Ożarowice (gmina)

Ożarowice (daw. gmina Ożarowice w Sączowie^[2]; 1950-1954 gmina Sączów^[3], 1955-1972 gromada Ożarowice, 1973-1996 gmina Tąpkowice z siedzibą w Ożarowicach^[4]) – gmina wiejska w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa katowickiego. Jest to jedyna gmina współczesnego powiatu tarnogórskiego, która nie leży na Śląsku, a w Zagłębiu Dąbrowskim, czyli w Małopolsce.

Ożarowice

gmina wiejska
Urząd gminy w Ożarowicach
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	tarnogórski
TERC	2413062
Wójt	Grzegorz Czapla (od 1998 roku)
Powierzchnia	45,77 km²
Populacja (1.01.2019) • liczba ludności	5793[1]
• gęstość	126 os./km²
Nr kierunkowy	032
Tablice rejestracyjne	STA
Adres urzędu: ul. Dworcowa 15 42-625 Ożarowice
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 7 Liczba miejscowości 7
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego Ożarowice
Położenie na mapie Polski Ożarowice
Położenie na mapie województwa śląskiego Ożarowice
50°28′N 19°03′E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Mapa Ożarowic i okolic sporządzona w 1933 przez Wojskowy Instytut Geograficzny na podstawie mapy Królestwa Polskiego z 1881.

Gmina jest położona na terenie dawnego księstwa siewierskiego.

Siedzibą urzędu gminy są Ożarowice.

Według danych z 31 grudnia 2017 roku^[5] gminę zamieszkiwało 5715 osób.

Położenie

Gmina jest położona we wschodniej części powiatu tarnogórskiego. Sąsiaduje z miastem Miasteczko Śląskie oraz gminami: Świerklaniec (powiat tarnogórski), Bobrowniki, Mierzęcice i Siewierz (powiat będziński), Woźniki (powiat lubliniecki) oraz Koziegłowy (powiat myszkowski).

Historia

Gmina Ożarowice powstała 1.01.1867 w ramach carskiej reformy administracyjnej na ziemiach polskich. Była częścią powiatu będzińskiego wchodzącego w skład guberni piotrkowskiej. Według spisu z 1912 roku do gminy należało 11 wsi: Ożarowice, Tąpkowice, Ossy, Niezdara, Pyrzowice, Celiny, Myszkowice, Wymysłów, Twardowice, Dobieszowice i Rogoźnik.

Po I wojnie światowej gmina znalazła się w powiecie będzińskim należącym do województwa kieleckiego. W roku 1928 składała się z 11 wsi: Ożarowice, Tąpkowice, Niezdara, Ossy, Pyrzowice, Celiny, Sączów, Wymysłów, Myszkowice, Siemonia i Twardowice.

W okresie II wojny światowej teren gminy został włączony do III Rzeszy. 26.11.1939 wraz z całym powiatem będzińskim (Landkreis Bendzin) został włączony do rejencji katowickiej (Regierungsbezirk Kattowitz), która stała się częścią pruskiej prowincji Śląsk (Provinz Schlesien). W 1941 z rejencji katowickiej i opolskiej utworzona została prowincja Górny Śląsk (Provinz Oberschlesien). W okresie okupacji każda wieś stanowiła odrębną gminę.

W 1945 roku władze przywróciły podział administracyjny sprzed okupacji, z tą różnicą, że gmina znalazła się w granicach województwa śląsko-dąbrowskiego (później śląskiego, od 1950 roku katowickiego, przejściowo w latach 1953–1956 nazwanego województwem stalinogrodzkim). W 1950 roku zlikwidowano gminę Ożarowice, powołując w jej miejsce gminę Sączów, odłączając jednocześnie od gminy wieś Wymysłów.

W 1954 roku gminy zostały zlikwidowane, a w ich miejsce wprowadzono gromady. Powstała gromada Ożarowice (w jej skład weszły Ożarowice i Pyrzowice), gromada Tąpkowice (Tąpkowice, Niezdara i Ossy), gromada Sączów (Sączów i Celiny) oraz gromada Siemonia (Siemonia, Myszkowice i Twardowice).

1.01.1957 roku gromady Ożarowice i Tąpkowice opuściły powiat będziński i zostały włączone do powiatu tarnogórskiego.

1.01.1970 roku do gromady Ożarowice przyłączono wieś Zendek. Zendek od 1866 roku należał do gminy Mierzęcice (do 1915 roku gmina Sulików), a następnie do gromady Mierzęcice w powiecie zawierciańskim (wydzielonym z powiatu będzińskiego w 1927 roku).

W 1973 roku przywrócono gminy – z gromad Ożarowice i Tąpkowice utworzono jedną gminę Tąpkowice, która znalazła się w granicach powiatu tarnogórskiego. W skład gminy wchodziło 6 wsi: Ożarowice, Pyrzowice, Zendek, Tąpkowice, Ossy i Niezdara.

9.12.1973 do gminy powróciła wieś Celiny (z gminy Bobrowniki w powiecie będzińskim).

W 1976 roku zlikwidowane zostały powiaty.

1.01.1997 roku gmina zmieniła nazwę na obowiązującą obecnie – gmina Ożarowice.

W wyniku reformy administracyjnej od 1.01.1999 gmina znalazła się w powiecie tarnogórskim i województwie śląskim.

Miejscowości

Miejscowości leżące na terenie gminy Ożarowice:

• Celiny (sołectwo) (od 9.12.1973 r.^[6])
• Niezdara (sołectwo)
• Ossy (sołectwo)
• Ożarowice (sołectwo, wieś gminna)
• Pyrzowice (sołectwo)
• Tąpkowice (sołectwo)
• Zendek (sołectwo) (od 1.01.1970 r.^[7])

Powierzchnia

Według danych z roku 2002^[8] gmina Ożarowice ma obszar 43,72 km², w tym:

• użytki rolne: 67%
• użytki leśne: 14%

Gmina zajmuje 6,8% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004^[9]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	5397	100	2758	51,1	2639	48,9
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	123,4		63,1		60,4

Zabytki

Zabytkowy kościół św. Barbary w Ożarowicach

• kościół św. Barbary z XVIII w. w Ożarowicach
• stanowisko archeologiczne – osada kultury łużyckiej z okresu wczesnego średniowiecza (Ożarowice – Opary)

(źródło: rejestr zabytków Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach)

Edukacja

Gmina Ożarowice posiada sieć publicznych placówek oświatowych składającą się z dwóch przedszkoli oraz trzech szkół podstawowych. Oprócz tego na terenie gminy działają placówki niepubliczne w Pyrzowicach (szkoła podstawowa oraz przedszkole).

Przedszkola:

• Przedszkole w Ożarowicach
• Przedszkole w Tąpkowicach
• Niepubliczne Przedszkole w Pyrzowicach

Szkoły podstawowe:

• Szkoła Podstawowa im. Michała Okurzałego w Tąpkowicach
• Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Zendku
• Szkoła Podstawowa w Ożarowicach
• Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Pyrzowicach

Zdrowie

Na terenie gminy działa kilka niepublicznych jednostek służby zdrowia. Podstawową opiekę medyczną w dni powszednie zapewnia NZOZ Promed w Tapkowicach. Opiekę medyczną w godzinach nocnych oraz w dni świąteczne sprawuje NZOZ Bimed w Tarnowskich Górach.

• Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Promed w Tąpkowicach - podstawowa opieka zdrowotna
• Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Latos w Tąpkowicach - stomatologia

Kultura i rozrywka

Domy kultury:

• Biblioteka i Ośrodek Kultury Gminy Ożarowice w Tąpkowicach

Biblioteki:

• Biblioteka i Ośrodek Kultury Gminy Ożarowice w Tąpkowicach
• Filia biblioteczna nr 1 w Ożarowicach
• Filia biblioteczna nr 2 w Zendku

Grupy folklorystyczne:

• Niezdareczka
• Ożarowianki
• Pyrzowianki

Komunikacja

Komunikacja autobusowa zapewnia połączenia gminy z miastem powiatowym Tarnowskimi Górami i sąsiednimi gminami oraz innymi miastami takimi jak Katowice, Gliwice, Zabrze, Sosnowiec, Piekary Śląskie, Siemianowice, Będzin, Bytom, Siewierz, Radzionków i Wojkowice. Połączenia autobusowe do 31 grudnia 2018 organizowane były przez MZKP Tarnowskie Góry, od 1 stycznia 2019 organizatorem jest Zarząd Transportu Metropolitalnego. Linie autobusowe przebiegające przez obszar gminy Ożarowice: AP, M11, M14, M19, M116,17, 85, 103, 105, 107, 179, 246, 625, 646, 717, 738.

Komunikacja kolejowa - na terenie gminy znajduje się stacja kolejowa Pyrzowice Lotnisko, którą obsługuje linia Kolei Śląskich S9 Tarnowskie Góry - Miasteczko Śląskie - Pyrzowice - Siewierz - Poręba - Zawiercie - Myszków - Częstochowa.

Transport

Drogowy

Gmina Ożarowice ma dobrze rozwinięta sieć dróg powiatowych i gminnych. Przez teren gminy przebiega autostrada A1 oraz droga ekspresowa S1, które łączą się na węźle Pyrzowice.

W listopadzie 2006 oddano do użytku jeden pas drogi ekspresowej S1, łączący Port Lotniczy Katowice-Pyrzowice z drogą krajową 1 oraz drogą krajową 86 w węźle drogowym Podwarpie. Droga została po 2019 roku rozbudowana do dwupasmowej. W 2012 przedłużono drogę ekspresową S1 od węzła Lotnisko do węzła Pyrzowice łącząc ją z autostradą A1. Oddano wtedy również do użytku odcinek autostrady A1 Pyrzowice – Sośnica. W kolejnych latach wybudowano odcinek autostrady A1 Pyrzowice – Częstochowa.

Planowana jest dalsza budowa drogi ekspresowej od węzła Pyrzowice (przedłużenie drogi S1 w kierunku zachodnim - do drogi krajowej 11), mającej stanowić obwodnicę Tąpkowic i Niezdary.

Drogi krajowe:

• 78

Drogi ekspresowe:

• S1

Autostrady:

• A1

Kolejowy

Przez obszar gminy przebiega linia kolejowa nr 182 relacji Tarnowskie Góry – Siewierz – Zawiercie realizująca przez wiele lat przewozy zarówno pasażerskie, jak i towarowe. Istniały na niej stacje kolejowe Ożarowice oraz Mierzęcice (Mierzęcice Zawierciańskie). Obecnie linia została zrewitalizowana i odbudowana. Na terenie gminy Ożarowice znajduje się stacja kolejowa Pyrzowice Lotnisko.

Lotniczy

W czasie II wojny światowej w okolicy Zendka powstało lotnisko Luftwaffe Schendeck (później Udetfeld). Lotnisko zostało zniszczone podczas wycofywania się Niemców w 1945. Odbudowane przez wojska sowieckie i przekazane wojsku polskiemu stało się zalążkiem współczesnego Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice-Pyrzowice.

Sport

• LKS Piast Ożarowice – piłka nożna
• LKS Tęcza Zendek – piłka nożna
• KS LOB Ożarowice - tenis ziemny, siatkówka

Gospodarka

Największym przedsiębiorstwem w gminie jest Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze S.A. (GTL S.A.) zarządzające Międzynarodowym Portem Lotniczym Katowice-Pyrzowice. W 2005 na terenach powojskowych w Pyrzowicach utworzono strefę aktywności gospodarczej. Na terenie gminy istnieje dobrze rozwinięta sieć handlu detalicznego oraz drobna przedsiębiorczość (głównie usługi transportowe). W związku z ograniczonymi zasobami portu lotniczego Katowice-Pyrzowice we wsi Pyrzowice rozwinęły się w ostatnim czasie usługi przeznaczone dla pasażerów – głównie parkingowe i hotelowe.