus politikası, ülke yönetiminde bir söz sahibi olan siyasal iktidarın, yönettiği ülkenin nüfusunun niteliği ve niceliği ile nüfus artış-azalışına ilişkin yürürlülüğe koyduğu her türlü uygulamalardır.

Türkiye Cumhuriyeti tarihi boyunca sosyoekonomik koşullarının sürekli değişiklik göstermesinden dolayı birbirinden farklı nüfus politikaları benimsemiştir. Türkiye'de uygulanan nüfus politikalarını nüfus artışının özendirildiği dönem (1923-46), açık bir politikanın bulunmadığı dönem (1946-1965), aile planlaması dönemi (1965-2015) ve doğum yanlısı dönem (2015 sonrası) olarak ayırmak mümkündür.

• 1923-1946 yıllarında nüfus artışının özendirildiği dönemde, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı sürecinde yaşanan ağır insan kayıpları, özellikle genç erkek nüfusunun azalmasının doğum oranlarını da düşürmesi sebebiyle nüfusu arttırma politikaları gündeme gelmiştir. Ülkenin, cumhuriyetinin ilk yıllarında, yaşanan savaşlar nedeniyle kalkınması ve savunulabilmesi için nüfus artış hızının arttırılması gerekli görülmüş, bu dönemde fazla nüfus sahibi olmak, güçlü olmayla eş değer sayılmıştır. Bu sebeple 1923-1946 döneminde Türkiye'de doğumları teşvik ediici (pro-natalist) politikalar benimsenmiştir. Bu dönemde yürürlüğe konulan uygulamalar aşağıda verilen maddeler şeklindedir.

1. 1930 yılında çıkarılan yasa ile beraber altı veya daha fazla çocuk sahibi olan annelere para veya madalya ödülü tahsil edilmiştir.
2. Ülkede gebeliği önleyen yöntemler ve gebeliği önleyen ilaçların kullanımı yasaklanmıştır.
3. Çok çocuklu ailelere hazineye ait topraklardan dağıtılması kararlaştırılmıştır.
4. 1929'da çıkarılan yasayla çok çocuklu ailelerim yol vergisinden muaf tutulması kararlaştırılmıştır.

• 1946-1965 dönemi II. Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle ve hizmet sektöründeki iyileşmeyle beraber ölüm oranlarının düştüğü, açık bir politikanın bulunmadığı dönemdir. Tıp alanındaki gelişmelere bağlı olarak, ölüm oranları azalarak doğum oranları artmış, bu sebeple nüfus artış hızı da hızla artmıştır. Ancak bu hızlı nüfus artış hızı, Türkiye'nin ekonomik büyümesinin bireylere yansıması açısından olumsuz etkilerini göstermeye başlamış, ülkenin kalkınma hızı ve ekonomik gelişmeler yavaşlamıştır. Bu sebeple ülkede 1960'lı yıllardan itibaren nüfus artış hızını azaltmaya yönelik politikalar benimsenmiştir.

• 1965-2015 yıllarında aile planlaması döneminde, Türkiye nüfusunun artış oranının sınırlı tutulması istenmiş, bunun da aile planlaması altında yapılabileceğine inanılmıştır. Bu sebeple 1965 yılında yürürlüğe giren Nüfus Planlama Yasası'yla doğumları kısıtlayıcı (anti-natalist) politikaların uygulanması doğru bulunmuştur. Ülkenin nüfus artış hızını azaltmaya yönelik uygulamalar aşağıda verilen maddeler şeklindedir;

1. Ülkede evlenme yaşı erkeklerde 18, kadınlarda ise 17'ye yükseltilmiştir.
2. 1983'te çıkarılan yasa ile beraber 10 haftaya kadar kürtaj yapılmasına izin verilmiştir.

• 2015 ve sonrasında doğum yanlısı politika; 2008'de başbakanın “en az üç çocuk” söylemiyle başlamış, 2015'te söylemden eyleme geçilmiş, “Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması Programı Eylem Planı” açıklanmıştır.^[9]

Türkiye İstatistik Kurumu'nun araştırmalarına göre Türkiye toplam nüfusunun 2050'de 93,5 milyon ve 2075'te 89,2 milyon kişi olması öngörülmektedir. Gerekli önlemlerin alınmaması durumunda 2038 yılında da aktif-üretici nüfusunun ve toplam nüfusun azalmaya başlayacağı tahmin edilmektedir. Bu sebeple nüfus politikalarıyla doğum oranlarının arttırılması ve yaşlanan nüfusa yönelik etkin politikaların geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır.^{[10][11][12][13]}

BM tahminleri

BM Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi'nden rakamlar:^[14]

Yıllar	Canlı doğumlar	Ölümler	Doğal nüfus artışı	Kaba doğum hızı (1000 Kişide)	Kaba ölüm hızı (1000 Kişide)	Nüfus artış hızı (1000 Kişide)	Toplam doğurganlık hızı	|Bebek ölüm hızı (1000 Kişide)
1950-1955	1 108 000	431 000	677 000	48,4	18,8	29,6	6,30	167,4
1955-1960	1 237 000	485 000	752 000	46,9	18,4	28,5	6,15	163,9
1960-1965	1 328 000	529 000	799 000	44,3	17,6	26,7	6,05	160,5
1965-1970	1 355 000	562 000	792 000	40,3	16,7	23,6	5,70	156,9
1970-1975	1 451 000	564 000	887 000	38,7	15,0	23,7	5,30	141,3
1975-1980	1 523 000	545 000	977 000	36,4	13,0	23,4	4,72	119,4
1980-1985	1 579 000	505 000	1 074 000	33,8	10,8	23,0	4,15	96,7
1985-1990	1 433 000	457 000	976 000	27,7	8,8	18,9	3,28	78,0
1990-1995	1 419 000	432 000	987 000	25,1	7,7	17,4	2,90	63,0
1995-2000	1 382 000	399 000	983 000	22,6	6,5	16,1	2,57	45,5
2000-2005	1 296 000	373 000	923 000	19,7	5,7	14,0	2,23	31,4
2005-2010	1 316 000	384 000	932 000	18,7	5,5	13,2	2,15	24,0
2010-2015	1 295 000	381 000	914 000	17,1	5,0	12,1	2,11	13,0

TÜİK Verileri

	Nüfus	Canlı doğumlar	Ölümler	Doğal nüfus artışı	Kaba doğum hızı (1000 Kişide)	Kaba ölüm hızı (1000 Kişide)	Nüfus artış hızı (1000 Kişide)	Toplam doğurganlık hızı[15]
2001		1.323.341	175.137	1.148.204	20,3			2,37
2002		1.229.555	175.434	1.054.121	18,6			2,17
2003		1.198.927	184.330	1.014.597	17,9			2,09
2004		1.222.484	187.086	1.035.398	18,0			2,11
2005		1.244.041	197.520	1.046.521	18,1			2,12
2006		1.255.432	210.146	1.045.286	18,1			2,12
2007	70.586.256	1.289.992	212.731	1.077.261	18,3			2,16
2008	71.517.100	1.295.511	215.562	1.079.949	18,2			2,15
2009	72.561.312	1.266.751	368.390	898.361	17,6	5,1	12,5	2,10
2010	73.722.988	1.261.169	365.190	894.687	17,2	5,0	12,2	2,08
2011	74.724.269	1.248.550	375.923	871.158	16,8	5,1	11,7	2,05
2012	75.627.384	1.292.380	376.000	914.387	17,2	5,0	12,2	2,11
2013	76.667.864	1.294.088	372.686	918.531	17,0	4,9	12,1	2,10
2014	77.695.904	1.345.286	391.009	954.277	17,4	5,1	12,3	2,18
2015	78.741.053	1.333.329	405.202	928.127	17,0	5,2	11,8	2,15
2016	79.814.871	1.311.895	422.726	889.169	16,5	5,3	11,2	2,11
2017	80.810.525	1.291.055	425.781	865.274	16,1	5,3	10,8	2,07
2018	82.003.882	1.248.847	426.106	822.741	15,3	5,2	10,1	1,99
2019	83.154.997	1.183.652	435.941	747.711	14,3	5,3	9,0	1,88
2020	83.614.362	1.115.821	507.938	607.883	13,4	6,1	7,3	1,76
2021	84.680.273	1.079.842	565.594	514.248	12,8	6,7	6,1	1,70
2022	85.279.553	1.035.795	504.839	530.956	12,2	5.9	6,3	1,62
2023	85.372.377	958.408	525.814	432.594	11,2	6,2	5,0	1,51
2024	85.664.944	937.369			11,0			1,48

Yaşlanma

Yaş Bağımlılık Oranı
Yıl	0-14	15-64	65+	Toplam	Bağımlılık Oranı
1935	41,3	54,7	4,0	100,00	0,82
1955	39,5	57,1	3,4	100,00	0,75
1965	41,9	54,1	4,0	100,00	0,84
1975	40,6	54,8	4,6	100,00	0,82
1985	37,6	58,2	4,2	100,00	0,71
1990	34,6	61,1	4,3	100,00	0,64
2000	29,8	64.4	5,7	100,00	0,55
2010	25,6	67,1	7,2	100,00	0,49
2020	22,8	67,7	9,5	100,00	0,48
2024	20,9	68,4	10,6	100,00	0,46

Yaşa göre nüfus dağılımı.^[16]

2024 yılı itibarıyla 0-14 yaş grubunun toplam nüfus içindeki payı %20,9, çocuk nüfusu (0-17 yaş grubu) oranı %25,5'tir. Nüfusun yaklaşık beşte birini, henüz eğitim çağında olması gereken, bu yüzden çalışma çağına gelmemiş^[17] kişiler oluşturur. TÜİK'in, nüfus projeksiyonlarının demografik göstergelerdeki mevcut yapının devam edeceğini varsayan ana senaryosuna göre çocuk nüfus oranının 2030 yılında %22,1, 2040 yılında %17,9, 2060 yılında %16,9, 2080 yılında %15,2 ve 2100 yılında %14,5 olacağı öngörülmektedir.^[18]

Çalışma çağındaki (15-64 yaş arası) birey başına düşen çocuk (-15) ve yaşlı birey (+65) sayısını gösteren toplam yaş bağımlılık oranı; 1935'te 100 kişi için 83 kişiyken, 1990'da çalışma çağındaki her 100 kişi için 64 kişiydi. Bu oran 2020 yılı için 47'ye, 2023 yılı içinde 46'ya gerilemiştir.

Türkiye'de yaşlı nüfusun (65+ yaş) toplam nüfus içindeki payı; 20. yüzyılın son on yılına kadar yüzde 5'in altında kalarak ciddî bir değişiklik göstermemiştir. Doğurganlıktaki düşüşle birlikte yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki payı giderek artmaktadır. Hızlı iç göç nedeniyle özellikle kırsal kesimin yaşlılık oranları, daha hızlı artmaktadır. 2020 yılında %9,5, 2023 yılında da 10,2 olan 65 yaş ve üzeri nüfusun oranının 2050 yılında %17,6'ya ulaşacağı tahmin edilmektedir.^[19]

Göç

Zaman içinde doğurganlık ve ölümlülükte azalmalar görülmüşse de, göç hareketi hızını fazla kaybetmemiştir. Türkiye'de iç göç kırdan kıra, kentten kıra, kentten kente ve kırdan kente doğru bir seyir izlemektedir^[20] ve genelde doğudan batıya doğru gerçekleşmektedir.

1927 yılında nüfusun yüzde 75,8'i kırsal, yüzde 24,2'si kentsel alanlarda yaşarken, bu oranlar 83 yıl içinde tam tersine dönmüştür. 2011 yılı itibarıyla Türkiye nüfusunun yüzde 23,2'si (17.338.563) kırsal alanda (belde ve köyler) yaşarken, yüzde 76,8'i (57.385.706) kentsel (il ve ilçe merkezleri) alanlarda yaşamaktadır. 2012'den sonraki istatistiklerde 2012 yılında kabul edilen 6360 sayılı kanun ile büyükşehir belediyeli illerin yönetsel alanlarının bütünüyle kentsel alan olarak işlem görmesi yüzünden ülke genelinde kır/kent nüfusu oranlarının gerçekten uzaklaştığı görülmektedir. 2015 yılında Türkiye nüfusunun % 92,1'inin kentlerde, %7,9'unun kırsal kesimde yaşadığı ileri sürülmektedir ki bu oranlar gerçeği yansıtmamaktadır.^[21]

Kentsel nüfustaki artış özellikle 1950'lerden itibaren kırsal-tarımsal çözülme, kırsal kesimde topraktan kopma ve işsizlik gibi nedenlerle hızlanmıştır. 1927-50 arasında yalnızca 0,8 puan artan kentsel nüfus oranı 1950-2010 arasında 51 puan yükselmiştir. 1927-35 arasında kırsal ve kentsel alanlarda yıllık ortalama nüfus artış hızları birbirine yakın olmuştur. 1935-40 arasında kentsel alanlarda artış, 1940-45 arasında ise II. Dünya Savaşı'nın etkisiyle hem kırsal, hem kentsel alanlarda düşme görülmüştür. 1950'den sonra yıllık ortalama kentsel nüfus artışının çok hızlanması kırdan kente göçün artmasıyla açıklanabilir.

1927-2010 arasında kentsel nüfusun büyük artış göstermiş olmasına karşın, kentsel nüfusun büyük bölümü kırsal kökenlidir. Çünkü 1927'de 3,3 milyon olan kentsel nüfus, 1927-2010 arasında Türkiye nüfusu gibi 5,5 katına çıksaydı, 2010'da yalnızca 18 milyona ulaşabilirdi. Oysa 2010 yılında kentsel nüfus 56,2 milyondu, dolayısıyla da ancak yüzde 32'sinin kent kökenli olduğu söylenebilir. Kentsel nüfusun doğurganlığının daha az olduğu düşünülürse, bu oran gerçekte daha da düşük olmalıdır.

1980'li yıllara kadar çoğunlukla ekonomik sebeplerle gerçekleşen göçler o tarihlerden itibaren "terör odaklı" hale gelmeye başlamıştır. Doğu ve Güneydoğu'dan 1980'lerde sonlarında kabaran göç dalgasının temelinde toplumsal-siyasal sarsıntıların ekonomik güçlüklere eklenmesi yatabilir. Buna bağlı olarak göç hareketleri metropollerde önceleri çoğunlukla konut ve altyapı gibi fiziksel sorunlara yol açarken, göçlerin son yıllarda yoğunlaşması etnik bir karakterde algılanmasına veya adlandırılmasına neden oldu.^[22]

2016-2017 yıllarına ait istatistiklere göre toplam 80.810.525 olan Türkiye nüfusu içinde 2.256.083 kişinin bölgeler arasında yer değiştirdiği belirlenmiştir. İstanbul (2016, 2017 ve 2018 yıllarında üst üste net göç verdi^[23]) dışında Marmara ve Ege net göç alan bölgeler olurken, İstanbul, Akdeniz, Orta Anadolu, Batı Karadeniz, Doğu Karadeniz, Kuzeydoğu Anadolu, Ortadoğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde verilen göçlerin alınan göçlerden daha fazla olduğu söylenebilir.^[20]

1927-2021 Yılları arasında Kırsal ve Kentsel Nüfusun Sayısal ve Yüzde Dağılımı
Yıl	Kır	Kent	Kır (%)	Kent (%)
1927	10.342.391	3.305.879	75,8	24,2
1935	12.355.376	3.802.642	76,5	23,5
1940	13.474.701	4.346.249	75,6	24,4
1945	14.103.072	4.687.102	75,1	24,9
1950	15.702.851	5.244.337	75	25
1955	17.137.420	6.927.343	71,2	28,8
1960	18.895.089	8.859.731	68,1	31,9
1965	20.585.604	10.805.817	65,6	34,4
1970	21.914.075	13.691.101	61,5	38,5
1975	23.478.651	16.869.068	58,2	41,8
1980	25.091.950	19.645.007	56,1	43,7
1985	23.798.701	26.865.757	47	53
1990	23.146.684	33.326.351	41	59
2000	23.797.743	44.006.184	35,1	64,9
2007	20.838.397	49.747.859	29,5	70,5
2008	17.905.377	53.611.723	25	75
2009	17.754.093	54.807.219	24,5	75,5
2010	17.500.632	56.222.356	23,7	76,3
2011	17.338.563	57.385.706	23,2	76,8
2012	17.178.953	58.448.431	22,7	77,2
2013	6.633.451	70.034.413	8,7	91,3
2014	6.409.722	71.286.182	8,2	91,8
2015	6.217.919	72.523.134	7,9	92,1
2016	6.143.123	73.671.748	7,7	92,3
2017	6.049.393	74.761.132	7,5	92,5
2018	5.115.275	76.808.607	6,2	93,8
2019	6.003.717	77.151.280	7,2	92,8
2020	5.878.321	77.736.041	7	93
2021	5.771.642	78.908.631	6,8	93,2
Not: İl ve ilçe merkezleri kentsel nüfus, köy ve beldeler ise kırsal nüfus olarak yer alır. 2013 yılından itibarenki veriler gerçeği yansıtmamaktadır.

Uluslararası Göç

Vatandaşlık ülkelerine göre Türkiye'de ikamet eden nüfusu gösteren tablo:

Ülke	2024	2023	2022	2021	2020
Türkiye nüfusu1	85 664 944 (100%)	85 372 377 (100%)	85 279 553 (100%)	84 680 273 (100%)	83 614 362 (100%)
Türkiye	84 184 397 (98.27%)	83 801 834 (98.16%)	83 455 717 (97.86%)	82 888 237 (97.88%)	82 280 952 (98.41%)
Toplam yabancı nüfus1	1 480 547 (1.73%)	1 570 543 (1.84%)	1 823 836 (2.14%)	1 792 036 (2.12%)	1 333 410 (1.59%)
Irak	177 988 (0.21%)	217 476 (0.25%)	275 305 (0.32%)	322 015 (0.38%)	281 074 (0.34%)
Afganistan	139 251 (0.16%)	164 131 (0.19%)	186 160 (0.22%)	183 567 (0.22%)	158 252 (0.19%)
Almanya	115 958 (0.14%)	114 293 (0.13%)	110 453 (0.13%)	102 592 (0.12%)	92 284 (0.11%)
Türkmenistan	113 762 (0.13%)	110 349 (0.13%)	116 447 (0.14%)	123 965 (0.15%)	91 218 (0.11%)
İran	95 924 (0.11%)	101 164 (0.12%)	117 026 (0.14%)	128 883 (0.15%)	68 561 (0.08%)
Rusya	85 752 (0.10%)	102 585 (0.12%)	151 049 (0.18%)	66 786 (0.08%)	43 679 (0.05%)
Azerbaycan	80 133 (0.09%)	70 971 (0.08%)	68 884 (0.08%)	68 562(0.08%)	48 495 (0.06%)
Suriye	72 367 (0.08%)	79 952 (0.09%)	99 360 (0.12%)	104 554 (0.12%)	88 907 (0.11%)
Özbekistan	59 132 (0.07%)	54 594 (0.06%)	61 754 (0.07%)	71 145 (0.08%)	36 510 (0.04%)
Kazakistan	44 445 (0.05%)	44 133 (0.05%)	45 530 (0.05%)	39 454 (0.05%)	23 645 (0.03%)
Ukrayna	35 446 (0.04%)	40 483 (0.05%)	50 357 (0.06%)	23 377 (0.03%)	17 505 (0.02%)
Mısır	28 304 (0.03%)	28 451 (0.03%)	33 040 (0.04%)	34 162 (0.04%)	25 475 (0.03%)
Kırgızistan	23 802 (0.03%)	22 477 (0.03%)	24 485 (0.03%)	26 541 (0.03%)	18 019 (0.02%)
Filistin	23 569 (0.03%)	21 612 (0.03%)	26 278 (0.03%)	28 027 (0.03%)	17 915 (0.02%)
Avusturya	22 231 (0.03%)	22 102 (0.03%)	21 311 (0.02%)	19 900 (0.02%)	18 047 (0.02%)
Bulgaristan	17 315 (0.02%)	16 899 (0.02%)	16 612 (0.02%)	15 426 (0.02%)	14 195 (0.02%)
Fas	16 914 (0.02%)	16 699 (0.02%)	18 482 (0.02%)	20 520 (0.02%)	12 122 (0.01%)
Endonezya	16 089 (0.02%)	12 301 (0.01%)	11 280 (0.01%)	10 219 (0.01%)	5 226 (0.01%)
Çin	15 107 (0.02%)	14 030 (0.02%)	16 880 (0.02%)	20 486 (0.02%)	18 740 (0.02%)
Yemen	14 748 (0.02%)	16 386 (0.02%)	19 099 (0.02%)	18 094 (0.02%)	14 927 (0.02%)
Yunanistan	14 496 (0.02%)	14 164 (0.02%)	13 583 (0.02%)	12 569 (0.01%)	12 137 (0.01%)
Birleşik Krallık	14 386 (0.02%)	15 734 (0.02%)	17 193 (0.02%)	16 440 (0.02%)	13 985 (0.02%)
Pakistan	14 384 (0.02%)	13 903 (0.02%)	16 505 (0.02%)	17 290 (0.02%)	7 248 (0.01%)
Ürdün	14 343 (0.02%)	17 098 (0.02%)	22 733 (0.03%)	23 656 (0.03%)	14 260 (0.02%)
Libya	11 644 (0.01%)	15 621 (0.02%)	21 677 (0.03%)	24 188 (0.03%)	18 607 (0.02%)
Somali	10 815 (0.01%)	14 011 (0.02%)	20 906 (0.02%)	28 081 (0.03%)	17 245 (0.02%)
Gürcistan	10 725 (0.01%)	11 851 (0.01%)	14 680 (0.02%)	19 276 (0.02%)	15 661 (0.02%)
Cezayir	9 815 (0.01%)	10 145 (0.01%)	12 248 (0.01%)	10 698 (0.01%)	5 914 (0.01%)
Sudan	9 632 (0.01%)	10 371 (0.01%)	11 613 (0.01%)	9 538 (0.01%)	3 193 (<0.01%)
ABD	9 621 (0.01%)	10 655 (0.01%)	12 793 (0.02%)	12 773 (0.02%)	9 032 (0.01%)
Hindistan	7 639 (0.01%)	6 699 (0.01%)	4 669 (0.01%)	3 092 (<0.01%)
Hollanda	7 587 (0.01%)	7 786 (0.01%)	8 104 (0.01%)	7 686 (0.01%)	6 550 (0.01%)
Lübnan	7 340 (0.01%)	8 864 (0.01%)	12 430 (0.01%)	13 242 (0.02%)	5 943 (0.01%)
Nijerya	7 252 (0.01%)	9 196 (0.01%)	12 928 (0.02%)	12 920 (0.02%)	7 120 (0.01%)
Tacikistan	6 486 (0.01%)	6 251 (0.01%)	7 153 (0.01%)	7 965 (0.01%)	3 626 (<0.01%)
Kuveyt	5 912 (0.01%)	5 699 (0.01%)	6 190 (0.01%)	5 498 (0.01%)	3 559 (<0.01%)
Moldova	5 257 (0.01%)	5 842 (0.01%)	6 790 (0.01%)	7 546 (0.01%)	6 295 (0.01%)
Tunus	5 105 (0.01%)	5 172 (0.01%)	6 075 (0.01%)	6 033 (0.01%)	2 961 (<0.01%)
Fransa	4 237 (<0.01%)	4 102 (<0.01%)	4 526 (0.01%)	4 294 (0.01%)	3 181 (<0.01%)
Belarus	4 207 (<0.01%)	4 440 (0.01%)	5 169 (0.01%)	3 873 (<0.01%)
Etiyopya	3 036 (<0.01%)	3 724 (<0.01%)	6 165 (0.01%)	6 633 (0.01%)	2 936 (<0.01%)
Diğer	98 391 (0.11%)	98 127 (0.11%)	109 914 (0.13%)	110 480 (0.13%)
1: Geçici koruma statüsündeki Suriyeli sığınmacılar ve 90 günden kısa süreli vize veya oturma iznine sahip yabancılar hariç

Diğer nüfus verileri

• Ortanca yaş, 1940'tan 1960'lı yıllara kadar 20 civarı olmuştur. 1970'lerden itibaren yükselmeye başlamış, 2023'te 34'e ulaşmıştır.

Türkiye'nin 1935'ten 2023 yılları arasında Ortanca yaş tablosu:^[24][25]

Türkiye	1935	1940	1945	1950	1955	1960	1965	1970	1975	1980	1985	1990	2000	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
Ortalama	21,2	19,6	20,0	20,1	20,4	20,3	19,3	19,0	19,5	19,9	20,9	22,2	24,8	28,3	28,5	28,8	29,2	29,7	30,1	30,4	30,7	31	31,4	31,7	32	32,4	32,7	33,1	33,5	34
Erkek	19,1	17,7	18,8	19,2	19,6	19,5	18,7	18,6	19,2	19,5	20,6	21,9	24,4	27,7	27,9	28,2	28,7	29,1	29,5	29,8	30,1	30,4	30,8	31,1	31,4	31,7	32,1	32,4	32,8	33,2
Kadın	23,4	22,4	21,7	21,3	21,3	21,1	20,0	19,4	19,8	20,3	21,2	22,6	25,3	28,8	29,0	29,3	29,8	30,3	30,6	31,0	31,3	31,6	32	32,4	32,7	33,1	33,4	33,8	34,2	34,7

Yıllara göre Türkiye nüfusunun yaş yapısı

• Bebek ölüm hızı; 1950'li yıllarda binde 200 civarındayken, 1970'lerde ‰ 130, 1985'te ‰ 80'e gerilemiştir. 2008'de ‰ 17, 2013'te ‰ 10,8, 2014'te ‰ 11,1^[26], 2022'de ‰ 9,2 olarak gerçekleşti.^[27] Türkiye bebek ölüm hızını zaman içinde büyük bir hızla düşürmüştür. Bazı yıllarda BÖH şöyledir; 1971'de 134, 1977'de 102, 1988'de 77,7, 1998'de 42,7, 2004'te 24,6 2007'de 21,7^[28], 2023'te 10,0.^[27]
• Kaba doğum hızı, (doğum oranı): 1940'ta ‰45 olan kaba doğum hızı 1955'te ‰48 ile en yüksek rakama ulaşmıştır.^[29] 2014'te ‰17,3 olan oran 2023'te ‰11,2 oldu. 2023 yılında kaba doğum hızının en yüksek olduğu il ‰ 24,8 ile Şanlıurfa oldu. Bu ili ‰ 22,0 ile Şırnak, ‰ 19,3 ile Mardin izledi, Kaba doğum hızının en düşük olduğu il ise ‰ 6,9 ile Zonguldak oldu. Bu ili ‰ 7,2 ile Bartın, ‰ 7,6 ile Karabük izledi.^[30]
• Toplam doğurganlık hızı: Bir kadının doğurganlık dönemince (15-49) ortalama çocuk sayısını ifade eder. Cumhuriyetin kuruluşundan sonra nüfus artış politikası uygulanmış ve doğumlar teşvik edilmiştir. 1935'li yıllarda kadın başına 7 çocuğa ulaşan doğum hızı, 1950'liyıllara kadar korunmuştur. 1960'ta 6, 1970'lerde 5, 1980'lerin sonunda 3'e düşmüştür.^[29] Toplam doğurganlık hızı yıllara göre şu şekilde gerçekleşmiştir: 2009:2,7, 2010:2,03, 2011:2,02, 2012:2,08, 2013:2,10, 2014:2,17, 2023:1,51. 2023 yılı için toplam doğurganlık hızının en yüksek olduğu iller; 3,27 çocuk ile Şanlıurfa, 2,72 çocuk ile Şırnak ve 2,40 çocuk ile Mardin oldu. Doğurganlığın en düşük olduğu iller ise: 1,13 çocuk ile Bartın, 1,14 çocuk ile Zonguldak ve Karabük, 1,16 çocuk ile Kütahya'dır.^[30]
• Beklenen yaşam süresi: Türkiye'de doğuşta beklenen hayat süresi 2021-2023 dönemi için; kadınlarda 80,0, erkeklerde 74,7, ortalama 77,3 yıldır. Ortalama hayatın en uzun beklendiği iller; 80,8 ile Tunceli ve 79,7 ile Şırnak ve Mardin. Beklenen yaşam süresinin en düşük olduğu iller ise 76,1 yıl ile Kilis, 76,2 yıl ile Gaziantep ve 76,8 yıl ile Adana oldu.^[31]
• Kaba ölüm hızı: Ölüm sayısı 2022 yılında 505 bin 269 iken 2023 yılında %4,1 artarak 525 bin 814 olmuştur. Ölen kişilerin 2023 yılında %53,9'unu erkekler, %46,1'ini kadınlar oluşturdu. Bin kişi başına düşen ölüm sayısını ifade eden kaba ölüm hızı, 2022 yılında binde 5,9 iken 2023 yılında binde 6,2 oldu.^[32] Türkiye'de kaba ölüm hızının en yüksek olduğu iller ve oranları şöyledir (2023); binde 18,0 ile Adıyaman, binde 17,1 ile Hatay, binde 14,8 ile Kahramanmaraş, binde 10,6 ile Kastamonu izledi. Kaba ölüm hızının en düşük olduğu il ise binde 2,3 ile Şırnak oldu. Bu ili binde 2,5 ile Hakkari, binde 3,0 ile Batman ve Van izledi.^[32] Bazı yıllarda kaba ölüm hızı şu şekilde gerçekleşmiştir: 1965-1970 ‰13,5, 1970-1975 ‰11,6, 1975-1980 ‰10,0, 1980-1985 ‰9,0, 1985-1990 ‰7,8, 2000 ‰7,3, 2005 ‰5,9, 2010 ‰5,0, 2014 ‰5,5. Yaşlı nüfusun artmasına bağlı olarak kaba ölüm hızı 2020'de ‰6,10, 2023'te de ‰6,2'ye yükseldi.^[32]
• Okuryazar oranı: 1935 yılında erkeklerde %29, kadınlarda %10 seviyesinde olan okuryazarlık, 1980'de sırasıyla %80 ve %55'e yükselmiştir. Ulusal Eğitim İstatistikleri Veri Tabanı'na (UEİVT) göre 2008 yılında 6 yaş ve üzeri nüfusta okuma yazma bilenlerin oranı %91,8 iken, 2022 yılında bu oran %97,6 olarak hesaplandı. 2008-2022 yılları arasında kadınlarda okuma yazma bilen oranı %86,9'dan %95,9'a, erkeklerde ise bu oran %96,7'den %99,3'e yükseldi.^[33]
• Hanehalkı büyüklüğü: Aralarında akrabalık bağı bulunsun veya bulunmasın aynı evde yaşayan, aralarında yaşam birliği olan bir veya birden fazla insandan oluşan topluluğa hanehalkı denir. Türkiye'de haneler genellikle ailelerden oluştuğu için aile sayısı ile hanehalkı sayısı birbirine yakın çıkmaktadır.^[34] Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, Türkiye'de 2008 yılında 4 kişi olan ortalama hanehalkı büyüklüğü, azalma eğilimi göstererek 2018 yılında 3,41 kişiye, 2023 yılında da 3,14 kişiye gerilemiştir.^[35]

Türkiye	1955	1960	1965	1970	1975	1980	1985	1990	2000	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
Hanehalkı büyüklüğü[36][37]	5,68	5,68	5,67	5,69	5,78	5,32	5,22	4,97	4,50	4	4	3,84	3,76	3,69	3,63	3,57	3,52	3,48	3,45	3,41	3,35	3,3	3,23	3,17	3,14

İl nüfusları

İller Bazlı Yoğunluk ve 2021-2022 Değişimi

Ana madde: Nüfusuna göre Türkiye'nin illeri

31 Aralık 2024 itibarıyla Türkiye'nin en çok nüfusa sahip 15 ili;

görüntüle tartış değiştir İstanbul Ankara İzmir	Sıra	İl	Nüfus	görüntüle tartış değiştir Bursa Antalya Konya
	1	İstanbul	15.701.602
	2	Ankara	5.864.049
	3	İzmir	4.493.242
	4	Bursa	3.238.618
	5	Antalya	2.722.103
	6	Konya	2.330.024
	7	Adana	2.280.484
	8	Şanlıurfa	2.237.745
	9	Gaziantep	2.193.363
	10	Kocaeli	2.130.006
	11	Mersin	1.954.279
	12	Diyarbakır	1.833.684
	13	Hatay	1.562.185
	14	Manisa	1.475.353
	15	Kayseri	1.452.458
			Anadolu Ajansı[38]

Diller

Ana Madde: Türkiye'de konuşulan diller

Resmi nüfus sayımlarında anadil durumunu gösteren tablo aşağıdadır.^[39][40][41]

Diller	1927		1935		1945		1950		1955		1960		1965
	Nüfus	%	Nüfus	%	Nüfus	%	Nüfus	%	Nüfus	%	Nüfus	%	Nüfus	%
Türkçe	11,778,810	86.42	13,899,073	86.02	16,598,037	88.34	18,254,851	87.15	21,622,292	89.85	25,172,535	90.70	28,175,579	89.76
Kürtçe	1,184,446	8.69	1,480,246	9.16	1,476,562	7.9	1,680,043	8.02	1,679,265	6.98	1,847,674	6.66	2,219,599	7.07
Zazaca							174,526	0.70					150,644	0.48
Arapça	134,273	0.98	153,687	0.95	247,294	1.3	269,038	1.28	300,583	1.25	347,690	1.25	365,340	1.16
Çerkesçe	95,901	0.70	91,972	0.57	66,691	0.4	75,837	0.36	77,611	0.32	63,137	0.23	58,339	0.19
Yunanca	119,822	0.88	108,725	0.67	88,680	0.47	89,472	0.43	79,691	0.33	65,139	0.23	48,096	0.15
Ermenice	64,745	0.48	57,599	0.36	47,728	0.3	52,776	0.25	56,235	0.23	52,756	0.19	33,094	0.11
Gürcüce	-	-	57,325	0.35	40,076	0.21	72,604	0.35	51,983	0.22	32,944	0.12	34,330	0.11
Lazca	-	-	63,253	0.39	39,323	0.21	70,423	0.34	30,566	0.13	21,703	0.08	26,007	0.08
diğerleri	251,491	1.85	227,544	1.41	185,783	0.99	207,618	0.99	166,537	0.69	151,242	0.54	280,403	0.89
Toplam	13,629.488	100	16,157,450	100	18,790,174	100	20,947,188	100	24,064,763	100	27,754,820	100	31,391,421	100
Kaynaklar:[41][42][43][44][45][46][47]

1927 nüfus sayımında illere göre anadil oranları

Ana Madde: 1927 Türkiye nüfus sayımı

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

1935 nüfus sayımında illere göre anadil oranları

Ana Madde: 1935 Türkiye nüfus sayımı

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

1965 nüfus sayımında illere göre anadil oranları

Ana madde: 1965 Türkiye nüfus sayımı

• 
  Türkçe konuşan nüfus
• 
  Türkçe ve Kürtçe konuşulan yöreler
• 
  Kürtçe konuşan nüfus
• 
  Arapça konuşan nüfus
• 
  Zazaca konuşan nüfus
• 
  Çerkesçe konuşan nüfus
• 
  Rumca konuşan nüfus
• 
  Ermenice konuşan nüfus
• 
  Gürcüce konuşan nüfus
• 
  Lazca konuşan nüfus
• 
  Pomakça konuşan nüfus
• 
  Boşnakça konuşan nüfus
• 
  Arnavutça konuşan nüfus
• 
  Yahudi İspanyolcası konuşan nüfus

Günümüzdeki durum

	Türkiye Nüfusu - 2007 KONDA[48]	Türkiye Nüfusu - 2008 MGK Raporu[49]	Türkiye Nüfusu - 2019[50]
Türkler	55.484.000	55.000.000	63.000.000
Kürtler	11.445.000[a]	7.600.000	15.500.000[b]
Araplar	550.000	870.000	1.000.000[c]
Zazalar	–	3.000.000	1.500.000(?)
Lazlar	220.000	80.000	105.000
Çerkesler[d]	210.000	2.500.000[e]	1.100.000
Gürcüler	70.000	1.000.000	19.000
Boşnaklar	70.000	–	37.000
Çingeneler	30.000	700.000	60.000
Pomaklar	–	600.000[f]	394.000
Toplam	70.586.256	71.517.100	83.154.997

Ayrıca bakınız

• Türkiye'de genel nüfus sayımı
• Nüfusuna göre Türkiye'nin illeri

Notlar

1. Kürt ve Zazalar toplamı
2. 6,376,000'ü Türkçe anadilli
3. yerli ve oturma izni/vatandaşlık almış Araplar toplamı.
4. Kabardey + Abhazlar
5. Çoğunlukla Türkleşmiş – MGK
6. Tamamen Türkleşmiş – MGK