Semigalia

Semigalia (także: Zemgalia, łot. Zemgale, niem. Semgallen, lit. Žiemgala, od nazwy bałtyjskiego ludu Zemgalów) – jedna z pięciu krain historycznych składających się na współczesną Łotwę, leży w jej południowej części na lewym brzegu Dźwiny.

Semigalia

Herb Flaga
Państwa	Łotwa
Stolica	Jełgawa
Położenie na mapie

W okolicach na północ od Szawli, obszar Semigalii pokrywa się częściowo z terenami zaliczanymi do Żmudzi. W skład Semigalii często zaliczano dawniej leżący na wschód od niej region Selonia.

Semigalia graniczy na zachodzie z Kurlandią, na północy z Liwonią, na wschodzie z Łatgalią i Selonią, na południu z Litwą (Wileńszczyzna i Kowieńszczyzna) i Żmudzią.

Historia

Plemiona bałtyjskie około 1200 roku (wg M. Engel i C. Sobczak)^[1]

Rozmieszczenie ludów bałtyjskich ok. 1200 roku

Talar I Rzeczypospolitej z 1645

Osobny artykuł: Księstwo Kurlandii i Semigalii.

Ziemia bałtyjskiego ludu Zemgalów podbita w XIII wieku przez zakon kawalerów mieczowych, po jego sekularyzacji w XVI wieku wraz z Kurlandią weszła w skład niemieckojęzycznego feudalnego Księstwa Kurlandii i Semigalii, będącego lennem Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Lokalni książęta rezydowali w Mitawie. W mennicy w Mitawie bito monety I Rzeczypospolitej. W XVI i XVII w. dokonano pierwszych nadań praw miejskich: Mitawie, Bowskowi, Frydrychsztatowi, Jakobsztatowi. W XVII w. Semigalia była areną potyczek polsko-szwedzkich.

Plany obwarowań Mitawy i Dobleny ok. 1659

W 1759 księciem kurlandzkim został królewicz polski Karol Krystian Wettyn, a ok. 1762/1763 jednym z jego mitawskich dworzan był Kazimierz Pułaski. W latach 1738–1772 wzniesiono nowy pałac książęcy w Mitawie. W 1772 zostało założone Gimnazjum w Mitawie, będące najstarszą szkołą średnią współczesnej Łotwy.

Po III rozbiorze Polski Semigalia znalazła się w zaborze rosyjskim. Mitawa pozostawała głównym ośrodkiem regionu. Tu miała siedzibę jedna z linii rodu Raczyńskich, tutaj naukę pobierali Polacy z różnych części zaboru rosyjskiego, tu też na zesłaniu z kongresowego Królestwa Polskiego przebywał Roman Dmowski. Polacy najliczniej zamieszkiwali Iłuksztę i okolice. W okolicznej Bebrze siedzibę mieli Platerowie, którzy wznieśli tu w XIX w. nowy dwór według projektu Leandra Marconiego.

Po 1918 w granicach Łotwy. W dwudziestoleciu międzywojennym Semigalia graniczyła na krótkim odcinku z Polską (zob. granica polsko-łotewska). W 1935 Semigalię zamieszkiwało 299 369 osób^[2].

Do dziś Polacy licznie zamieszkują wschodnie krańce Semigalii w okolicach Iłukszty.

Miasta

Jełgawa

Jēkabpils

Lista miast Semigalii według danych łotewskich z 2014 roku:^{[potrzebny przypis]}

	miasto	populacja (2014)	gmina
1.	Jełgawa	62 572	miasto wydzielone
2.	Jēkabpils[a]	24 839	miasto wydzielone
3.	Tukums	19 192	Gmina Tukums
4.	Dobele	10 540	Gmina Dobele
5.	Bauska	9528	Gmina Bauska
6.	Auce	2850	Gmina Auce
7.	Iłukszta	2699	Gmina Iłukszta
8.	Jaunjelgava	2183	Gmina Jaunjelgava
9.	Viesīte	1773	Gmina Viesīte
10.	Aknīste[b]	1172	Gmina Aknīste
11.	Subate	721	Gmina Iłukszta

Uwagi

1. Częściowo położony w Łatgalii.
2. Historycznie część Wileńszczyzny z racji na przynależność do przedrozbiorowego województwa wileńskiego, jednakże od momentu przyłączenia do Łotwy bywa zaliczana do Semigalii.