Kaunti za Kenya

Kaunti za Kenya (en: Counties of Kenya) ni maeneo ya kiutawala ya Kenya tangu kuadhimishwa kwa katiba ya mwaka 2010^[1].

Kaunti za Kenya.

Katiba hiyo inaeleza kuwepo kwa kaunti 47 nchini katika mafungu 191 na 192, pamoja na ‘County Governments Act of 2012”. Kaunti hizi zilichukua nafasi za Mikoa ya Kenya. Mipaka ya kaunti iliwekwa kulingana na mipaka ya wilaya za kenya zilizokuwa zimeanzishwa kisheria mwaka wa 1992.

Mipaka ya kaunti hizo ni pia msingi wa maeneo ya uchaguzi wa mwakilishi mwanamke wa kaunti, seneta na gavana. ^[2][3]

Serikali

Utendaji katika Kaunti

Utendaji wa kaunti una wajibu wa kutekeleza madaraka ya serikali ya kaunti. Gavana ndiye mtendaji mkuu na husaidiwa na naibu wa gavana. Kila kaunti ina kamati ya utendaji iliyoundwa na^[4]:

• Gavana
• Naibu wa gavana
• Kamati ya watu wasiozidi thuluthi ya wabunge wa kaunti au watu kumi, ambapo bunge la kaunti lina watu zaidi ya 30
• Katibu wa kaunti

Kazi ya utendaji ni:

• Kutekeleza sheria za bunge la kaunti
• Kutekeleza sheria za kitaifa ndani ya mipaka ya kaunti
• Kuendesha na kuratibu shughuli za utawala wa kaunti na idara zake
• Kutayarisha miswada ya sheria na kuzipeleka katika bunge la kaunti
• Kuwajibika kwa bunge la kaunti na wananchi wa kaunti

Bunge la Kaunti

Kila kaunti ina bunge. Wajumbe huchaguliwa kutoka wadi za kaunti katika uchaguzi mkuu. Pia, kuna wajumbe wa kuteuliwa ambao huwakilisha vikundi vilivyotengwa, vijana na kwa ajili ya kusawazisha uwakilishi wa jinsia. Wajumbe hutumikia kwa muhula wa miaka mitano. Bunge huongozwa na spika ambaye hafai kuwa mjumbe.

Majukumu yake ni:

• kuchuja na kuthibitisha waliopendekezwa kuteuliwa katika ofisi za umma katika kaunti
• Kutengeneza sheria za kaunti
• kuthibitisha bajeti na matumizi ya serikali ya kaunti
• kuthibitisha mikopo ya kaunti
• kuthibitisha mipango ya maendeleo ya kaunti
• kuwajibisha utendaji wa kaunti

Orodha ya Kaunti za Kenya

Namba	Kaunti	Mkoa wa zamani	Eneo (km2)	Wakazi (Sensa 2009)	Makao Makuu
1	Mombasa (Kaunti)	Pwani	212.5	939,370	Mombasa (Jiji)
2	Kwale	Pwani	8,270.3	649,931	Kwale
3	Kilifi	Pwani	12,245.9	1,109,735	Kilifi
4	Tana River	Pwani	35,375.8	240,075	Hola
5	Lamu	Pwani	6,497.7	101,539	Lamu
6	Taita–Taveta	Pwani	17,083.9	284,657	Mwatate
7	Garissa	Kaskazini-Mashariki	45,720.2	623,060	Garissa
8	Wajir	Kaskazini-Mashariki	55,840.6	661,941	Wajir
9	Mandera	Kaskazini-Mashariki	25,797.7	1,025,756	Mandera
10	Marsabit	Mashariki	66,923.1	291,166	Marsabit
11	Isiolo	Mashariki	25,336.1	143,294	Isiolo
12	Meru	Mashariki	6,930.1	1,356,301	Meru
13	Tharaka-Nithi	Mashariki	2,409.5	365,330	Chuka
14	Embu	Mashariki	2,555.9	516,212	Embu
15	Kitui	Mashariki	24,385.1	1,012,709	Kitui
16	Machakos	Mashariki	5,952.9	1,098,584	Machakos
17	Makueni	Mashariki	8,008.9	884,527	Wote
18	Nyandarua	Kati	3,107.7	596,268	Ol Kalou
19	Nyeri	Kati	2,361.0	693,558	Nyeri
20	Kirinyaga	Kati	1,205.4	528,054	Kerugoya / Kutus
21	Murang'a	Kati	2,325.8	942,581	Murang'a
22	Kiambu	Kati	2,449.2	1,623,282	Kiambu
23	Turkana	Bonde la Ufa	71,597.8	855,399	Lodwar
24	West Pokot	Bonde la Ufa	8,418.2	512,690	Kapenguria
25	Samburu	Bonde la Ufa	20,182.5	223,947	Maralal
26	Trans-Nzoia	Bonde la Ufa	2,469.9	818,757	Kitale
27	Uasin Gishu	Bonde la Ufa	2,955.3	894,179	Eldoret
28	Elgeyo-Marakwet	Bonde la Ufa	3,049.7	369,998	Iten
29	Nandi	Bonde la Ufa	2,884.5	752,965	Kapsabet
30	Baringo	Bonde la Ufa	11,075.3	555,561	Kabarnet
31	Laikipia	Bonde la Ufa	8,696.1	399,227	Rumuruti
32	Nakuru	Bonde la Ufa	7,509.5	1,603,325	Nakuru
33	Narok	Bonde la Ufa	17,921.2	850,920	Narok
34	Kajiado	Bonde la Ufa	21,292.7	687,312	Kajiado
35	Kericho	Bonde la Ufa	2,454.5	752,396	Kericho
36	Bomet	Bonde la Ufa	1,997.9	730,129	Bomet
37	Kakamega	Magharibi	3,033.8	1,660,651	Kakamega
38	Vihiga	Magharibi	531.3	554,622	Vihiga
39	Bungoma	Magharibi	2,206.9	1,375,063	Bungoma
40	Busia	Magharibi	1,628.4	743,946	Busia
41	Siaya	Nyanza	2,496.1	842,304	Siaya
42	Kisumu	Nyanza	2,009.5	968,909	Kisumu (Jiji)
43	Homa Bay	Nyanza	3,154.7	963,794	Homa Bay
44	Migori	Nyanza	2,586.4	917,170	Migori
45	Kisii	Nyanza	1,317.9	1,152,282	Kisii
46	Nyamira	Nyanza	912.5	598,252	Nyamira
47	Nairobi (Kaunti)	Nairobi (Mkoa)	694.9	3,138,369	Nairobi (Jiji)
			581,309.0	38,610,097	Nairobi

Kazi ya Serikali

Serikali za kaunti zina wajibu wa kutunga sheria katika mabunge ya kaunti na utendaji katika kaunti. Kazi ya kaunti kulingana na kiambatisho cha nne cha katiba ni:

1. Ukulima, ikiwa ni pamoja na:
   • mimea na ufugaji wa wanyama
   • maeneo ya uuzaji wa mifugo
   • vichinjio vya kaunti
   • udhibiti wa magonjwa ya wanyama na mimea
   • uvuvi
2. Huduma za afya
   • vifaa vya afya vya kaunti na maduka ya dawa
   • huduma za ambulensi
   • ukuzaji wa huduma msingi za afya
   • utoaji leseni na udhibiti wa shughuli zinazohusu uuzaji wa vyakula kwa umma
   • huduma za afya ya mifugo
   • makaburi, mochari na vifaa vya uchomaji maiti
   • kuondoa taka na maeneo ya kutupia taka
3. Udhibiti wa uchafuzi wa hewa, kelele, kero zinginezo kwa umma na matangazo ya nje
4. Shughuli za kitamaduni, burudani za umma na maeneo ya umma, ikiwa ni pamoja na:
   • kamari, kasino na aina nyingineyo ya kamari
   • mbio
   • utoaji leseni za pombe
   • sinema
   • maonyesho ya video na ukodishaji wake
   • maktaba
   • makumbusho
   • shughuli za michezo na utamaduni na maeneo yake
   • bustani, fuko na maeneo ya starehe
5. Usafiri katika kaunti, ikiwa ni pamoja na:
   • barabara za kaunti
   • mataa ya barabarani
   • trafiki na maegesho
   • usafiri wa umma barabarani
   • feri na bandari, isipokuwa udhibiti wa mambo yanayohusiana na usafiri wa meli wa kitaifa na kimataifa .
6. Udhibiti wa wanyama na ustawi wao, ikiwa ni pamoja na:
   • kutoa leseni za mbwa
   • maeneo ya malazi, utunzaji na uzikaji wa wanyama
7. Uendelezaji wa biashara na udhibiti wake, ikiwa ni pamoja na:
   • masoko
   • kutoa leseni za biashara (isipokuwa udhibiti wa wataalamu)
   • shughuli za biashara zilizo haki
   • utalii wa ndani kwa ndani
   • vyama vya ushirika
8. Upangaji wa kaunti na uendelezaji, ikiwa ni pamoja na:
   • takwimu
   • usoroveya wa ardhi na uchoraji ramani
   • mipaka na nyua
   • makazi
   • maelekezo ya usambazaji wa umeme na gesi na udhibiti wa nishati
9. Elimu ya chekechea, vyuo vya ufundi vijijini, vituo vya ufundi na maeneo ya malezi ya watoto
10. Utekelezaji wa sera maalum za serikali ya kitaifa kuhusu raslimali za kiasili na uhifadhi wa mazingira, ikiwa ni pamoja na:
    • uhifadhi wa udongo na maji
    • misitu
11. Huduma za kaunti kwa umma, ikiwa ni pamoja na:
    • mifumo ya kudhibiti maji kutokana na kibunga
    • huduma za maji na usafi
12. Huduma za zimamoto na udhibiti wa majanga
13. Udhibiti wa dawa za kulevya na ponografia
14. Kuhakikisha na kuratibu ushiriki wa jamii na kata katika utawala katika ngazi za mashinani na kusaidia jamii na kata zipate uwezo wa kitawala kwa sababu ya utekelezaji wenye ufanisi wa nguvu na kazi na ushiriki katika utawala katika ngazi za mashinani.

Marejeo

1. Article 6, Devolution and access to Services, The 2010 Constitution of Kenya
2. Article 98, (1) (a), Membership of the Senate, the 2010 Constitution of Kenya
3. Article 97, (1) (b) Membership of the National Assembly, The 2010 Constitution of Kenya
4. "179. County executive committees". Kenya Law Reform Commission. 29 August 2012.