Disprozyum

Disprozyum (Fonetik: /dɪsˈprəʊziəm/, periyodik tabloda simgesi Dy, atom numarası 66 ve atom ağırlığı 162.51 olan kimyasal element.

Grup	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
Lantanitler			57 La	58 Ce	59 Pr	60 Nd	61 Pm	62 Sm	63 Eu	64 Gd	65 Tb	66 Dy	67 Ho	68 Er	69 Tm	70 Yb	71 Lu

Disprozyum (Dy)
H Periyodik tablo He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba   Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra   Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og     La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu   Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Temel özellikleri
Atom numarası	66
Element serisi	Lantanitler
Grup, periyot, blok	Lantanit, 6, f
Görünüş	Gümüş beyaz
Kütle numarası	162.500(1) g/mol
Elektron dizilimi
Enerji seviyesi başına Elektronlar	2, 8, 18, 28, 8, 2
CAS kayıt numarası	{{{CAS_kayıt_numarası}}}
Fiziksel Özellikleri
Maddenin hâli	katı
Yoğunluk	8.540 g/cm³
Sıvı hâldeki yoğunluğu	8.37 g/cm³
Ergime noktası	1680 °K 1407  °C
Kaynama noktası	2840 °K 2562 °C
Ergime ısısı	11.06 kJ/mol
Buharlaşma ısısı	280 kJ/mol
Isı kapasitesi	(25 °C) 27.7 J/(mol·K)
Atom özellikleri
Kristal yapısı	Hegzagonal
Yükseltgenme seviyeleri	3 (zayıf bazik oksit)
Elektronegatifliği	1.22 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi	573.0 kJ/mol
Atom yarıçapı	175 pm
Atom yarıçapı (hes.)	228 pm
Kovalent yarıçapı	pm
Van der Waals yarıçapı	pm
Diğer özellikleri
Elektrik direnci	(r.t.) (α, poly) 926 nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik	10.7 W/(m·K)
Isıl genleşme	(r.t.) (α, poly)9.9 µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı	2710 m/s (20 °C'de)
Mohs sertliği	---
Vickers sertliği	540 MPa
Brinell sertliği	500 MPa

Özellikleri

Disprozyum

Disprozyum, nadir toprak elementlerinden biridir. Metalik, parlak gümüş renklidir. Oda sıcaklığında havada tepkimeye girme eğilimi düşüktür, ancak seyrek veya derişik mineral asitlerinde hidrojen açığa çıkartarak çözünmeye eğilimlidir. Çelikten daha sert alaşımlarla kesilebilir ve aşırı ısınması engellendiği sürece kıvılcım çıkartmadan üzerinde çalışılabilir. Disprozyumun karakteristikleri ufak safsızlıklarda bile değişim gösterir.

Uygulamaları

Disprosiyum lazer yapımı için vanadyum ve diğer elementlerle alaşım halinde kullanılır. Yüksek termal nötron emilim kesiti ve yüksek erime noktası sayesinde nükleer reaktörlerde kontrol çubukları yapımında kullanılmasını sağlar. Disprozyum oksit (diğer adıyla disprosiya/dysprosia), nikel çimento içinde nükleer reaktörlerin soğutma çubuklarında kullanılır. Disprozyum-kadmiyum kalkogenitler kimyasal reaksiyon gözlemlerinde kızılötesi ışınım kaynağı olarak kullanılır. Kompakt disk (CD) yapımında az miktarda kullanılan disprosiyum, yüksek paramanyetikliği sebebiyle manyetik rezonans görüntüleme tekniklerinde kontrast ajanı olarak görev yapar.

85 Kelvin altındaki sıcaklıklarda ferromanyetik olması sebebiyle araştırma amaçlı nanomıknatıs yapımında kullanılabilir, ancak oksitlenmeye eğilimi sebebiyle pratikte bu yapılamamıştır.