Loading AI tools
ogólnokrajowy związek sportowy Polski Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Polski Związek Piłki Nożnej (oficjalny skrót PZPN) – ogólnokrajowe stowarzyszenie piłkarskie, posiadające osobowość prawną, działające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będące jedynym prawnym reprezentantem polskiej piłki nożnej (również halowej, plażowej zarówno mężczyzn, jak i kobiet we wszystkich kategoriach wiekowych) w kraju oraz zagranicą.
logo federacji | |
Akronim |
PZPN |
---|---|
Dyscypliny | |
Data założenia |
20 grudnia 1919 |
Prezes | |
Siedziba | |
Adres |
ul. Bitwy Warszawskiej 1920 r. 7 |
Członkostwo | |
FIFA |
od 20 kwietnia 1923 |
UEFA |
od 2 marca 1955 |
Prowadzone kadry | |
Kadry mężczyzn | |
Kadry kobiet | |
Strona internetowa |
Założony w dniach 20–21 grudnia 1919 w Warszawie[1]. Od 20 kwietnia 1923 należy do FIFA (przyjęcie na pierwszym powojennym kongresie w Genewie)[2], a od 2 marca 1955 do UEFA (przyjęcie na kongresie w Wiedniu)[3].
PZPN odpowiada za:
Polski Związek Piłki Nożnej został założony w dniach 20–21 grudnia 1919 w lokalu przy ulicy Koszykowej w Warszawie[potrzebny przypis] podczas „1. zjazdu 31 polskich klubów piłki nożnej” (1. Założycielskiego Zgromadzenia PZPN) przy udziale 31 delegatów – po jednym z każdego klubu (wskutek zaginięcia kartotek PZPN, obecnie nie można odtworzyć nazw każdego z nich). Znani są reprezentanci klubów: Cracovia, Czarni Lwów, Koszarawa Żywiec, Lechia Lwów, ŁKS Łódź, Pogoń Lwów, Polonia Warszawa, RKS Kraków, Warta Poznań i Wisła Kraków[4]. Opracowano wówczas i zatwierdzono statut stowarzyszenia, którego twórcami byli Józef Lustgarten, Jan Polakiewicz i Jan Weyssenhoff. Pierwszym prezesem wybrano działacza Cracovii – Edwarda Cetnarowskiego, a na siedzibę – Kraków (znajdowała się ona tam od 22 grudnia 1919 do 14 stycznia 1928). Ponadto, podczas założycielskiego zgromadzenia: ogłoszono regulamin 1. Mistrzostw Polski w piłce nożnej (w sezonie 1920) oraz ustanowiono terytorialne granice związków okręgowych i powołano komitety organizacyjne poszczególnych OZPN: krakowskiego, lwowskiego, łódzkiego, warszawskiego oraz poznańskiego (26 lutego 1922 zatwierdzono powstanie trzech kolejnych: górnośląskiego, lubelskiego i wileńskiego, a 25 lutego 1923 – toruńskiego).
4 lutego 1951, na podstawie uchwały podjętej podczas Walnego Zebrania PZPN w Warszawie, doszło do rozwiązania Związku i powołano Sekcję Piłki Nożnej jako społeczną organizację podlegającą Głównemu Komitetowi Kultury Fizycznej. Uchwała o samorozwiązaniu nie była samodzielną decyzją PZPN a politycznym postanowieniem władz partyjno-państwowych PRL w szczytowym okresie stalinizmu w Polsce, czasie upodabniania wszelkich struktur państwowych do wzorców radzieckich. Identyczne uchwały podjęły wtedy władze wszystkich związków sportowych, które stały się komisjami w GKKF. SPN GKKF zastępowała formalnie PZPN we wszelkiej działalności związanej z polską piłką nożną, wsławiając się wieloma pomysłami przeszczepionymi na nasz grunt z ZSRR (m.in. przyznanie tytułu Mistrza Polski w 1951 roku nie zwycięzcy I ligi polskiej, tylko zdobywcy Pucharu Polski; powiększenie od sezonu 1951 II ligi polskiej z 20 do 32 drużyn, a od sezonu 1952 o kolejnych osiem; zatwierdzanie składu reprezentacji Polski). 9 grudnia 1956, podczas Plenum Sekcji Piłki Nożnej GKKF w Warszawie na wniosek Prezydium SPN GKKF rozwiązano tę organizację i reaktywowano PZPN[5]. W latach 50., 5 maja obchodzono dzień PZPN[6].
Wiosną 1998 r. zarząd PZPN z Marianem Dziurowiczem na czele popadł w konflikt z szefem Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki Jackiem Dębskim, który domagał się od władz związku przyjęcia kontroli UKFiT. Związek nie zgodził się na to. Wobec tego 21 kwietnia 1998 prezes UKFiT Jacek Dębski zawiesił prezesa PZPN Mariana Dziurowicza, wiceprezesa Jerzego Kozińskiego i sekretarza generalnego Michała Listkiewicza. Wkrótce dołączyło do nich trzydziestu kolejnych działaczy. 25 maja 1998 roku Sąd Wojewódzki w Warszawie podjął decyzję o ustanowieniu kuratora, którym został mecenas Wiesław Pakoca. Na skutek kategorycznego ultimatum FIFA i UEFA, grożących wykluczeniem polskiego futbolu z udziału w międzynarodowych stowarzyszeniach odwieszono działaczy PZPN 7 sierpnia. W efekcie zawieszenia 20 lutego 1999 odbył się Nadzwyczajny Walny Zjazd Delegatów PZPN, na którym postanowiono m.in., że zjazd wyborczy, na którym wybrane zostaną nowe władze Związku odbędzie się 28 czerwca 1999. Spośród czterech kandydatur: Bońka (zrezygnował po rozpoczęciu obrad), Dziurowicza (zgłoszona w dniu zjazdu), Kolatora (zrezygnował tuż przed zjazdem) i Listkiewicza w tajnym głosowaniu wybrano ostatniego kandydata[7][8].
W związku z aferą korupcyjną w polskiej piłce nożnej 19 stycznia 2007 Minister Sportu Tomasz Lipiec zawiesił dotychczasowe władze Związku i wprowadził zarząd komisaryczny w osobie prezesa Ekstraklasy SA Andrzeja Rusko, który miał sprawować tę funkcję do czasu wyboru nowych władz PZPN[9]. Kurator „przejął kompetencje organów wybieralnych, czyli prezesa, prezydium, zarządu oraz zgromadzenia delegatów. Natomiast organy nominowane, czyli wydziały gier, dyscypliny i pozostałe będą działać jak dotychczas.” FIFA i UEFA poinformowały, że „nie uznają ustanowionego przez ministra sportu Tomasza Lipca kuratora w Polskim Związku Piłki Nożnej” oraz „że zawieszony zarząd pozostaje jedynym uznawanym [przez te organizacje] organem władzy w polskim futbolu”[10]. Konsekwencją wprowadzenia kuratora w PZPN mogą być sankcje wobec polskich drużyn polegające na zawieszeniu ich udziału we wszelkich rozgrywkach międzynarodowych – od występów towarzyskich po mecze reprezentacji. Dzień przed zawieszeniem władz – 18 stycznia – swoją kandydaturę w wyborach prezesa Związku podczas najbliższego Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Delegatów zgłosił Kazimierz Greń, prezes Podkarpackiego ZPN i szef komisji futsalu w PZPN. Jednakże 30 stycznia z powodów rodzinnych zrezygnował z ubiegania się o fotel prezesa Związku[11]. 20 stycznia 2007 dotychczasowy wiceprzewodniczący Wydziału Zagranicznego PZPN Ryszard Czarnecki (Samoobrona RP), jako drugi kandydat ogłosił, że wystartuje w tych wyborach[12]. 21 stycznia 2007 swój udział w tych samych wyborach ogłosił były reprezentant, poseł PO Roman Kosecki[13]. 24 stycznia komisarz PZPN na 2 marca wyznaczył termin Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Delegatów, podczas którego mają być wybrane nowe władze PZPN[14]. 31 stycznia 2007 kolejny były reprezentant Polski Grzegorz Lato zgłosił swoją osobę w najbliższych wyborach na szefa związku[15]. 1 lutego 2007 Andrzej Rusko zrezygnował z funkcji kuratora Polskiego Związku Piłki Nożnej. Na tym stanowisku zastąpił go Marcin Wojcieszak. Przed złożeniem rezygnacji Andrzej Rusko przesunął termin Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Delegatów na 11 marca[16]. Ostatecznie, wobec nieścisłości prawnych w nowym statucie, odsyłanym kilkukrotnie do poprawki przez sąd, do zjazdu w tych terminach nie doszło. 5 marca 2007 decyzją ministra sportu Zarząd PZPN został odwieszony a kurator ze związku wycofany.
Na wniosek ministra sportu i turystyki Mirosława Drzewieckiego 29 września 2008 roku Trybunał Arbitrażowy do Spraw Sportu przy Polskim Komitecie Olimpijskim postanowieniem zawiesił zarząd PZPN. Ustanowiony został kurator Robert Zawłocki. Kuratorowi przysługują statutowe uprawnienia zarządu PZPN. 10 października 2008 na skutek groźby wykluczenia polskich drużyn z rozgrywek międzynarodowych i odebrania organizacji Euro 2012 Trybunał Arbitrażowy do Spraw Sportu przy PKOl odwołał tymczasowego kuratora Polskiego Związku Piłki Nożnej.
W 2007 r. UEFA zdecydowała się powierzyć Polsce i Ukrainie organizację mistrzostw Europy 2012. Za koordynowanie przygotowań do tego turnieju w Polsce odpowiedzialna była - powołana przez PZPN, na zlecenie UEFA - spółka EURO 2012 – Polska, a na Ukrainie zadanie to wypełniała bliźniacza spółka EURO 2012 – Ukraina. Spółka Euro 2012 Polska rozpoczęła działalność 1 czerwca 2009. Miała siedzibę w warszawskim biurowcu przy Al. Jana Pawła II 19. Spółkę tworzyły: Biuro Dyrektora Turnieju oraz 3 piony działalności merytorycznej: Pion Operacji Stadionowych, Pion Operacji Turniejowych i Pion Administracyjno Finansowy. Rekrutacja pracowników na stanowiska kierownicze odbywała się w siedzibie UEFA w szwajcarskim Nyonie. Pion Operacji Stadionowych odpowiadał za zarządzanie stadionami oraz kwestiami bezpieczeństwa. Do jego zadań należało również przygotowanie i przeprowadzenie ceremonii otwarcia mistrzostw, zapewnienie sprawnej obsługi technicznej na stadionach, nadzór nad koncesjonowanymi punktami gastronomicznymi oraz opracowanie map stadionów i ich najbliższej okolicy na użytek kibiców, wolontariuszy i organizatorów UEFA EURO 2012. Pion Operacji Turniejowych nadzorował przygotowania do turnieju w obszarach współpracy z miastami–gospodarzami, wolontariatu sportowego, centrów pobytowych, zakwaterowania grup celowych UEFA, imprez przedturniejowych, transportu dla drużyn i oficjalnych gości turnieju, współpracy z lotniskami, oraz ze służbami miast–gospodarzy odpowiedzialnymi za transport publiczny oraz za strefy dla fanów. Pion ten współdziała także z UEFA w sprawach obsługi teletechnicznej i informacyjno-promocyjnej turnieju. Działalność spółki EURO 2012 Polska była w całości finansowana ze środków UEFA.
Wybory kolejnego prezesa PZPN odbyły się 26 października 2012. Aby kandydować kandydaci są zobligowani zdobyć 15 głosów poparcia od członków PZPN z wojewódzkich ZPN oraz klubów ekstraklasy do 25 września. 31 sierpnia 2012 odbyło się spotkanie, w sprawie wyborów, w którym uczestniczyli Zbigniew Boniek, Andrzej Olechowski oraz Grzegorz Lato przy udziale prezesów wojewódzkich związków piłki nożnej[17]. W wyborach udział zapowiedzieli również Ryszard Czarnecki oraz Roman Kosecki, a także Grzegorz Lato, który był krytykowany przez media, kibiców, a także przez osoby związane z piłką nożną ze względu na słabe wyniki sportowe reprezentacji (w tym brak awansu na MŚ 2010 i występ na Euro 2012 – ostatnie miejsce), arogancję w kontaktach z kibicami i mediami, pulę środków jakie zarząd przeznaczał na szkolenie młodzieży, kwestie usunięcia Orła na koszulkach, niechęć do rozgrywania meczów na Stadionie Narodowym oraz „taśmy prawdy”. Ostatecznie nie uzyskał on wymaganego poparcia działaczy, aby uzyskać mandat do ubiegania się o stanowisko prezesa w wyborach. 27 września 2012 roku zgłosiło się 5 kandydatów, ubiegających się o stanowisko nowego prezesa PZPN. Każdy zainteresowany ubieganiem się o stanowisko prezesa w wyborach, był zobligowany do przedstawienia co najmniej 15 rekomendacji. 5 kandydatów, którzy otrzymali wymaganą liczbę to: Stefan Antkowiak (prezes Wielkopolskiego ZPN, wiceprezes PZPN, członek zarządu), Zbigniew Boniek (były piłkarz, wiceprezes PZPN, selekcjoner), Roman Kosecki (były piłkarz, poseł Platformy Obywatelskiej), Zdzisław Kręcina (były sekretarz PZPN), Edward Potok (prezes Łódzkiego ZPN, członek zarządu PZPN). Wojewódzkie Związki Piłki Nożnej (WZPN) zgłosiły Jana Bednarka jako kandydata na stanowisko wiceprezesa ds. Piłkarstwa Amatorskiego. Kluby Ekstraklasy oraz I Ligi zgłosiły Bogusława Biszofa na stanowisko wiceprezesa ds. Piłkarstwa Profesjonalnego. Kluby Ekstraklasy zgłosiły Wojciecha Animuckiego, natomiast kluby I ligi zgłosiły Michała Listkiewicza na członków zarządu. Ponadto chęć kandydowania na członka zarządu wyraziło 35 kandydatów oraz 29 na stanowisko członka komisji rewizyjnej. Do wystawiania kandydatów są upoważnione następujące podmioty: wojewódzkie ZPN, kluby Ekstraklasy i I ligi[18]. Zbigniew Boniek zwyciężył już w II turze zdobywając większość spośród 118 delegatów. Zapowiedział weryfikację umów planowanej budowy nowej siedziby związku lub ewentualne przeniesienie siedziby na Stadion Narodowy, gdzie swoje mecze rozgrywa reprezentacja tak aby przeznaczyć środki finansowe na stworzenie Centralnego Ośrodka Szkoleniowego[19] oraz Centralnej Ligi Juniorów[20] oraz wprowadzenie kryterium wyboru do składu reprezentacji narodowej Polaków, którzy posługują się językiem polskim[21]. Zarząd na czele z prezesem 12 grudnia 2012 podjął decyzję o zaprzestaniu realizacji przedsięwzięcia projektu budowy nowej siedziby związku w obecnym kształcie i miejscu z powodu m.in. ekspertyz ekonomicznych oraz prawnych, które wskazały nieopłacalność budowy siedziby w proponowanym kształcie (kubatura, rozkład pomieszczeń, brak podjazdu dla autokarów, brak wjazdu od głównej ulicy), jak również to, iż cena zakupu nieruchomości była wyższa o 130% niż wynosiła faktyczna wartość terenu przy zakupie. Budowa siedziby w Wilanowie miała pochłonąć nawet 60 mln złotych. Zarząd podjął również decyzję o powołaniu na stanowisko dyrektora sportowego PZPN Stefana Majewskiego[22]. 5 listopada 2013 została otwarta nowa Szkoła Trenerów PZPN, której dyrektorem został Stefan Majewski. Szkoła ma współpracować z zachodnimi trenerami, opracowano także program procesu szkoleniowego, który będzie trwał 2 lata[23].
Do wyborów o fotel prezesa PZPN zgłosiło się dwóch kandydatów: ówczesny prezes Zbigniew Boniek oraz były właściciel Polonii Warszawa Józef Wojciechowski[24]. Zjazd delegatów odbył się 28 października. Zbigniew Boniek zwyciężył w I turze zdobywając 99 głosów, zaś Józef Wojciechowski otrzymał 16 głosów[25].
Do wyborów zgłosiło się dwóch kandydatów: Cezary Kulesza i Marek Koźmiński. Z uwagi na pandemię COVID-19 wybory odbyły się 18 sierpnia 2021. Cezary Kulesza został wybrany nowym prezesem, zdobywając 92 z 115 możliwych głosów. Marek Koźmiński zdobył 23 głosy[26].
Pierwsza siedziba PZPN znajdowała się w Krakowie. W 1928 r. związek przeniósł się do Warszawy, gdzie kolejno zajmował lokale: przy ul Foksal 16, ul. Wiejskiej 3 (1929–1931), ul. Nowowiejskiej 11 (1931–1938) i ul. Hożej 30[29]. W 1945 r. PZPN ponownie na krótko przeniósł się do Krakowa, skąd w 1946 r. powrócił do Warszawy, na Stadion Wojska Polskiego przy ul. Łazienkowskiej 3[29]. Kolejna siedziba to Al. Ujazdowskie 22, a następnie ul. Miodowa 1[30]. W 2009 r. PZPN przeniósł się do siedziby przy ul. Bitwy Warszawskiej 1920 r. 7[30].
Lista prezesów PZPN oraz przewodniczących Sekcji Piłki Nożnej GKKF (organu pełniącego funkcję PZPN od 4 lutego 1951 do 9 grudnia 1956)[31].
Lp. | Zdjęcie | Imię i nazwisko | Kadencja | Wiek przy objęciu stanowiska | Wiek przy zakończeniu |
---|---|---|---|---|---|
1. | Edward Cetnarowski | 20.12.1919–15.01.1928 | 42 lata | 50 lat | |
2. | Władysław Bończa-Uzdowski | 15.01.1928–20.02.1937 | 40 lat | 49 lat | |
3. | Kazimierz Glabisz | 20.02.1937–01.09.1939 | 44 lata | 46 lat | |
4. | Tadeusz Kuchar | 29.06.1945–16.02.1946 | 54 lata | 54 lata | |
(2.) | Władysław Bończa-Uzdowski | 16.02.1946–19.02.1949 | 58 lat | 61 lat | |
5. | Andrzej Przeworski | 19.02.1949–04.02.1951 | 49 lat | 50 lat | |
6. | Jerzy Bordziłowski | 04.02.1951–08.02.1953 | 50 lat | 52 lata | |
7. | Jan Rotkiewicz | 08.02.1953–20.02.1954 | 54 lata | 55 lat | |
8. | Roman Gajzler | 20.02.1954–16.08.1954 | 41 lat | 42 lata | |
9. | Władysław Rajkowski | 16.08.1954–22.09.1956 | 32 lata | 34 lata | |
10. | Stefan Glinka | 22.09.1956–18.02.1961 | 54 lata | 58 lat | |
11. | Wit Hanke | 18.02.1961–03.05.1966 | 53 lata | 59 lat | |
12. | Wiesław Ociepka | 04.05.1966–19.02.1972 | 44 lata | 50 lat | |
13. | Stanisław Nowosielski | 19.02.1972–08.07.1973 | 42 lata | 44 lata | |
14. | Jan Maj | 08.07.1973–19.12.1976 | 37 lat | 40 lat | |
15. | Edward Sznajder | 19.12.1976–29.10.1978 | 56 lat | 58 lat | |
– | Józef Ostaś (po.) | 30.10.1978–19.12.1978 | – | – | |
16. | Marian Ryba | 19.12.1978–02.02.1981 | 59 lat | 61 lat | |
– | Jerzy Białek (po.) | 02.02.1981–25.04.1981 | – | – | |
17. | Włodzimierz Reczek | 25.04.1981–27.04.1985 | 70 lat | 74 lata | |
18. | Edward Brzostowski | 27.04.1985–13.10.1986 | 50 lat | 51 lat | |
19. | Zbigniew Jabłoński | 13.10.1986–10.06.1989 | 52 lata | 55 lat | |
20. | Jerzy Domański | 10.06.1989–25.03.1991 | 37 lat | 39 lat | |
21. | Kazimierz Górski | 25.03.1991–03.07.1995 | 70 lat | 74 lata | |
22. | Marian Dziurowicz | 03.07.1995–28.06.1999 | 59 lat | 63 lata | |
– | Wiesław Pakoca (kurator) | 25.05.1998–07.08.1998 | – | – | |
23. | Michał Listkiewicz | 28.06.1999–30.10.2008 | 46 lat | 55 lat | |
– | Andrzej Rusko (kurator) | 19.01.2007–01.02.2007 | 55 lat | 55 lat | |
– | Marcin Wojcieszak (kurator) | 01.02.2007–05.03.2007 | 36 lat | 36 lat | |
– | Robert Zawłocki (kurator) | 29.09.2008–10.10.2008 | 37 lat | 39 lat | |
24. | Grzegorz Lato | 30.10.2008–26.10.2012 | 58 lat | 62 lata | |
25. | Zbigniew Boniek | 26.10.2012–18.08.2021 | 56 lat | 65 lat | |
26. | Cezary Kulesza[32] | 18.08.2021– | 59 lat |
Lp. | Imię i nazwisko | Kadencja | Uwagi |
---|---|---|---|
1. | Orest Dżułyński | 1919–1921 | |
2. | Józef Lustgarten | 1921–1923 | |
3. | Władysław Jentys | 1923–1924 | |
4. | Adam Obrubański | 1924–1925 | |
5. | Wacław Wojakowski | 1925–1927 | |
6. | Stanisław Pałkowski | 1927–1928 | |
7. | Jan Wiktor Machowicz | 1928 | |
8. | Stefan Filipek | 1928–1929 | |
9. | Mieczysław Korniak | 1929 | |
10. | Marian Kułakowski | 1929–1930 | |
11. | Stanisław Kroczyński | 1930 | |
12. | Andrzej Przeworski | 1930–1934 | |
13. | Michał Merliński | 1934–1937 | |
14. | Kazimierz Gawroński | 1937–1938 | |
15. | Narcyz Michałowski | 1938–1939 | |
16. | Tadeusz Zastawniak | 1945–1946 | |
17. | Franciszek Gęsior | 1946–1947 | |
18. | Czesław Krassowski | 1947–1949 | |
19. | Kazimierz Kalinowski | 1949–1951 | |
20. | Roman Giełda | 1951–1953 | |
21. | Mieczysław Szymkowiak | 1954–1955 | |
22. | Henryk Kraft | 1955–1956 | |
23. | Roman Giełda | 1956–1959 | |
24. | Leszek Rylski | 1959–1972 | |
25. | Adam Konieczny | 1972–1976 | |
26. | Zygmunt Buhl | 1976–1978 | |
27. | Konrad Kaleta | 1978–1980 | |
28. | Zbigniew Kaliński | 1980–1989 | |
29. | Marek Pietruszka | 1989–1992 | |
30. | Edmund Zientara | 1992–1995 | |
31. | Michał Listkiewicz | 1995–1998 | |
32. | Zdzisław Kręcina | 1999 – 30 listopada 2011 | |
– | Waldemar Baryło | 2012 – 15 listopada 2012 | p.o. |
33. | Maciej Sawicki | 2012–2021 | |
- | Łukasz Wachowski | 2021 – 2022 | p.o. |
34. | Łukasz Wachowski | 2022 – |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.