Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tadeusz Edward Korniłowicz ps. „Bisygoń” (ur. 13 lub 18 lutego[1] 1880[uwaga 1] w Warszawie, zm. 1940 w Kijowie) – polski psycholog, pisarz, działacz ochrony przyrody, taternik, grotołaz, ratownik górski; pułkownik Wojska Polskiego, wykładowca wojskowy, urzędnik, członek Głównego Sądu Koleżeńskiego Związku Legionistów Polskich od 1936 roku (ustąpił)[2], kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
pułkownik | |
Data i miejsce urodzenia |
13 lub 18 lutego 1880 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
wiosna 1940 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1914–1940 |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki | |
Stanowiska |
wykładowca, |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa (bitwa pod Łowczówkiem) |
Odznaczenia | |
Urodził się jako syn Edwarda Korniłowicza (zm. 1909) i Wiktorii, z domu Poll (zm. 1911). Jego braćmi byli Rafał Marian (1876–1916), Kazimierz (1892–1939) i Władysław Emil (1884–1946)[1][3]. Uczęszczał do warszawskiego gimnazjum, z którego został relegowany za udział w tajnych kółkach samokształcenia (1900)[4]. Po zdaniu egzaminu dojrzałości w Petersburgu rozpoczął około roku 1902 studia medyczne w Moskwie, które przerwał po dwóch latach, angażując się w tworzenie „Biblioteki Polskiej” przy „Towarzystwie Dobroczynności”. Od 1906 do 1909 studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim, lecz nie ukończył studiów[4]. Został działaczem społecznym i kulturalnym, w tym skautingu[4] oraz na rzecz ochrony przyrody. Od 1903 często gościł w Zakopanem. Przemierzał Tatry, uprawiał turystykę, taternictwo, narciarstwo. W latach 1908–1914 działał w zakopiańskiej Bratniej Pomocy. Od 1906 członek sekcji turystycznej Towarzystwa Tatrzańskiego, od 1911 członek sekcji przyrodniczej, jeden z inicjatorów stworzenia sekcji ochrony Tatr TT[1]. W 1911 wraz z Mariuszem Zaruskim dokonał drugiego wejścia zimowego na Opalony Wierch. W 1912 został członkiem TOPR. Brał udział w pięciu wyprawach ratunkowych, m.in. w 1914 do Żlebu Drège’a. W 1913 wraz z Mariuszem Zaruskim i Józefem Oppenheimem odkrył górne piętro Jaskini Kasprowej Niżniej w Dolinie Kasprowej w Tatrach Zachodnich, a odkryty tam zamulony syfon nazwali „Gniazdem Złotej Kaczki”[5].
Podczas I wojny światowej walczył w szeregach Legionów Polskich w ramach I Brygady. Służył w 1 pułku ułanów Władysława Beliny-Prażmowskiego, nosił pseudonim „Bisygoń”, został ranny w bitwie pod Łowczówkiem w grudniu 1914 i pod Sandomierzem w 1915[4]. Po odniesionych ranach dwukrotnie przebywał na rekonwalescencji w Zakopanem. W 1916 roku ponownie służył w 1 pułku ułanów. Od 6 lutego do 4 kwietnia 1917 roku był słuchaczem kawaleryjskiego kursu podoficerskiego przy 1 pułku ułanów w Ostrołęce. Kurs ukończył z wynikiem bardzo dobrym. Posiadał wówczas stopień ułana[6]. W tym samym roku został zwolniony z Legionów[4].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Był oficerem kawalerii (podporucznik). Pełnił funkcję dyrektora Uniwersytetu Żołnierskiego (1919)[7]. W stopniu majora brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1920[4]. Został zweryfikowany w stopniu majora w korpusie oficerów administracji naukowo-oświatowych ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[8][9]. W 1923, 1924 był w kadrze naukowej Szkoły Podchorążych w Warszawie[10][11]. Został awansowany do stopnia podpułkownika w korpusie oficerów administracji dział naukowo-oświatowy ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928[12]. W 1928 był wykładowcą psychologii w Szkole Podchorążych Sanitarnych w Warszawie[12][4]. Przed 1932 rokiem zwolniony z czynnej służby. W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III[13]. W 1938 został naczelnikiem wydziału w Departamencie Dowodzenia Ogólnego Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie[4][14].
Publikował w dziedzinie historii i psychologii wojskowej, ochrony przyrody w Tatrach, jego artykuły ukazywały się od 1937 do 1939 w piśmie „Żołnierz Polski”[4]. Promował oświatę i psychologię w wojsku[3][15]. Był członkiem Towarzystwa Wiedzy Wojskowej[4]. Tworzył hasła do Encyklopedii Wojskowej[4]. Założył pismo „Beliniak” i został wiceprzewodniczącym „Koła Beliniaków”[4].
Po wybuchu II wojny światowej podczas kampanii wrześniowej w stopniu pułkownika został powołany do służby 3 września 1939[4]. Następnie wraz ze Sztabem Generalnym Wojska Polskiego został ewakuowany na Podole[4]. 14 września 1939 po raz ostatni widział się z rodziną w majątku rodziny Paygert nad Zbruczem, po czym udał się w kierunku Czortkowa, gdzie oczekiwał eszelon ewakuacyjny Ministerstwa Spraw Wojskowych[4]. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 na terenach wschodnich II Rzeczypospolitej został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku[16]. Następnie został przewieziony do więzienia przy ulicy Karolenkiwskiej 17 w Kijowie. Tam został zamordowany przez NKWD prawdopodobnie na wiosnę 1940. Jego nazwisko znalazło się na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej opublikowanej w 1994 (został wymieniony na liście wywózkowej 42-29 oznaczony numerem 1233)[17]. Ofiary z tej części zbrodni katyńskiej zostały pochowane na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.
Jego żoną od 1923 była Jadwiga Korniłowiczowa (1883–1969), córka Henryka Sienkiewicza, z którą miał córkę Marię[18] (1925–1996, pisarka i tłumaczka). Mieszkali w Zakopanem na Bystrem (tzw. „Korniłowiczówka”). Tadeusz Korniłowicz przyjaźnił się ze Stanisławem Witkiewiczem, pisał o nim prace[19] (np. pt. O Stanisławie Witkiewiczu wydaną w 1916[20]) i wygłaszał odczyty na jego temat[4][21], a sam zainteresowany był projektantem kapliczki z 1907 przy domu rodziny (ulica Karłowicza)[22][23].
W powieści autorstwa Andrzeja Struga pt. Zakopanoptikon, publikowanej w latach 1913–1914 Tadeusz Korniłowicz został przedstawiony w wykreowanej postaci nazwanej Tołumbas[24].
Został upamiętniony symboliczną inskrypcją na grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 26-3-14/15)[25].
W maju 2010, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, przy Zespole Szkół Samorządowych w Rucianem-Nidzie został zasadzony Dąb Pamięci honorujący Tadeusza Korniłowicza[26][27].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.