gruby
Z Wikisłownika, wolnego słownika
przymiotnik
- (1.1) otyły
- (1.2) mający dużą grubość, średnicę
- (1.3) st.pol.[1] wulgarny, prostacki, nieokrzesany, grubiański
- (1.4) przest. twarda lub pochylona spółgłoska
- (1.5) o odzieży: ciepły
- (1.6) o głosie: niski
rzeczownik, forma fleksyjna
| przypadek | liczba pojedyncza | liczba mnoga | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| mos/mzw | mrz | ż | n | mos | nmos | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| mianownik | gruby | gruba | grube | grubi | grube | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| dopełniacz | grubego | grubej | grubego | grubych | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| celownik | grubemu | grubej | grubemu | grubym | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| biernik | grubego | gruby | grubą | grube | grubych | grube | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| narzędnik | grubym | grubą | grubym | grubymi | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| miejscownik | grubym | grubej | grubym | grubych | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| wołacz | gruby | gruba | grube | grubi | grube | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- (2.1) gw. (Górny Śląsk)[2] M. lm od: gruba
- odmiana:
- (1.1-2), (1.5-6)
- (1.3) nie występuje
- przykłady:
- (1.1) Był taki gruby, że z trudem się poruszał.
- (1.2) Z sufitu zwisały jakieś grube kable.
- (1.3) Tego prymitywa bawiły tylko grube żarty.
- (1.5) Załóż coś grubszego, bo zapowiadali przymrozki.
- (1.6) W słuchawce odezwał się gruby głos.
- składnia:
- kolokacje:
- synonimy:
- (1.1) tęgi, zażywny, korpulentny, tłusty; pot. opasły, spasiony, utuczony; eufem. puszysty, pulchny, okrągły, przy kości, dobrze zbudowany; gw. (Śląsk Cieszyński) pencaty
- antonimy:
- (1.1) chudy, szczupły
- (1.2) cienki
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- (1.1-2) rzecz. grubość ż, grubas m, grubaska ż
- (1.3) rzecz. grubianin; przym. grubiański
- związki frazeologiczne:
- gruba ryba • grube pieniądze • gruba forsa • gruba sprawa • gruby jak beczka • gruby jak świnia • gruby zwierz • gruba zwierzyna • grube kłamstwo • mieć grubą skórę • z grubej rury • szyty grubymi nićmi
- etymologia:
- uwagi:
- (1.1) określenie nacechowane raczej negatywnie, nieuprzejme
- tłumaczenia:
- albański: (1.1) trashë
- angielski: (1.1) fat; (1.2) thick
- arabski: (1.1) سمين (samīn); (1.2) ثخين (ṯaẖīn), سميك
- baskijski: (1.1) gizen, lodi, potolo; (1.2) lodi
- chorwacki: (1.1) debeo; (1.2) debeo
- czeski: (1.1) tlustý
- dolnołużycki: (1.1) tłusty
- duński: (1.1) tyk, fed, overvægtig; (1.2) tyk; (1.6) tyk
- esperanto: (1.1) dika; (1.2) dika
- estoński: (1.1) paks
- fiński: (1.1) lihava
- francuski: (1.1) gros
- hiszpański: (1.1) gordo m; (1.2) gordo m; (1.3) grosero; (1.5) gordo m; (1.6) grave
- ido: (1.1) obeza
- interlingua: (1.1) crasse
- islandzki: (1.1) feitur
- japoński: (1.2) 厚い; (1.5) 厚い
- jidysz: (1.1) באַלײַבט (balajbt), גראָב (grob); (1.2) דיק (dik), גראָב (grob); (1.3) גראָב (grob)
- kaszubski: (1.1) grëbi, sëti; (1.2) grëbi
- kataloński: (1.1) gras m; (1.2) gras m
- łaciński: (1.1) obesus, crassus
- niderlandzki: (1.1) dik; (1.2) dik
- niemiecki: (1.1) dick
- norweski (bokmål): (1.1) tjukk, tykk; (1.2) tjukk, tykk
- norweski (nynorsk): (1.1) tjukk; (1.2) tjukk
- nowogrecki: (1.1) χοντρός; (1.2) χοντρός; (1.3) χοντρός; (1.6) χοντρός
- polski język migowy: (w zapisie SignWriting)(1.1)
, 
- portugalski: (1.1) gordo, obeso; (1.2) grosso; (1.3) grosseiro
- rosyjski: (1.1) толстый; (1.2) толстый
- slovio: (1.1) tolstju (толстйу)
- słowacki: (1.2) hruby
- szwedzki: (1.1) tjock, fet; (1.2) tjock
- turecki: (1.1) şişman
- ukraiński: (1.1) товстий; (1.2) товстий
- walijski: (1.1) tew
- wilamowski: gröw
- włoski: (1.1) grosso, panciuto
- źródła:
- Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Felicja Wysocka, Mały słownik zaginionej polszczyzny, red. nauk. Felicja Wysocka, Wydawnictwo LEXIS, Kraków 2003, ISBN 83-89425-20-3.
- Norbert Bonczyk, Wincenty Ogrodziński (oprac.), Stary Kościół Miechowski, Katowice 1936, s. 181.