kiep

Podobna pisownia: Ki-ép

kiep (język polski)

wymowa:

IPA: [cɛp], AS: [ḱep], zjawiska fonetyczne: zmięk. ​^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(1.1) przest. osoba głupia, nierozgarnięta; niedorajda, niezdara

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(2.1) przest. przen. głupstwo, fraszka^[1]

(2.2) daw. srom niewieści^[1]

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	kiep	kpy
dopełniacz	kpa	kpów
celownik	kpowi	kpom
biernik	kpa	kpów
narzędnik	kpem	kpami
miejscownik	kpie	kpach
wołacz	kpie	kpy

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	kiep	kpy
dopełniacz	kpa	kpów
celownik	kpowi	kpom
biernik	kiep	kpy
narzędnik	kpem	kpami
miejscownik	kpie	kpach
wołacz	kpie	kpy

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	kiep	kiepy
dopełniacz	kiepa	kiepów
celownik	kiepowi	kiepom
biernik	kiepa[2]	kiepy
narzędnik	kiepem	kiepami
miejscownik	kiepie	kiepach
wołacz	kiepie	kiepy

(3.1) pot. niedopałek papierosa

odmiana:

(1.1)

 

(2.1-2)

 

(3.1)

 

przykłady:

(1.1) Wiedz i o tem, że nie dopiero cię będziemy za kpa mieli, gdy tego nie uczynisz, ale dopiero cię za kpa przestaniemy mieć, jeżeli to uczynisz^[3].

(1.1) Kiep ten żołnierz, co nie chce być generałem. (powiedzenie)

(2.1) Powtarzał: – Kiep świat – i zasypiał nucąc piosnkę żołnierską^[4].

(2.2) Płacze jurna Hiszpanka, co sobie kiep goli, / I Francuzka, co pewnie kusia niż chleb woli…^[5]

(2.2) By stary mógł, a młody chciał, tedyby żaden kiep nie był cał. (przysłowie)^[6]

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.1) cymbał, dureń, gamoń, głupiec

(3.1) pet

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. kpina ż, kpiarz mos, kpiarstwo n, kiepstwo n

czas. kpić ndk., kpać ndk., kiepkować ndk., wykpić dk., wykpić się dk., okpić dk., skiepścieć dk.

przym. kiepski, kpiarski

przysł. kiepsko, kpiarsko

związki frazeologiczne:

mieć za kpa • wystrychnąć na kpa • wyjść na kpa • powiedzenia: byle / lada kiep potrafi • kiep kpa kpa, a kiep kpa odkepa / nie kpij kpie z kpa, bo ci kpie kiep odkepi • kiep, kto do dna nie wypija • kpów i szambelanów nigdy nie zabraknie • poślij kpa na raki, to on żaby łapie

etymologia:

prasł. *kъpъ

uwagi:

• posłuchaj też: Audycja radiowa z udziałem dr hab. Katarzyny Kłosińskiej: „Skąd pochodzi czasownik kpić i jaki ma on związek z pewną nazwą anatomiczną?”
• zob. też kiep w Wikipedii

tłumaczenia:

• angielski: (3.1) butt, fag-end
• białoruski: (1.1) кеп m
• rosyjski: (3.1) окурок m, бычок m
• ukraiński: (1.1) кеп m
• wilamowski: (1.1) priöestok m

źródła:

1.  Hasło „kiep” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
2.  Hasło „kiep” w: Zygmunt Saloni, Włodzimierz Gruszczyński, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Danuta Skowrońska, Zbigniew Bronk, Słownik gramatyczny języka polskiego — wersja online.
3. Henryk Sienkiewicz, „Potop”, rozdz. IX.
4. Józef Ignacy Kraszewski, „Psiarek”.
5. Jan Andrzej Morsztyn, wiersz „Nagrobek kusiowi”.
6. Władysław Kopaliński, „Słownik mitów i tradycji kultury”, Warszawa 1991, s. 482.