Ulica Piękna w Warszawie

Ulica Piękna – ulica w warszawskiej dzielnicy Śródmieście.

Ulica Piękna w Warszawie

Śródmieście Południowe
Ulica Piękna przy Al. Ujazdowskich, widok w kierunku wschodnim
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Poprzednie nazwy	ulica Piusa XI
Przebieg
0 m ul. Górnośląska ↑, ← ul. Wiejska, ul. Jazdów → ul. Johna Lennona Al. Ujazdowskie ul. Armanda Călinescu ul. Mokotowska ul. Krucza ← ul. Marszałkowska, pl. Konstytucji → ul. Koszykowa ↓ Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa ← ul. Poznańska, ul. Lwowska → ul. Koszykowa
Położenie na mapie Polski Ulica Piękna w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ulica Piękna w Warszawie
Położenie na mapie Warszawy Ulica Piękna w Warszawie
52°13′24,5″N 21°01′05,9″E

Ulica Piękna podczas powstania warszawskiego

Ulica przy skrzyżowaniu z ul. Kruczą

Ulica u zbiegu z ul. Koszykową

Przebieg

Ulica rozpoczyna się od skrzyżowania ulic Wiejskiej i Jazdów. Następnie biegnie na zachód, przecinając Aleje Ujazdowskie oraz ulice Mokotowską i Kruczą. Dochodzi do pl. Konstytucji. W tym miejscu następuje przerwa w ciągłości ulicy. Ponownie rozpoczyna ona bieg kilkanaście metrów za placem Konstytucji i wpada w ulicę Koszykową na skrzyżowaniu tej ostatniej z ulicą Emilii Plater.

Historia

Dawna droga narolna^[1]. Została uregulowana w 1770^[1]. Nadana nazwa oddawała ówczesny wygląd ulicy, która została obsadzona drzewami i stanowiła element założenia ujazdowskiego^[2]. Przed 1781 odcinek między Alejami Ujazdowskimi i ul. Mokotowską nosił nazwę ulicy Bazyliańskiej, od znajdującej się tam posiadłości bazylianów^[3].

Do 1863 zabudowę ulicy tworzyły wille i pałacyki, wzniesione wśród ogrodów i pól uprawnych^[3]. W końcu XIX wieku przy ulicy zaczęły powstawać liczne kamienice czynszowe^[3]. W 1896 w rogu ulicy Pięknej i Alej Ujazdowskich założono park Ujazdowski^[3].

11 grudnia 1922 roku przeciwnicy wyboru Gabriela Narutowicza na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zbudowali na rogu Alej Ujazdowskich i ul. Pięknej barykadę z ławek, usiłując nie dopuścić go do Sejmu w celu złożenia przysięgi przed Zgromadzeniem Narodowym^[4].

Około 1930 nazwa ulicy została zmieniona na Piusa XI^[5]. Pius XI, a właściwie Achille Ratti, w kwietniu 1918 został mianowany przez papieża Benedykta XV wizytatorem apostolskim w Polsce. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został nuncjuszem apostolskim. Podczas Bitwy Warszawskiej, gdy cały korpus dyplomatyczny ewakuował się do Poznania, pozostał w Warszawie jako jeden z dwóch (obok posła Włoch) przedstawicieli dyplomatycznych obcego państwa^[6].

Niemieckie władze okupacyjne zmieniły nazwę ulicy na Piusstrasse (ulica Piusa). 17 października 1943 przed budynkiem pod nr 17 odbyła się druga egzekucja uliczna w Warszawie^[7].

Podczas powstania warszawskiego ulica została opanowana przez powstańców^[5]. W nocy z 22 na 23 sierpnia 1944 zdobyli oni budynek dzielnicowej centrali telefonicznej, tzw. małą PAST-ę (nr 19)^[8]. Od 6 września 1944 do upadku powstania budynek był siedzibą Komendy Głównej Armii Krajowej^[5].

Uchwałą Stołecznej Rady Narodowej z dnia 26 marca 1949 przywrócono ulicy pierwotną nazwę Piękna^[9]. W latach 1951–1952 przy skrzyżowaniu z ulicą Marszałkowską wybudowano domy Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej, a linia zabudowy Pięknej od nr 24 do tej ulicy została przesunięta na północ^[5].

W latach 1946–1972 ulicą przebiegało kilka linii trolejbusowych.

Ważniejsze obiekty

• ul. Piękna 1 − Ambasada Francji wraz z Misją Ekonomiczną, będącą przedstawicielstwem Francuskiej Agencji ds. Rozwoju Międzynarodowego Przedsiębiorstw Ubifrance (Agence française pour le développement international des entreprises)
• ul. Piękna 1a – budynek i siedziba spółki Desa Unicum
• ul. Piękna 2/8 − Ambasada Kanady
• Park Ujazdowski
• ul. Piękna 10a − pałacyk Wilhelma Ellisa Raua, siedziba Ambasady Szwajcarii
• ul. Piękna 12 − Amerykańskie Centrum Źródeł Informacji i Sekcja Konsularna Ambasady Stanów Zjednoczonych Ameryki
• ul. Piękna 13 – Rezydencja Piękna Nova. Dawniej w jej miejscu znajdował się pałacyk Klary Dillenius będący siedzibą Ambasady Niemiec (nr 17).
• ul. Piękna 17 − zabytkowa kapliczka (w podwórzu); miejsce, w którym znajdował się pałacyk Klary Dillenius, a w nim Ambasada Niemiec (1920–1939). Budynek został zbombardowany przez Luftwaffe we wrześniu 1939 i nie został odbudowany.
• ul. Piękna 17 − tablica z piaskowca upamiętniająca miejsce publicznej egzekucji grupy Polaków 17 października 1943 umieszczona w latach 50. na fragmencie muru^[10]
• ul. Piękna 18 − Zaułek Piękna – biurowiec wybudowany w latach 2004–2005
• ul. Piękna 19 − tzw. mała PAST-a, o którą podczas powstania warszawskiego w dniach 4−20 sierpnia, toczyły się ciężkie walki, zakończone 23 sierpnia zdobyciem budynku przez Polaków (trzy dni po zdobyciu „dużej” PAST-y przy ulicy Zielnej 37/39)
• ul. Piękna 20 – siedziba Komisji Nadzoru Finansowego
• ul. Piękna 24/26 – Prywatna Szkoła Żeńska im. Cecylii Plater-Zyberkówny
• ul. Piękna 44a – willa Struvego
• ul. Piękna 47 − zabytkowa kamienica z 1904 (vis-a-vis Hali Koszyki) należącej pierwotnie do hr. Collona-Walewskich (podwójny adres: także Koszykowa 64); obecnie ostatnia kamienica lewostronnej części ul. Pięknej (nie została zniszczona w czasie wojny)

Inne informacje

• Podczas budowy biurowca Zaułek Piękna u zbiegu ulic: Kruczej, Pięknej i Mokotowskiej natrafiono na żelbetonowy schron Ringstand 58c (tzw. tobruk) z 1944, jeden z elementów umocnień Twierdzy Warszawa (Festung Warschau). Schron został wykopany i przekazany do Muzeum Powstania Warszawskiego^[11].
• W Warszawie znajduje się też druga ulica Piękna, w dzielnicy Wesoła, co jest wynikiem pozostawienia bez zmian ponad 260 dublujących się nazw ulic i placów po przyłączeniu w 2002 Wesołej do Warszawy^[12].

Przypisy

1. Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 158.
2. Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 172. ISBN 978-83-62189-08-3.
3. Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 159.
4. Paweł Brykczyński: Gotowi na przemoc. Mord, antysemityzm i demokracja w międzywojennej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2017, s. 72. ISBN 978-83-65853-20-2.
5. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 636. ISBN 83-01-08836-2.
6. Edward J. Pałyga: Warszawski korpus dyplomatyczny [w:] Warszawa II Rzeczypospolitej 1918–1939. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 263.
7. Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 77.
8. Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 356. ISBN 83-11-10124-8.
9. Uchwała nr 468 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 26 marca 1949 r. w sprawie zmiany nazw ulic w m.st. Warszawie. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej i Zarządu Miejskiego m.st. Warszawy”. nr 16, poz. 67, s. 1, 1949-09-26.
10. Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 170. ISBN 83-01-06109-X.
11. Schron uratowany. [w:] Muzeum Powstania Warszawskiego [on-line]. 1944.pl, 10.08.2004. [dostęp 2014-09-05].
12. Kwiryna Handke: Zespół Nazewnictwa Miejskiego Warszawy – historia i dokonania, [w:] Śladami nazw miejskich Warszawy. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2012, s. 259. ISBN 978-83-62189-21-2.