Ulica Wiejska w Warszawie

Ulica Wiejska – ulica w warszawskiej dzielnicy Śródmieście, biegnąca od ul. Pięknej do placu Trzech Krzyży.

Ulica Wiejska w Warszawie

Śródmieście Południowe
Ulica Wiejska przy ul. Matejki, widok w kierunku placu Trzech Krzyży
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Poprzednie nazwy	ulica Ignacego Daszyńskiego
Przebieg
ul. Jazdów ↑ ← ul. Górnoślaska, ul. Piękna → ul. J. Matejki ul. P. Maszyńskiego ↖ ul. Frascati, ul. Senacka ↗ ul. B. Prusa plac Trzech Krzyży
Położenie na mapie Warszawy Ulica Wiejska w Warszawie
Położenie na mapie Polski Ulica Wiejska w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ulica Wiejska w Warszawie
52°13′32,1″N 21°01′34,4″E

Ulica Wiejska przy ulicach Pięknej i Górnośląskiej. Po lewej Budynek Komisji Sejmowych, po prawej Stary Dom Poselski połączony z dobudowanym po wojnie segmentem (2020)

Ulica Wiejska przy ulicy Matejki (2023)

Historia

Ulica jest częścią dawnego traktu łączącego Starą Warszawę z książęcym zamkiem w Jazdowie^[1]. Około połowy XVIII w. dawna droga zaczęła przekształcać się w ulicę prowadzącą od rozdroża Złotych Krzyży (późniejszego placu Trzech Krzyży) na południe. W 1770 została uregulowana i otrzymała oficjalną nazwę Wiejska^[2]. Wiązała się ona z charakterem okolicy, pełnej pól i ogrodów, przez którą wówczas biegła ulica^[2].

Około 1770 były podkomorzy nadworny koronny Kazimierz Poniatowski założył tutaj ogród „Na Górze”, nazwany potem Frascati. Po północnej stronie ul. Książęcej, również dla Poniatowskiego, powstał inny ogród – „Na Książęcem” (późniejszy park na Książęcem).

W 1792 u zbiegu z ul. Górnośląską rozpoczęła działalność elegancka podmiejska kawiarnia Wiejska Kawa^[1]. W 1819 Frascati nabył carski komisarz Nikołaj Nowosilcow, który wystawił przy ulicy dwie bliźniacze klasycystyczne kordegardy zaprojektowane przez Jakuba Kubickiego^[1]. Wraz z odcinkiem ogrodzenia i parą filarów bramnych te przeznaczone dla dozorcy i szawajcara budynki są najstarszymi zachowanymi elementami zabudowy ulicy^[1].

W okresie Królestwa Kongresowego przy Wiejskiej pod nr 11 dom własny wzniósł architekt Antonio Corazzi^[1]. W latach 1851–1853^[3] pod nr. 8 wzniesiono budynek Instytutu Szlacheckiego, średniej szkoły męskiej dla uczniów z zamożnych rodzin, przeniesionej z ulicy Nowolipki^[4]. Po likwidacji Instytutu Szlacheckiego (1862)^[5] nieruchomość zajął przeniesiony z Puław Aleksandryjsko-Maryjski Instytut Wychowania Panien^[6]. Szkoła działała tam do 1915, kiedy to została ewakuowana w głąb Rosji^[7][8].

W 1863 do ulicy Wiejskiej przeprowadzono od strony Alej Ujazdowskich nową ulicę^[6]. Ponieważ prowadziła do Instytutu Szlacheckiego nazwano ją Instytutową (od 1921 ul. Matejki)^[6].

W 1918 w gmachu dawnego Instytutu Maryjskiego, w którym w czasie I wojny światowej funkcjonował niemiecki Instytut Badania Krwi, umieszczono Sejm RP^[9]. Budynek został rozbudowany w latach 1927–1928 o salę obrad Sejmu według projektu Kazimierza Skórewicza, zaś w 1929 o Hotel Sejmowy^[9] (obecny Stary Dom Poselski).

Osobny artykuł: Kompleks budynków Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.

Po 1933 rozparcelowano ogrody Frascati, wznosząc na ich miejscu domy mieszkalne oraz, w latach 1933–1939, gmach Izby Przemysłowo-Handlowej według projektu Zdzisława Mączeńskiego^[9] (nr 10; w okresie PRL siedziba Ministerstwa Handlu Zagranicznego, obecnie Kancelarii Prezydenta).

W latach 1939–1941 ogrody sejmowe były miejscem egzekucji^[10], gmach Izby Przemysłowo-Handlowej zajęła komenda żandarmerii^[11], a w budynku Starego Domu Poselskiego stacjonowała niemiecka policja^[12]. Podczas powstania warszawskiego Niemcy zburzyli budynki nr 3, 5 i 20 oraz spalili nr 1, 7, 9 i 15^[13].

Od 27 listopada 1946^[14] do 26 marca 1949^[15] ulica nosiła nazwę ulica Ignacego Daszyńskiego^[16], później powróciła do pierwotnej nazwy^[13]. W tym okresie według projektu Bohdana Pniewskiego odbudowano i rozbudowano kompleks budynków Sejmu^[13]. Lata 1950–1961 przyniosły realizację zakłócających panoramę okolicy wielkich domów mieszkalnych, w tym wybudowanego u zbiegu z ul. Jana Matejki domu spółdzielni nauczycielskiej według projektu A. Markiewicza. Budynek powstał w miejscu, w którym w latach 1903–1944 działała szkoła dla dziewcząt Jadwigi Kowalczykówny i Jadwigi Jawurkówny (tzw. Szkoła na Wiejskiej)^[17]. Pod nr 12a wzniesiono bliźniaczy do nr 12 budynek, w którym znalazła siedzibę Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”^[13].

W 1999 naprzeciwko gmachu Sejmu, na rogu ul. Wiejskiej i ul. J. Matejki, odsłonięto pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego zaprojektowany przez Jerzego Staniszkisa^[18].

W I połowie XXI w. wzdłuż ulicy dosadzono nowe sadzonki robinii akacjowej, utrzymując dotychczasowe malownicze zadrzewienie.

W październiku 2015 na ulicy dopuszczono ruch rowerów pod prąd bez wydzielania specjalnego kontrapasa, z wyjątkiem krótkich odcinków przy wjeździe i wyjeździe z odcinka jednokierunkowego pomiędzy ulicami Frascati i Bolesława Prusa. Było to pierwsze tego typu rozwiązanie w Warszawie^[19]. W 2018 pod nr 1, przy skrzyżowaniu z ul. Piękną, został oddany do użytku Budynek Komisji Sejmowych^[20].

Ważniejsze obiekty

• Budynek Komisji Sejmowych (nr 1)
• Kompleks budynków Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (nr 4/6/8)
• Kancelaria Prezydenta (nr 10)
• Państwowa Komisja Wyborcza (nr 10)
• Krajowe Biuro Wyborcze (nr 10)
• Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” (nr 12a)
• Biuro Krajowe Platformy Obywatelskiej (nr 12a)
• Kamienica Karskich (nr 19)
• Pomnik Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego

Inne informacje

W Warszawie istnieje druga ulica o tej samej nazwie, w dzielnicy Wesoła^[21]. Jest to wynik pozostawienia bez zmian ponad 260 dublujących się nazw ulic i placów po przyłączeniu w 2002 Wesołej do Warszawy^[22].